Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #1

    nevens
    (vz.)

    vnw: neven(s): naast

    Groot Woordenboek der Nederlandse Taal (1950):
    1. (in Noordn. spreekt. veroud.) naast, aan de zijde van iem. of iets
    2. (Zuidn., gall.) niet op het juiste punt: wat hij zei was nevens de zaak;
    3. op één lijn, op dezelfde rang met iem.: die schilderij is waardig nevens een Rembrandt te hangen;
    4. naast, in rang volgende op hetgeen een bepaling noemt: nevens de oude talen worden ook de hedendaagse letteren onderwezen;
    5. (Zuidn., gall.) in vergelijking met hetgeen een bepaling noemt: nevens hem zijn wij maar arme mensen;
    6. (w. g.) even zozeer als: hij is nevens vrouw en dochters welvarende;
    7. boven, behalve hetgeen een bepaling noemt: wie heb ik nevens U omhoog?

    ook (neven]

    Een jonge vrouw, staat nevens een waterput, met een geknoopte doek rond de hals en veel rondvliegende kraaien. (kerknet.be)

    Ik wil er hier aan toevoegen dat ik .viermanl per brief de juiste inlichtingen heb gevraagd en· telkens een antwoord nevens de zaak heb bekomen. (dekamer.be)

    Nevens de eetzaal is er een kleine wasplaats, waarin een tiental kranen, vier wc’s en drie waterbekkens. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Mar 2024 05:41
    0 reactie(s)

    #2

    neusdoek
    (de ~ (m.), ~en)

    zakdoek

    ook in de Kempen

    vnw

    Van Dale 2008 neusdoek (de m.)
    (archaïsch of in België, niet algemeen) zakdoek
    Van Dale 2016 online: BE niet algemeen

    synoniemen in andere regio’s: mouwplag, tessendoek, snotvod, tesnuisink, zakneusdoek, maalsdoek

    Chustka do nosa3

    Mag ik uwe neusdoek eventjes lenen?

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 27 Mar 2024 06:17
    1 reactie(s)

    #3

    paassoldaat
    (zn. m.; ~soldaten)

    lid van een van de soldatengroepen die het het zilveren reliekschrijn tijdens de Lembeekse Sint-Veroonmars begeleiden

    Op Paasmaandag is het al zeer vroeg verzamelen geblazen. Van in de vroege uurtjes wordt door de soldatengroepen (wij noemen ze Paassoldaten) in de verschillende wijken van de gemeente de “reveille” geblazen. (immaterieelerfgoed.be)

    Paassoldaten geven les in basisschool Lembeek: “Unieke traditie Sint-Veroonmars moet voortleven” (vrt.be)

    De Koninklijke Etat-Major der Paassoldaten van Lembeek neemt, in huidige vorm,. sinds 1920 jaarlijks deel aan de Lembeekse Sint-Veroonmars. (etat-major.be)

    Paassoldaten in processie door Lembeek (standaard.be)

    “Paassoldaat zijn, dat zit in Lembeek in de genen. Daar begin je meestal heel jong mee, vaak van vader op zoon”, vertelt Jos Van Den Berghe (nieuwsblad.be)

    Traditioneel wordt er in Lembeek hard uitgekeken naar welke Paassoldaat de affiche mag sieren. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 26 Mar 2024 13:56
    0 reactie(s)

    #4

    neus, as ge ne ~ hebt, kunt ge rieken
    (uitdr.)

    In bedekte termen uw gedacht van iemand/iets tegen iemand zeggen, meestal een beschimping, en dan denk je bij jezelf: as ge ne neus hèt, kunde rieken.

    zie ook neus, wie een ~ heeft kan rieken

    Ik bleef vriendelijk hoor, en ik bleef lachen, maar ik heb die wel eens goed mijn gedacht gezegd! Ik dacht, nèh! As ge ne neus hèt, kunde rieken.

    Regio Hageland
    Bewerking door Georges Grootjans op 26 Mar 2024 08:34
    0 reactie(s)

    #5

    neus, wie een ~ heeft kan rieken
    (uitdr.)

    voor de goede verstaander

    vnw: wie de schoen past trekt hem aan

    zie ook neus, as ge ne ~ hebt, kunt ge rieken

    Muselman en Christen bekampen elkaar, dat het een lieve deugd is, maar het echte probleem daar spreken ze niet van…, (wie een neus heeft kan rieken). (seniorennet.be)

    Wie een neus heeft, kan rieken. : A bon entendeur, salut. (paulwillekens.be)

    Wie een neus heeft kan rieken-wie zich schuldig voelt, moet de vermande woorden ten harte nemen. (reddit)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 26 Mar 2024 08:34
    0 reactie(s)

    #6

    neus, door de ~ geboord zijn
    (uitdr.)

    dronken zijn

    vnw: hij is door de neus geboord: dronken

    “Door de neus geboord is volgens het Alcoholisch Spreekwoordenboek een Vlaamse uitdrukking voor ‘dronken zijn’. De uitdrukking ontleent haar ontstaan aan het feit dat iemand die dronken is, zwaar door de neus ademt.” (dialectloket.be)

    Lichtjes bedrankt: ‘hij is verblijd; hij is aangeschoten; hij is door de neus geboord; hij heeft een kantje aan; hij heeft een vliegje in zijn oge’. (dekroniekenvandewesthoek.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 24 Mar 2024 12:59
    1 reactie(s)

    #7

    neus, zijn ~ aan het venster steken
    (uitdr.)

    zich vertonen, naar buiten komen, (sport) in de aanval gaan

    < Fr. mettre le nez à la fenêtre

    vnw: de neus aan het venster steken: op de voorgrond treden

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
    Van Dale 2015 online: voornamelijk Belgisch-Nederlands
    DS2015 geen standaardtaal

    Sporting liet het tempo dan even zakken en zo konden de bezoekers even de neus aan het venster steken.

    Wie steekt de neus aan het venster? – De Standaard
    Mapei-Belgen steken neus aan het venster – De Standaard
    Toyota Yaris: kleine Japanner steekt neus aan het venster – De Standaard

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 24 Mar 2024 11:57
    1 reactie(s)

    #8

    neus, een ~ zetten
    (uitdr.)

    iemand beetnemen, om de tuin leiden, het nakijken geven, een wassen neus aandraaien

    vnw: iemand een neus zetten: voor schut zetten, bespottelijk, belachelijk maken

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
    SN: een lange neus tegen iemand maken

    Stijn Devolder zet sprinters een neus.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 24 Mar 2024 11:56
    2 reactie(s)

    #9

    basiskot
    (zn. o.; ~en)

    “Een basiskot is een kamer zonder toilet, badfunctie of keuken. Die basisfuncties worden gemeenschappelijk voorzien.”(vlaanderen.be)

    vgl. studentenkot

    De meeste kotstudenten zitten op kamers (59 procent). Daarvan gaat het in zes op de tien gevallen om een zogenaamd basiskot, een kamer zonder eigen douche of wc. (demorgen.be)

    Een basiskot kost gemiddeld 350 euro per maand. (vrt.be)

    We gaan nu in een eerste fase 1.750 basiskoten bouwen”, zegt minister Diependaele. (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 17:26
    0 reactie(s)

    #10

    celbeton
    (z.n. de ~ (niet telbaar)

    2 definities

    1) zeer licht beton gemaakt, d.m.v. toevoeging van luchtbelletjes in de specie,
    soms gespeld als cellenbeton, ook wel schuimbeton en gasbeton (NL) genaamd

    2) Celbeton was de naam van een kunstkring die tussen 1957 en 1975 actief was in Dendermonde. De naam werd gekozen omdat celbeton blijft drijven,

    Er werd ook niet alleen gestart met de recyclage van celbeton in Turnhout, maar ook met de inname van cellenbetonpuin uit sloopwerven en sorteerinstallaties. (chapyt.be)

    Muurhaak inox celbeton 28cm(500st) · Inox AISA 304 – muurhaak voor gelijmd metselwerk, celbetonblokken enz. (advertentie)

    In 1957 werd in volkscafé ’t Zaaltje Kunstkring Celbeton opgericht door Adolf Merckx, leerkracht in Dendermonde. Het betekende de start van een culturele werking met lezingen, muziekoptredens, theater-en filmvoorstellingen. Prominente kunstenaars en auteurs (Hugo Claus en Luc Peire, Louis Paul Boon en Roger Raveel, Simon Vinkenoog en Raoul De Keyser) dragen bij tot het programma en begeven zich onder de arbeiders en boeren die hun avondpint komen drinken. Daarnaast vormt Celbeton ook het podium voor culturele en maatschappelijke debatten op het scherp van de snee, onder meer over censuur, anarchisme en milieuverloedering.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 16:47
    0 reactie(s)

    #11

    bolspel
    (zn. o.; ~en)

    1. Belgisch werpspel, met houten ronde schijven op een vlak onverhard omboord rechthoekig terrein. Was een populair caféspel tot na de tweede wereldoorlog.
    2. overdrachtelijk, een overdekte loods waar het spel kon gespeeld worden bij regenweer
    (nl.wiktionary.org/wiki/bolspel)

    vnw: het bolspel: een soort werpspel spelen

    betekenis 1:

    100 jaar oud bolspel leeft weer | Oudenaarde | hln.be

    Boek: Het Bolspel in Vlaanderen Vroeger en Nu (1966) (2dehands.be)

    Bolspel is van alle tijden. Het bolspel lijkt zo oud te zijn als de mensheid. (ugent.be)

    Boltra. In de Westhoek vind je nog enkele volkscafé’s waar je dit traditioneel bolspel kan spelen. (sintbernardus.be)

    In Café Vlissinghe is de tuin ook al sinds jaar en dag het trefpunt voor het ‘bolspel’. (cafevlissinghe.be)

    Er staan verschillende gezelschapsspelen voor je klaar, waaronder puddenbak, tafelkegelspel, bolspel, hamertje klop en het hamerspel,. (quondam.be)

    betekenis 2:

    In den Engel bij Peper Veys was er een bolspel. (Open Monumentendag 2018)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 16:47
    0 reactie(s)

    #12

    nevel, met de ~ in de kop
    (uitdrukking)

    beneveld, dronken

    Eenzaamheid bestaat niet in het Belgisch volkscafé. Een eenzame bezoeker stapt binnen, met zijn ziel onder de arm, en raakt binnen de kortste keren verwikkeld in een gesprek met een wildvreemde. Het weer kan dienen als vertrekpunt, waarna het bier als smeerolie in de stroefste delen kruipt en gesprekken op gang komen die niet alle oren kunnen verdragen, maar die wel opluchten. Gal spuwen en dan met de nevel in de kop naar huis.
    (D. Boxhoorn in NRC, het Belgisch volkscafé)

    Regio onbekend
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 16:46
    9 reactie(s)

    #13

    merci en bedankt
    (vaste woordverbinding)

    nadrukkelijke bedanking

    zie merci

    Thuis: ‘Merci en bedankt, he.’

    vastgoedservice.be: Super ervaring en directe omgang van zaken. Superteam! Jort, dikke merci en bedankt!

    humo.be: De maakster is Kat Steppe, die eerder al naam maakte met ‘Merci en bedankt’, over de teloorgang van volkscafés in de Westhoek.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 16:45
    0 reactie(s)

    #14

    volkscafé
    (zn. o.; ~s)

    café waar het gewone volk over de vloer komt

    google2024: veel meer hits in .BE dan in .NL (in .NL meestal mbt BE)

    West-Vlaanderen telt nog tal van volkscafés. Het is de ontmoetingsplaats voor jong en oud (kw.be)

    Sonja werkt nog graag in haar kleine volkscafé maar verkoopt nu alles omwille van gezondheidsredenen. (vrt.be)

    De vergane glorie van het volkscafé in beeld (demorgen.be)

    Café De Stips in Testelt (Scherpenheuvel-Zichem) en Moderne in Deurne (Diest) zijn typische volkscafés van vroeger (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 16:45
    0 reactie(s)

    #15

    vogelpik
    (de ~, (m.), geen mv.)

    een sport waarbij men met pijltjes werpt naar een in concentrische kringen verdeelde schijf, met verschillende waardeaanduidingen; het spel lijkt op “darts” maar de regels zijn verschillend

    ook wel vogelenpik

    Van Dale 2018 online: BE

    Klik op de afbeelding
    Darts in a dartboard

    vgl. vogelpikken
    fig.: vogelpik spelen

    Vogelpik, een veel gespeeld spel in volkscafés.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 16:41
    3 reactie(s)

    #16

    tegen uwe neus

    dat zal niet lukken, dat zal niet doorgaan
    ook: onder uwe neus
    Het nodige vingergebaar: tegen of onder de neus, zet de woorden kracht bij

    vnw: tegen uw neus: mis poes

    Van Dale 2013 online: gewestelijk

    zie ook gat, tegen uw ~

    tegen haar neus dat ik haar nog iets zal vragen, want ik ben iedere keer bijna mijn neus afgebeten

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 11:57
    2 reactie(s)

    #17

    neus, van zijn ~ maken
    (uitdr.)

    van zich laten horen, ruzieachtig gedrag vertonen, opspelen

    < Waals-Frans: faire de son nez

    vnw: van zijn neus maken: veel drukte maken of eigenwijs zijn

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
    DS2015: geen standaardtaal

    zie varianten bij: oren, van zijn ~ maken

    Als ge er niks van snapt, moet ge hier ook niet van uwe neus staan maken.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 11:56
    2 reactie(s)

    #18

    netzak
    (de ~ (m.), ~en)

    Een netzak is een boodschappentas in stof – ook wel redecuul genoemd in Gent

    vnw: boodschappentas

    zie ook: kabas
    vgl netteke

    Provincie Antwerpen: netzak = boodschappentas

    zie ook scheet, een ~ in een netzak

    Vergeet je netzak niet, want anders moet je je boodschappen in je handen dragen…

    Regio Gent
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 11:55
    6 reactie(s)

    #19

    netelen
    (ww., netelde, geneteld)

    een branderig gevoel geven door contact met brandnetels, prikken

    vnw: prikken, steken van brandnetels

    Die witte dat zijn dove netels, die netelen niet. (scherts.)

    Vandaag netelen de netelen niet.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 11:54
    1 reactie(s)

    #20

    geboortig van

    Van geboorte afkomstig uit/van

    Je ziet gie geboortig van Poperienge

    Regio Standaard Nederlands
    Bewerking door Georges Grootjans op 23 Mar 2024 11:53
    1 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.