Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #1841

    lavabo
    (de ~ (m.), ~'s)

    wastafel

    vnw: wastafel, wasbak, fonteintje

    Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
    DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5t; Vlaamsheid: 6

    < Frans lavabo < Latijn

    Klik op de afbeelding
    78-208P

    zie ook Vlaamse uitspraak

    zie ook lavoir; lavabokraan, lavabotafel, lavabomeubel

    In onze badkamer is een bad, een WC en twee lavabo’s.

    “Toen hij op een keer dronken thuiskwam, heeft hij in de lavabo geplast. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net

    Voor een dubbele lavabo moet een werkblad minstens 140 cm breed zijn. (standaard.be)

    Er is bijvoorbeeld geen bad of douche, geen wastafel of geen lavabo met een mengkraan voor warm en koud water (zie grafiek). (standaard.be)

    De ene doucht zeven keer per week, de andere zweert bij een kattenwasje aan de lavabo. (standaard.be)

    Elke kamer krijgt een sanitaire cel met toilet, lavabo en douche. (standaard.be)

    In Nederland wordt het klein lavabootje in de wc fonteintje genoemd. In België is fonteintje in deze betekenis weinig of niet bekend.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Aug 2023 07:01
    2 reactie(s)

    #1842

    laureaat
    (de ~, -en)

    winnaar, de eerste, de beste(n)

    vnw:
    •geslaagd kandidaat
    •winnaar van een wedstrijd

    DS2015 standaardtaal

    Van Dale: laureaat
    gelauwerd of bekroond kunstenaar, geleerde of sporter

    Ik was laureaat wiskunde in het laatste jaar van de humaniora.

    Karel is laureaat van de loopwedstrijd.

    Vroeger werd alle finalisten de titel “laureaat” toegekend, maar vanaf de pianowedstrijd van 1995 zijn enkel de zes hoogst gerangschikte finalisten laureaat, en worden de anderen ex aequo gerangschikt met de titel “finalist”. (Wikipedia over Koningin Elisabethwedstrijd)

    Stella Chen is de eerste laureaat van de 19e editie voor viool van de prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Aug 2023 07:00
    0 reactie(s)

    #1843

    Latijn, ergens zijn ~ in steken
    (uitdrukking)

    ergens zijn kunnen, moeite en tijd aan besteden – dikwijls tevergeefs

    vnw: ergens zijn Latijn in steken: alles voor iets doen, zijn hoofd erover breken

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal

    “Ma vind da ik er wel al genoeg mijn latijn in gestoken heb. misschien vraag ik het vrijdag nog is na in het ziekenhuis aan de sociaal assistent.” (baby.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Aug 2023 06:58
    0 reactie(s)

    #1844

    mens lieve deugd
    (uitdr.)

    uitroep van ontsteltenis

    eigenlijk: mens lieven deugd
    → ‘deugd’ is een mannelijk woord dat begint met een d, waardoor ‘lieve’ de buigingsuitgang ‘-n’ krijgt

    NL: lieve deugd

    In andere teksten sneerde Elchardus ook al naar zogenaamde ‘kosmopolieten’. Met dat woord viseerden ze ooit de Joden. Mens lieve deugd! (knack.be)

    Mens-lieve-deugd gaat het nu nooit ophouden met regenen? (blog.seniorennet.be/bojako)

    Een ongelofelijk avontuur. Maar de auto’s zijn moe en gewond – velen toch. Alle ophangingen stuk, vele motoren lopen nog sputterend op een paar cylinders rond, achterbruggen kapot, amortisseurs – menslievendeugd – een kerkhof amortisseurs hebben we gezien. (alltrack.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2023 21:53
    0 reactie(s)

    #1845

    Belgisch-Nederlands
    (referentie)

    het Nederlands zoals in België gebruikt

    De betekenis hangt af van de gebruiker/bron:

    Van Dale gebruikt het als label om iets als standaardtaal in België te kwalificeren, gaande van ‘niet algemeen’ tot ‘algemeen’. Daarnaast gebruikt Van Dale soms ook de label in België. Het onderscheid tussen deze labels is niet altijd duidelijk en vermoedelijk historisch. Het label gewestelijk kan soms ook op Vlaamse toepassingen wijzen, maar is er geen garantie voor. Vanaf oktober 2015 gebruikt Van Dale het label BE

    In Vlaamse taalmilieus (bv. belned.wordpress.com/, Vlaamsetaal.be of onderhavig Vlaams Woordenboek) zal het eerder in de betekenis van Vlaams opgevat worden.

    Vergelijk ook DS2015

    Van Dale: voorbeeld bij ‘Nederlands’:
    ‘Bel­gisch-Ne­der­lands, Nederlands-Nederlands, Surinaams-Nederlands
    het Ne­der­lands zo­als dat in resp. Bel­gië, Ne­der­land, Su­ri­na­me ge­spro­ken wordt’

    niet te verwarren met het Vlaams, noch met het Zuid-Nederlands

    De uitdrukking ‘al te voortvarend’ (voortvarend, al te ~) is volgens Van Dale algemeen Belgisch-Nederlands.

    Noemen voor heten wordt door velen als een taalfout beschouwd terwijl het voor mij Belgisch-Nederlands is om de eenvoudige reden dat het (ondertussen) in heel Vlaanderen (alle media, registers, milieus, …) gebruikt en/of begrepen wordt. Hoe noemt zoiets? Taalverloedering of taalverrijking? Taalvooruitgang voor mij.

    Intussen gebruiken ook andere bronnen dit label ‘Belgisch-Nederlands’, zoals o.a. het ANW, VRT Taalnet, encyclo.nl, mijn woordenboek.nl,…

    Regio Standaard Nederlands
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2023 13:27
    27 reactie(s)

    #1846

    pas, laterale ~

    zie laterale pas

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2023 07:08
    0 reactie(s)

    #1847

    laterale pas
    (uitdr.)

    sport:
    vnw: laterale pas: breedtepas

    Arénate onderschepte een slechte laterale pas van Vermeiren en bediende Njo-Léa, die Dender meteen op rozen zette. (nieuwsblad.be)

    Hasselt kan pas later in dat kwartje dichterbij komen na een mooie laterale pas naar Milan B, die Jasper bedient voor de 6-4. (waterpolohasselt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2023 07:08
    0 reactie(s)

    #1848

    deugflamingant
    (zn. m.; ~en)

    neologisme, politiek: ‘Vlaming die deugt’, die strikt handelt volgens hetgeen het flamingantisme voorstaat

    opm: Neologisme door Tom Lanoye gelanceerd. Het valt af te wachten of dit begrip veralgemeend wordt.

    Standaardnederlands mag niet door “deugflaminganten” worden gebruikt om mensen uit te sluiten. Dat is de opvallende stelling van schrijver Tom Lanoye in zijn boek “Woke is het nieuwe Marrakech-pact”. (vrt.be)

    En net zoals Tom Waes krijg ik weleens het verwijt dat ik geen Algemeen Geaffecteerd Nederlands spreek. Ik heb mij mateloos geërgerd aan de kritiek op de figuur en het taalgebruik van Tom Waes in Het verhaal van Vlaanderen. Zoals te verwachten, kwam hij uit de hoek van de deugflaminganten. Zo noem ik mensen als Geert Bourgeois, die ons graag voorschrijven hóé we Vlaming moeten zijn. Belachelijk. Geen enkele Vlaming heeft het nodig dat een andere ­Vlaming hem, haar of hun komt zeggen wat je moet doen en hoe je je moet gedragen om een keurige Vlaming te zijn. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jul 2023 12:47
    1 reactie(s)

    #1849

    wuppe, naar de ~
    (uitdr.)

    kapot, vernield, verloren, naar de kloten

    zie ook: ’t is nog al nie naar de wuppe

    Ik reed met mijn velo tegen een muur en nu is ie naar de wuppe.

    Het verdriet over de vele dingen die op z’n Westvlaams “naar de wuppe” dreigen te gaan. (Björn Soenens – vrt.be)

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jul 2023 07:52
    0 reactie(s)

    #1850

    ’t is nog al nie naar de wuppe
    (uitdr.)

    het is nog niet allemaal om zeep: Een W-Vlaamse uitdrukking die in het algemeen taalgebruik binnengeslopen is in discussies over de toestand van de wereld, in het bijzonder het klimaat

    zie wuppe, naar de ~

    ‘t Is nog al nie naar de wuppe. Nog zo’n dooddoener in het groene discours: “Onze planeet is om zeep”. Nonsens. (knack.be)

    Ja, er gebeurt nog te weinig en het gaat te traag, maar de tanker verandert wel van koers. Ja, de toestand is zeer ernstig, maar ’t is nog al nie naar de wuppe. (demorgen.be)

    ’t Is nog al nie naar de wuppe, maar toch vreest één op de twee dat de wereld binnen afzienbare tijd onbewoonbaar zal worden voor de mens (humo.be)

    Ik raad iedereen aan van in de Raak van maart eens de korte kwis op blz 21 in te vullen, onder de titel “’t is nog al nie naar de wuppe”. Zeer leerrijk! (kwbternat.be)

    Dit was 2017: ’t is nog al nie naar de wuppe. 2017 kondigde zich aan als een gitzwart jaar. Werd het dat daadwerkelijk? (twitter)

    Het kwik en CO2-concentratie stijgen, maar ’t is nog al nie naar de wuppe: deze klimaatveranderaars werken aan originele oplossingen om de opwarming te … (demorgen.be)

    De aarde warmt op
    Maar de wereld verkilt
    Naar d’Ardennen of naar de zee
    dat hadden we toch altijd gewild
    D’r zijn meer bommen gemaakt
    Dan dat er zijn ontploft
    Er wordt nog altijd meer gelogen
    Dan dat er wordt geloofd
    ’t is nog al nie naar de wuppe
    ’t is nog al nie naar de wuppe
    ’t is nog al nie naar de wuppe
    Doe maar voort
    (Naar de wuppe – Wannes Cappelle)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jul 2023 07:52
    0 reactie(s)

    #1851

    bekrozen
    (alleen voltooid deelw.)

    - aangeschoten, een beetje zat;
    - vuil, besmeurd

    Regio: Lier

    Ik kwam als jonge gast eens bekrozen thuis aan en dat was mijn beste dag niet!

    Doe maar een andere broek aan, ze is helemaal bekrozen door aan die auto te sleutelen.

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door fansy op 31 Jul 2023 07:44
    0 reactie(s)

    #1852

    wensen, te ~ laten

    zie te wensen laten

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Jul 2023 12:13
    0 reactie(s)

    #1853

    laten, te wensen ~

    zie te wensen laten

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Jul 2023 12:13
    0 reactie(s)

    #1854

    te wensen laten
    (uitdr.)

    SN: te wensen overlaten

    vnw: veel te wensen laten: veel te wensen overlaten

    Dat gezegd hebbende, lage deposit casino’s laat veel te wensen. (kadrage.be)

    te Wichelen
    is er een school (1595), maar het onderwijs laat veel te wensen (1600) (hetlandvanaalst.be)

    Ook de controle op allergenen liet veel te wensen. (haspengouwsnieuws.be)

    Omdat we op kamp hebben ondervonden dat jullie kookkunsten veel te wensen laten gaan we vandaag nog eens een kookvergadering doen. (scoutsgooik.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Jul 2023 12:13
    0 reactie(s)

    #1855

    laten, iemand ~
    (uitdr.)

    vertrekken bij iemand, iemand niet langer ophouden

    vnw: ik laat u, ik moet u laten: ik ga weg, ik stoor u niet langer, ik houd u niet langer op

    Typisch Vlaams: ik laat u: Geen Algemeen Nederlands

    ook: ik ga u/jullie/je laten

    < Frans: je vous laisse

    Maar nu moet ik alles uitpakken ik laat jullie en tot snel mijn nieuw adres is; Laura Mc Elroy 147 Bryant Street, Buffalo, NY, 14222. Bye bye, xxx (bloggen.be)

    Goed, ik laat je en schrijf je later nog wel. (jurgenholvoet.be)

    Alé, ik ga u laten en tot morgen. Daaag. (telenet.users.be)

    allez ik ga jullie laten en weet dat je altijd iets in men gastenboek moogt schrijven dikke kusjes en knuffels vanwege mij …(bloggen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Jul 2023 12:03
    0 reactie(s)

    #1856

    vroege
    (zn. m.; ~s)

    de vroege werkshift, de ochtendshift

    zie ook staan, met de vroege ~; vroegen

    vgl. late

    Als je de vroege hebt, zit je vroeg in uw bed, met de late heb je ook geen vrije avond. (alimento.be)

    Als opvoedster had ik vroeges, lates en dagdiensten door elkaar. (beyondgaming.be)

    Het kan gaan over een ploegenstelsel met 2,3,4 of meer opeenvolgende ploegen of een systeem van onderbroken uurroosters (bijv. de vroege en de late). (abvv.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Jul 2023 12:02
    0 reactie(s)

    #1857

    vroegen
    (de ~(m.),, ~s)

    ochtendshift bijv. van verpleegkundigen, bewakers, fabrieksarbeiders e.d.

    ook de vroege(s)

    zie ook laten

    • Morgen heb ik de laten, dan nog een vroegen en dan een dagske thuis. (blog.seniorennet.be)
    • Als je geen diploma hebt om een werk te doen waarbij je veel verdient, kun je toch altijd in één of andere fabriek of in een bedrijf gaan werken waarbij je vroegens, latens, nachten en weekends kunt werken??? (http://9maand.be/forum/archief/reactions/184041)
    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Jul 2023 12:02
    0 reactie(s)

    #1858

    late
    (zn. m.; ~s)

    de late werkshift, de avondshift

    vnw:
    -de late hebben, met de late staan: in de avondploeg zitten
    -ik heb deze week vier lates: ik moet deze week vier avonden werken

    zie ook staan, met de late ~; laten

    vgl. vroege

    Als je de vroege hebt, zit je vroeg in uw bed, met de late heb je ook geen vrije avond. (alimento.be)

    Als ik 67 ben, zal ik 49 jaar in een volcontinu ploegensysteem gewerkt hebben. (Vroeges, lates en nachten) En jij? (twitter)

    Wordt er tijdens 7 opeenvolgende diensten 3 nachten en 4 lates gewerkt dan spreekt men wel van een rotatie. (accg.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Jul 2023 12:02
    0 reactie(s)

    #1859

    laten
    (de ~(m.),, ~s)

    avondshift van bijv. verpleegkundigen, bewakers, fabrieksarbeiders e.d.

    ook: late

    ook de late(s)

    zie ook: vroegen

    • Morgen heb ik de laten, dan nog een vroegen en dan een dagske thuis. (blog.seniorennet.be)
    • Mijn vriend werkt in de haven en heeft echt alle mogelijke uren… nachten, weekends, latens, vroegens, overdag. (www.baby.be/nl/babyclub/forum/-164058-117.html?)
    • zij krijgen gewoon een bureau jobke van 8 tot 16 uur, geen latens of vroegens, geen weekeinde niet (http://forum.politics.be/showthread.php?p=1643998)
    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Jul 2023 12:01
    0 reactie(s)

    #1860

    laten verstaan
    (uitdr.)

    uitdrukkelijk laten weten, te kennen geven, laten begrijpen

    vnw: te verstaan geven, te kennen geven

    DS2015 standaardtaal

    zie ook verstaan

    Vlak nadat Vertenten vrijgelaten werd onder voorwaarden had zijn advocaat al laten verstaan dat hij zijn ontslag wilde aanvechten. (vrt.be)

    De Amerikaanse president Donald Trump heeft laten verstaan dat hij de Turkse inval in Syrië een slecht idee vindt.(radio1.be)

    De jacht op de Waalse kabelmaatschappij VOO is duidelijk geopend, ook al heeft dat bedrijf al laten verstaan dat het momenteel niet te koop staat.(tijd.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Jul 2023 12:00
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.