Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
wastafel
vnw: wastafel, wasbak, fonteintje
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5t; Vlaamsheid: 6
< Frans lavabo < Latijn
zie ook Vlaamse uitspraak
zie ook lavoir; lavabokraan, lavabotafel, lavabomeubel
In onze badkamer is een bad, een WC en twee lavabo’s.
“Toen hij op een keer dronken thuiskwam, heeft hij in de lavabo geplast. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
Voor een dubbele lavabo moet een werkblad minstens 140 cm breed zijn. (standaard.be)
Er is bijvoorbeeld geen bad of douche, geen wastafel of geen lavabo met een mengkraan voor warm en koud water (zie grafiek). (standaard.be)
De ene doucht zeven keer per week, de andere zweert bij een kattenwasje aan de lavabo. (standaard.be)
Elke kamer krijgt een sanitaire cel met toilet, lavabo en douche. (standaard.be)
In Nederland wordt het klein lavabootje in de wc fonteintje genoemd. In België is fonteintje in deze betekenis weinig of niet bekend.
winnaar, de eerste, de beste(n)
vnw:
•geslaagd kandidaat
•winnaar van een wedstrijd
DS2015 standaardtaal
Van Dale: laureaat
gelauwerd of bekroond kunstenaar, geleerde of sporter
Ik was laureaat wiskunde in het laatste jaar van de humaniora.
Karel is laureaat van de loopwedstrijd.
Vroeger werd alle finalisten de titel “laureaat” toegekend, maar vanaf de pianowedstrijd van 1995 zijn enkel de zes hoogst gerangschikte finalisten laureaat, en worden de anderen ex aequo gerangschikt met de titel “finalist”. (Wikipedia over Koningin Elisabethwedstrijd)
Stella Chen is de eerste laureaat van de 19e editie voor viool van de prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd. (vrt.be)
ergens zijn kunnen, moeite en tijd aan besteden – dikwijls tevergeefs
vnw: ergens zijn Latijn in steken: alles voor iets doen, zijn hoofd erover breken
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
“Ma vind da ik er wel al genoeg mijn latijn in gestoken heb. misschien vraag ik het vrijdag nog is na in het ziekenhuis aan de sociaal assistent.” (baby.be)
uitroep van ontsteltenis
eigenlijk: mens lieven deugd
→ ‘deugd’ is een mannelijk woord dat begint met een d, waardoor ‘lieve’ de buigingsuitgang ‘-n’ krijgt
NL: lieve deugd
In andere teksten sneerde Elchardus ook al naar zogenaamde ‘kosmopolieten’. Met dat woord viseerden ze ooit de Joden. Mens lieve deugd! (knack.be)
Mens-lieve-deugd gaat het nu nooit ophouden met regenen? (blog.seniorennet.be/bojako)
Een ongelofelijk avontuur. Maar de auto’s zijn moe en gewond – velen toch. Alle ophangingen stuk, vele motoren lopen nog sputterend op een paar cylinders rond, achterbruggen kapot, amortisseurs – menslievendeugd – een kerkhof amortisseurs hebben we gezien. (alltrack.be)
het Nederlands zoals in België gebruikt
De betekenis hangt af van de gebruiker/bron:
Van Dale gebruikt het als label om iets als standaardtaal in België te kwalificeren, gaande van ‘niet algemeen’ tot ‘algemeen’. Daarnaast gebruikt Van Dale soms ook de label in België. Het onderscheid tussen deze labels is niet altijd duidelijk en vermoedelijk historisch. Het label gewestelijk kan soms ook op Vlaamse toepassingen wijzen, maar is er geen garantie voor. Vanaf oktober 2015 gebruikt Van Dale het label BE
In Vlaamse taalmilieus (bv. belned.wordpress.com/, Vlaamsetaal.be of onderhavig Vlaams Woordenboek) zal het eerder in de betekenis van Vlaams opgevat worden.
Vergelijk ook DS2015
Van Dale: voorbeeld bij ‘Nederlands’:
‘Belgisch-Nederlands, Nederlands-Nederlands, Surinaams-Nederlands
het Nederlands zoals dat in resp. België, Nederland, Suriname gesproken wordt’
niet te verwarren met het Vlaams, noch met het Zuid-Nederlands
De uitdrukking ‘al te voortvarend’ (voortvarend, al te ~) is volgens Van Dale algemeen Belgisch-Nederlands.
Noemen voor heten wordt door velen als een taalfout beschouwd terwijl het voor mij Belgisch-Nederlands is om de eenvoudige reden dat het (ondertussen) in heel Vlaanderen (alle media, registers, milieus, …) gebruikt en/of begrepen wordt. Hoe noemt zoiets? Taalverloedering of taalverrijking? Taalvooruitgang voor mij.
Intussen gebruiken ook andere bronnen dit label ‘Belgisch-Nederlands’, zoals o.a. het ANW, VRT Taalnet, encyclo.nl, mijn woordenboek.nl,…
sport:
vnw: laterale pas: breedtepas
Arénate onderschepte een slechte laterale pas van Vermeiren en bediende Njo-Léa, die Dender meteen op rozen zette. (nieuwsblad.be)
Hasselt kan pas later in dat kwartje dichterbij komen na een mooie laterale pas naar Milan B, die Jasper bedient voor de 6-4. (waterpolohasselt.be)
neologisme, politiek: ‘Vlaming die deugt’, die strikt handelt volgens hetgeen het flamingantisme voorstaat
opm: Neologisme door Tom Lanoye gelanceerd. Het valt af te wachten of dit begrip veralgemeend wordt.
Standaardnederlands mag niet door “deugflaminganten” worden gebruikt om mensen uit te sluiten. Dat is de opvallende stelling van schrijver Tom Lanoye in zijn boek “Woke is het nieuwe Marrakech-pact”. (vrt.be)
En net zoals Tom Waes krijg ik weleens het verwijt dat ik geen Algemeen Geaffecteerd Nederlands spreek. Ik heb mij mateloos geërgerd aan de kritiek op de figuur en het taalgebruik van Tom Waes in Het verhaal van Vlaanderen. Zoals te verwachten, kwam hij uit de hoek van de deugflaminganten. Zo noem ik mensen als Geert Bourgeois, die ons graag voorschrijven hóé we Vlaming moeten zijn. Belachelijk. Geen enkele Vlaming heeft het nodig dat een andere Vlaming hem, haar of hun komt zeggen wat je moet doen en hoe je je moet gedragen om een keurige Vlaming te zijn. (demorgen.be)
kapot, vernield, verloren, naar de kloten
zie ook: ’t is nog al nie naar de wuppe
Ik reed met mijn velo tegen een muur en nu is ie naar de wuppe.
Het verdriet over de vele dingen die op z’n Westvlaams “naar de wuppe” dreigen te gaan. (Björn Soenens – vrt.be)
het is nog niet allemaal om zeep: Een W-Vlaamse uitdrukking die in het algemeen taalgebruik binnengeslopen is in discussies over de toestand van de wereld, in het bijzonder het klimaat
zie wuppe, naar de ~
‘t Is nog al nie naar de wuppe. Nog zo’n dooddoener in het groene discours: “Onze planeet is om zeep”. Nonsens. (knack.be)
Ja, er gebeurt nog te weinig en het gaat te traag, maar de tanker verandert wel van koers. Ja, de toestand is zeer ernstig, maar ’t is nog al nie naar de wuppe. (demorgen.be)
’t Is nog al nie naar de wuppe, maar toch vreest één op de twee dat de wereld binnen afzienbare tijd onbewoonbaar zal worden voor de mens (humo.be)
Ik raad iedereen aan van in de Raak van maart eens de korte kwis op blz 21 in te vullen, onder de titel “’t is nog al nie naar de wuppe”. Zeer leerrijk! (kwbternat.be)
Dit was 2017: ’t is nog al nie naar de wuppe. 2017 kondigde zich aan als een gitzwart jaar. Werd het dat daadwerkelijk? (twitter)
Het kwik en CO2-concentratie stijgen, maar ’t is nog al nie naar de wuppe: deze klimaatveranderaars werken aan originele oplossingen om de opwarming te … (demorgen.be)
De aarde warmt op
Maar de wereld verkilt
Naar d’Ardennen of naar de zee
dat hadden we toch altijd gewild
D’r zijn meer bommen gemaakt
Dan dat er zijn ontploft
Er wordt nog altijd meer gelogen
Dan dat er wordt geloofd
’t is nog al nie naar de wuppe
’t is nog al nie naar de wuppe
’t is nog al nie naar de wuppe
Doe maar voort
(Naar de wuppe – Wannes Cappelle)
- aangeschoten, een beetje zat;
- vuil, besmeurd
Regio: Lier
Ik kwam als jonge gast eens bekrozen thuis aan en dat was mijn beste dag niet!
Doe maar een andere broek aan, ze is helemaal bekrozen door aan die auto te sleutelen.
SN: te wensen overlaten
vnw: veel te wensen laten: veel te wensen overlaten
Dat gezegd hebbende, lage deposit casino’s laat veel te wensen. (kadrage.be)
te Wichelen
is er een school (1595), maar het onderwijs laat veel te wensen (1600) (hetlandvanaalst.be)
Ook de controle op allergenen liet veel te wensen. (haspengouwsnieuws.be)
Omdat we op kamp hebben ondervonden dat jullie kookkunsten veel te wensen laten gaan we vandaag nog eens een kookvergadering doen. (scoutsgooik.be)
vertrekken bij iemand, iemand niet langer ophouden
vnw: ik laat u, ik moet u laten: ik ga weg, ik stoor u niet langer, ik houd u niet langer op
Typisch Vlaams: ik laat u: Geen Algemeen Nederlands
ook: ik ga u/jullie/je laten
< Frans: je vous laisse
Maar nu moet ik alles uitpakken ik laat jullie en tot snel mijn nieuw adres is; Laura Mc Elroy 147 Bryant Street, Buffalo, NY, 14222. Bye bye, xxx (bloggen.be)
Goed, ik laat je en schrijf je later nog wel. (jurgenholvoet.be)
Alé, ik ga u laten en tot morgen. Daaag. (telenet.users.be)
allez ik ga jullie laten en weet dat je altijd iets in men gastenboek moogt schrijven dikke kusjes en knuffels vanwege mij …(bloggen.be)
de vroege werkshift, de ochtendshift
zie ook staan, met de vroege ~; vroegen
vgl. late
Als je de vroege hebt, zit je vroeg in uw bed, met de late heb je ook geen vrije avond. (alimento.be)
Als opvoedster had ik vroeges, lates en dagdiensten door elkaar. (beyondgaming.be)
Het kan gaan over een ploegenstelsel met 2,3,4 of meer opeenvolgende ploegen of een systeem van onderbroken uurroosters (bijv. de vroege en de late). (abvv.be)
ochtendshift bijv. van verpleegkundigen, bewakers, fabrieksarbeiders e.d.
ook de vroege(s)
zie ook laten
de late werkshift, de avondshift
vnw:
-de late hebben, met de late staan: in de avondploeg zitten
-ik heb deze week vier lates: ik moet deze week vier avonden werken
zie ook staan, met de late ~; laten
vgl. vroege
Als je de vroege hebt, zit je vroeg in uw bed, met de late heb je ook geen vrije avond. (alimento.be)
Als ik 67 ben, zal ik 49 jaar in een volcontinu ploegensysteem gewerkt hebben. (Vroeges, lates en nachten) En jij? (twitter)
Wordt er tijdens 7 opeenvolgende diensten 3 nachten en 4 lates gewerkt dan spreekt men wel van een rotatie. (accg.be)
avondshift van bijv. verpleegkundigen, bewakers, fabrieksarbeiders e.d.
ook: late
ook de late(s)
zie ook: vroegen
uitdrukkelijk laten weten, te kennen geven, laten begrijpen
vnw: te verstaan geven, te kennen geven
DS2015 standaardtaal
zie ook verstaan
Vlak nadat Vertenten vrijgelaten werd onder voorwaarden had zijn advocaat al laten verstaan dat hij zijn ontslag wilde aanvechten. (vrt.be)
De Amerikaanse president Donald Trump heeft laten verstaan dat hij de Turkse inval in Syrië een slecht idee vindt.(radio1.be)
De jacht op de Waalse kabelmaatschappij VOO is duidelijk geopend, ook al heeft dat bedrijf al laten verstaan dat het momenteel niet te koop staat.(tijd.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.