peujerke

peujerke

(het ~, ~s)

- poeierke of poedertje
- oud woord voor pilletje, geneesmiddel
- werd vroeger gezegd tegen Poeders Mann

375

poeierke

/p.ej.erk.e/ /peuj.erk.e/ en /poej.erk.e/ zijn variante uitspraken in de Antwerpse omgeving voor poedertje.
Aspirine en Dr Mann waren de favoriete merknamen tegen hoofdpijn.

gerfuseerd? ongedaan gemaakt

de betekenis van “pilletje” staat niet in de van Dale vermeld, het is dus waardevol om deze te behouden in het Vw

Mogelijk moet het woord zelf worden vervangen door een versie die meest representatief is en waarvan dialectafspraken zijn afgeleid (anders dan huidige “pejerke” → “poeierke” of “poederke”?).

pilletje

pilletje is toch gewoon een vekleinwoord voor pil

medicijn in ouwels of papier verpakt

heb “pejerke” begrepen als dialectuitspraak voor poedertje.
Dit is het verkleinwoord van “poeder”. Ik heb de tijd nog meegemaakt dat apothekers bereidingen maakten van scheikundige stoffen die werden fijngestampt in een vijzel en verpakt werden in de apotheek in ouwels (dun gebak van ongezuurd tarwemeel)De apotheker had een plankje met 10 of 20 ronde uitsparingen, waarin een ouwelcapsule in paste. Het gestampte poeder (geneesmiddel) werd over de ouwels verdeeld met een spatel. Zo was de ene zijde van de ouwel gevuld en werd het ouweldeksel, dat net iets groter was dan de gevulde kant op de andere zijde geduwd en waren de pejerkes home-made bij de apotheker gefabriceerd. Poeders Dr Mann werden in een labo aangemaakt en verpakt in dichtgevouwen papiertjes, die samen in een kartonnen doosje zaten (genre luciferdoosje dat kon open schuiven. Veel later werden de poeders in losse vorm vervangen door pilletjes of pillen (samengeperste met een bindmiddel vormpjes), die we nu kennen.

Bon, ik hoop met deze beschrijving te kunnen aantonen dat het wel degelijk over een poedertje gaat en geen pilletje.
Pillendraaier staat als scheldnaam voor apotheker vermeld in de uitgave van ’76 Van Dale. Oorspronkelijk draaide de apotheker ook zelf ronde pillen of pilletjes als ze kleiner uitvielen. Dat waren met water of olie aangemaakte poeders die tot een pasta vermengd werden. Die pillen werden verpakt in ronde, kartonnen pillendoosjes waarin een geel poeder ze droog hield en zorgde voor een aanvaardbare smaak.

Als basiswoord zou ik poeder nemen of poedertje als het verkleinwoord wenselijker is en verwijzen naar pejerke. Poeder en poedertje zijn Standaard Nederlands. De stam ‘pil’ of pilletje heeft niets met pejerke te maken.

pejerke

Wordt bij ons gebruikt om een biersoort aan te geven,namelijk Horse-ale.

poeiertje

- ook mijn tante was ervan overtuigd dat een ‘wit poeierke’ haar hoofdpijn deed verdwijnen – Poederkes Dr Mann
had ze altijd bij ( in een wit envelopje)