Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
op stap zijn, op de baan, op weg zijn van huis, op uitstap zijn
vnw: op schok gaan/zijn: aan de zwier gaan/zijn
zie ook: voyage, op ~ gaan,
radaille, op ~ zijn,
bratsen
vergelijk: trot, op ~ zijn
We zijn weer eens op schok.
“Kendall Jenner op schok met 2 vriendinnen en transparant topje” (hln.be)
Als ge al ’nen helen dag op schok zijt, dan zult ge wel blij zijn met een zitje en een pintje.
Ze gaat op schok met Paul Herijgers en de tafelgasten en volgt het programma ook achter de schermen. (vrt.be)
Kandidates Miss België op schok met Herman De Croo in Kamer en Senaat (demorgen.be)
Vier dagen gaat Lybaert op schok met zijn gasten. Alles doen ze in en naast de bus. (standaard.be)
politiek: afspraak binnen de meerderheid om geen wetsvoorstellen (of voorstellen van decreet voor het Vlaamse niveau) of resoluties in het parlement in te dienen zonder voorafgaand akkoord van die meerderheid
Dat zogenaamde zwijgakkoord is afgesproken tussen de coalitiepartners CD&V, N-VA en Open Vld bij de vorming van de Vlaamse regering en moet de parlementsleden van de meerderheid in de pas doen lopen, zo schrijft De Tijd vandaag. (demorgen – 2021)
“Het fraude-akkoord tussen VLD en sp.a is een samenwerkingsakkoord, geen zwijgakkoord”, zegt Vandermaelen. (gva.be – 2005)
Voor het Vlaams Parlement komt daarbij dat we onder het juk van een verfoeilijk zwijgakkoord moeten werken. Dat zwijgakkoord zegt dat je als lid van het parlement geen voorstellen kan indienen zonder akkoord van alle partijen van de meerderheid. (bartcaron.be – 2006)
De Vlaamse meerderheidspartijen N-VA, Vooruit en CD&V maken een einde aan het zwijgakkoord. Dat vernam Knack. Concreet zullen parlementsleden hun voorstellen niet langer vooraf moeten aftoetsen bij elkaar. (hln.be)
het ambt van een schepen
Vijf jaar wachten op schepenambt (Brakel) – Het Nieuwsblad
Ahmed El Ktibi wil schepenambt niet delen met Smet | BRUZZ
Schepen Geladé gaf job op voor zijn schepenambt (hln.be)
‘Er is inderdaad nooit over een schepenambt voor Mayeur gesproken’, herhaalde hij op Radio 1. (tijd.be)
tevoorschijn komen (ook fig.), aktief worden, zijn mening te kennen geven, …
vnw: uit zijn schelp komen/kruipen: naar buiten komen, te voorschijn komen, actie ondernemen, spraakzaam worden
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
SN: uit zijn schulp komen
vgl. schelp, in zijn ~ kruipen
Na de serie buizen het eerste semester is onze Jeroen eindelijk uit zijn schelp gekomen. Zijn rapporten gaan in stijgende lijn.
Beveren kwam nu toch wat meer uit zijn schelp. Merlier had een goede redding in huis toen Dissa alleen voor hem opdook. (standaard.be)
Gebalde en krachtige nummers ook. Vooral gitarist Adrian Smith komt uit zijn schelp en ontpopt zich tot een begenadigd songschrijver. (demorgen.be)
bleu, pas opgeroepen soldaat, nieuweling
vr.: schachtin
vnw: eerstejaarsstudent, rekruut, groentje, nieuweling
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 1
NL: groentje
> Vlaamse soldatentaal
De schachten kregen hun eerste opleiding in een opleidingscentrum alvorens naar hun eenheid gestuurd te worden.
Terwijl die arme schachten aan ’t patatten jassen zijn,
vergeten wij den troep en de droevige dagen;
en roepen allen gelijk: “smeerlappen, ge zijt ons kwijt!”
(jassen, patatten ~)
> andere betekenis van schacht
vreselijk, afschuwelijk, verschrikkelijk lelijk
vnw: vreselijk, jammerlijk, slecht
VD2014 online: Belgisch-Nederlands
1567) van Zuid-Vlaams schabouw: met de molenwieken in kruisstand
< Fr.: escabeau (trapje)
> Lat.: scabellum (bankje, ladder), omdat de molenwieken lijken op een ladder
DS2015 standaardtaal
Een offerte van een Nederlands bedrijf is opgesteld in schabouwelijk Frans. (DeMorgen.be)
Zo schabouwelijk slecht en koud het vorige week was, zo gezellig warm was het vandaag in de eerste lentezon.
schuld hebben, schuldig zijn (i.h.b. i.v.m. een verkeersongeluk)
< Frans: être en faute
vnw: in fout zijn: schuld hebben, fout zijn
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1042/: In België komt soms ook ‘in fout zijn’ voor. Deze wending wordt niet als standaardtaal beschouwd.
Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
ook: in de fout zijn, in `t fout zijn
zie fout
De Jean heeft een accident gedaan, gelukkig was er alleen blikschade en was em niet in fout.
Gisteren heeft de Jean weeral een accident gedaan en deze keer was em in ’t fout. Het gaat hem geld kosten.
Hij blies positief, was niet vergezeld van een begeleider en was in fout in verband met de toegelaten rijuren. (standaard.be)
De vrouw ligt in coma in het ziekenhuis, de discussie woedt intussen volop: wie was in fout? (standaard.be)
Ouders die hun kinderen van 14, 15 jaar alcohol laten drinken, zijn in fout. (standaard.be)
enz.
in de eigen omgeving niet gewaardeerd worden
vnw: niemand is sant in eigen land/geen sant in eigen land: een profeet wordt in zijn eigen land niet geëerd, iemand die een buitengewone prestatie heeft geleverd wordt in zijn omgeving dikwijls niet erkend
Van Dale 2020 online: BE: niemand is sant in eigen land, geen sant in eigen land zijn
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 5
sant = sint
etymologiebank.nl: Belg.
Hij is wereldberoemd, maar niemand kent hem hier. Ja, zo gaat dat, hij is gene sant in eigen land.
Rubens, Bruegel en Van Eyck zijn internationaal bekend, maar geen sant in eigen land. Zo blijkt uit een studie. (vrt.be)
Olivier Rochus is momenteel sant in eigen land. Of toch zeker in Bergen (demorgen.be)
De jury van de ‘Sant in eigen land’-prijs toerde dinsdag door Dendermonde, op zoek naar de beste bedrijven en de bedrijven met het beste project (standaard.be)
samenkomen, samenscholen, bij elkaar komen
vnw: samendrommen
VD2016 online: BE
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6
zie ook samentroeping
Een dertigtal pop- en rockzangers en -zangeressen zijn vandaag samengetroept in een studio in Londen om een nieuwe Band Aid single op te nemen. (VRT, nieuws)
Met zijn allen bleven ze ook op een kluitje samentroepen toen lange voorstopper De Boeck, als in de eerste de beste caféploeg, in de vuurlinie werd gejaagd. Bron: ANW
vloeken, foeteren, mopperen
vnw:
•vloeken
•mopperen, foeteren
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 6
Van Dale 2017 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook sakkeraar
< Frans sacrer = wijden, (ver)vloeken < Latijn sacer, ~cri
afleiding: sakkers(e) (bijv.nw.) vervloekt(e)
andere bastaardvloeken:
sakkerloot (sacra lotio- heilige doop),
sakkerdju (sacredieu – heilige god)
sapristi (verbastering van sacristie)
Ik heb al gesakkerd op die sakkerse deugniet. Sapperloot!
Real en Courtois sakkeren na bedenkelijke strafschop (hln.be)
Hebt u de voorbije weken zitten sakkeren op het klokje van uw microgolfoven of op uw wekkerradio, omdat het de tijd niet correct weergaf? (vrt.be)
pensioen dat men op de pensioengerechtigde leeftijd krijgt
vnw: (bnl.) ouderdomspensioen
VD2017 online: BE
SN-NL: ouderdomspensioen
vgl. rust, op ~
Uw rustpensioen is het inkomen waarop u recht hebt na pensionering, op basis van de wettelijke bijdragen die u in de loop van uw carrière gedaan hebt. (aginsurance.be)
Wat is eigenlijk het verschil tussen brugpensioen, vervroegd pensioen, rustpensioen en overlevingspensioen? (seniorennet.be)
Als het van sommige politiekers afhangt dan wordt het rustpensioen binnenkort pas vanaf 97 jaar toegekend. Als ge kunt asemen, kunt ge werken ook is hun redenering.
de oude pluimen of haren verliezen, ruien
vnw: ruien, van veren of haren wisselen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: ruiven: Het in Zuid-Nederlands van ouds gebruikelijke woord voor het in Noord-Nederland gebezigde Ruien. Bij Plantijn (1573) en Kiliaan zoekt men ruyden of ruyen tevergeefs; men vindt daar ruyven, dat nog in Zuid-Nederland bekend is. Oorsprong onbekend.
Van Dale online: (gewestelijk), ruien
West-Vlaanderen: muiten
Als onze kippen ruiven leggen ze geen eieren.
“De konijnen waren aan het ruiven, als je die vastpakt verliezen ze veel haren. (vrt.be)
De kat ruift en ik krijg een vriendschapsverzoek van een man die DEWAERHEID heet. (demorgen.be)
de nieuwsuitzending op televisie
Van Dale 2016: BE; verouderd
gesproken dagblad: radiojournaal, televisiejournaal
opm: overdrachtelijk wordt het nog wel gebezigd en is het niet verouderd
Zet de TV eens op, ’t is tijd voor ’t gesproken dagblad.
Berlaen stelt zijn nieuwe album ‘t gesproken dagblad’ voor. (vrt.be)
Na een voorbereiding van twee jaar verscheen begin juni 1975 onder de titel Het Gesproken Dagblad een dagelijks verschijnende krant op geluidscassette voor blinden en slechtzienden. (fnac.be)
Geschiedenis als ‘gesproken dagblad’, een privédetective zonder geheugen of zicht, en frieten met pickles: dit zijn uw favoriete podcasts. (demorgen.be)
Het gesproken dagblad", muziek, luisterspelen en de zeer populaire “bonte avonden”). Het belang van dit nieuw medium had propagandaminister Goebbels reeds …(vliz.be)
Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, ook gebruikt om een betaling aan deze dienst aan te doen
vnw
•(bnl.) afkorting van: Rijksdienst voor Sociale Zekerheid
•inhouding op het loon als bijdrage voor de sociale zekerheid
Van Dale 2015 online: in België
Een deel van uw brutosalaris gaat naar de RSZ.
De voetbalploeg heeft de RSZ van het afgelopen jaar nog niet betaald.
Dat wat (al dan niet vermeend) leeft in grote lagen van de bevolking (eventueel ‘onderhuids’, niet zichtbaar). Term die recent in politiek Vlaanderen opgang gevonden heeft.
Van Dale 2013 online: Het is een overdrachtelijke betekenis van SN (elektrotechnisch) aardstroom.
Van Dale 2015 online: BE
Bart De Wever: ‘De grondstroom is centrumrechts’. (Knack)
Of het nu gaat over euthanasie, homohuwelijk of experimenten met embryo’s, België behoort telkens tot een van de meest ethisch progressieve landen ter wereld. Curieus, vindt Freddy Mortier, want is dat niet moeilijk te rijmen met de Vlaamse ‘grondstroom’? (De Standaard)
(wijlen) PDW: Voor alle duidelijkheid: het woord (grondstroom) bestaat niet. Nu ja, het bestaat wel, zoals ‘amai’ bestaat.
“In Vlaanderen is er een groene grondstroom” (deredactie.be)
Solidariteit is onze grondstroom. (acv-online.be)
Maar ook Logan ziet geen uitgewerkt plan van aanpak of strategisch stappenplan achter Trumps uitspraken en initiatieven. Enkel een grondstroom: America First. (vrt.be)
synoniem: rijhuis
“Rijwoning te huur Ingelmunster
Prachtige gesloten nieuwbouwwoning op een nieuwe verkaveling.” (immo.casa.be)
binnenhalen, in de wacht slepen, geld opstrijken
znw: (Eig.: met een hark naar binnen halen). (Een overwinning e.d.) op zijn naam schrijven, behalen; (iets) in zijn bezit krijgen, binnenhalen.
Van Dale 2015 online: BE
Binnenrijven is een woord dat vrijwel alleen in België bekend is; in Nederland wordt het maar zelden gebruikt. Rijf is een ander woord voor ‘hark’ en rijven betekent ‘harken’. Ook deze woorden komen vooral in België voor, maar zijn ook in sommige delen van Nederland nog wel bekend. Letterlijk betekent binnenrijven dus ‘binnenharken’, ‘met een hark naar je toe halen’. In de praktijk wordt het vooral figuurlijk gebruikt voor ‘binnenhalen, binnenslepen’. (onzetaal.nl)
zie rijven
We hebben een dik contract binnengerijfd.
De gezinnen die er het minst nood aan hebben, reven het grootste deel van de 3,5 miljard steun voor investeringen in energiebesparing binnen. (DS 20/01/17)
BINNENRIJVEN, – Fig. Binnenpalmen. Hij héet dat erfdeel daar binnengereven. (Cornelissen-Vervliet 1899)
Voor het tweede opeenvolgende jaar heeft de Amerikaanse zangeres en actrice Jennifer Lopez de titel van meest sexy vrouw ter wereld binnengereven. (hbvl.be)
Facebook en co. hebben het afgelopen kwartaal weer vele miljarden binnengerijfd. (nieuwsblad.be)
rijbaan, rijstrook
vnw: rijstrook
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
vgl. baanvak
zie ook wegcode
Tegenwoordig hebt ge meer en meer aparte rijvakken voor de bussen.
Sommige chauffeurs ergeren hun eigen (eigen, zijn ~) dood aan auto’s die op het middenste rijvak blijven rijden. Waarom eigenlijk? Daar is toch het meeste plaats? En ’t schoonste zicht.
Bijna de helft van de autobestuurders gebruikt zijn richtingaanwijzers niet als ze van rijvak veranderen. (vrt.be)
Vrijdagavond wandelde een voetganger op het middelste rijvak in de Belliardtunnel in Brussel, de man leek zich van geen kwaad bewust. (demorgen.be)
Zware geldboete voor trucker op derde rijvak (standaard.be)
pap van rijst
vnw: rijstebrij
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 5
Van Dale 2017 online: BE
SN-NL: rijstepap
NL: rijstebrij
anw: rijstepap: (vooral) in Nederland; weinig gebruikt
zie ook rijspap
In de hemel eten ze rijstpap met gouden lepeltjes.
Jeroen maakt smeuïge rijstpap met vanille, bosbessen, een bolletje vanille-ijs en een zalige crumble van bruine suiker en amandel. (dagelijksekost.vrt.be)
1.200 dozen rijstpap, 2.300 tomatenblikken: Samusocial liet voedselhulp bederven (demorgen.be)
verkeersbelasting voor auto’s en motorfietsen
vnw: jaarlijkse verkeersbelasting van auto’s en motorfietsen
Van Dale 2018 online: BE, spreektaal
Voor voertuigen op LPG betaal je – in tegenstelling tot de korting die toegekend wordt op de belasting op inverkeerstelling – een hogere rijtaks. (touring.be)
Geen rijtaks en BIV op elektrische auto – Het Nieuwsblad
Men weet wie een nummerplaat heeft en geen rijtaks betaalt. Daarvoor zijn toch geen camera’s nodig zeker? 07 (hln.be )
Voor deze scooter betaalt u geen rijtaks in België. (2dehands.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.