denkpiste

denkpiste

(de ~ (v.), ~s)

gedachtegang

vnw

Standaardtaal = denkspoor, optie.

Van Dale 2013 online Belgische-Nederlands, algemeen

zie ook piste; gedachtepiste

380

Denkpiste

Een denkpiste
‘Ook Nederlander De Zeeuw piste in Anderlecht’.

Dat was de krantenkop die ik van een facebookvriend doorgespeeld kreeg, met de opmerking ‘Wàt deed die Nederlander precies in Anderlecht?’ Glimlachje, om de dubbelzinnigheid van die titel. Want ‘piste’, dat kan natuurlijk zowel een zelfstandig naamwoord zijn als de verleden tijd van het werkwoord ‘pissen’. Foei toch. Grijns. Denkt waarschijnlijk elke Vlaming die deze titel onder ogen krijgt.

De doorsnee-Nederlander zal waarschijnlijk eerder de wenkbrauwen fronsen, net omdat die evidente Vlaamse dubbelzinnigheid hem ontgaat. Waarom piste die De Zeeuw nou in Anderlecht? Want ‘piste’ (of beter ‘denkpiste’), in de betekenis van ‘optie’ of ‘denkspoor’, dat is typisch Vlaams, of Belgisch Nederlands zo u wil.

En het leuke is dat men zich daar in het zuidelijke deel van ons taalgebied niet eens van bewust is. Dat merk je aan de volgende zaken:
- op Taaladvies.net, de taaladviesdienst van de Taalunie en dus de belangrijkste referentie voor veel twijfelende Vlamingen (en Nederlanders uiteraard) als ze er niet zeker van zijn of een bepaald woord wel tot de algemene standaardtaal hoort, is het niet te vinden. Dat bewijst uiteraard niets, alleen dat de vraag of dit woord wel tot de standaardtaal hoort, waarschijnlijk nog niet (of hooguit zelden) gesteld is. Ook taaltelefoon.be, de taaladviesdienst van de Vlaamse overheid en dus bij uitstek Vlaams, meldt het niet.
- op VRTtaal.net, de taaladviesdienst van (en voor) de VRT (de Vlaamse openbare omroep), staat het woord wel, met een sterretje. Dat betekent dat het op zijn minst in bepaalde betekenissen niet mag worden gebruikt, en die betekenissen zijn in dit geval ‘spoor, voorstel, plan, mogelijkheid’. De circus-, atletiek-, baanwielren- en skipiste zijn uiteraard wel in orde. Dat het woord hier is opgenomen, betekent dat de taaladviseur gemerkt heeft dat het in die betekenis weleens wordt gebruikt, en dat het dus nodig is erop te wijzen dat het geen ‘algemeen Nederlands’, en dus niet goed is. De VRT wil immers, volgens het eigen Taalcharter, het goede voorbeeld geven. Opvallend in dat charter is de volgende zin ‘De VRT wil de norm voor de Belgische variant van de Nederlandse standaardtaal zijn en blijven. Hij hanteert daarom een aantrekkelijke, duidelijke en correcte standaardtaal die rekening houdt met en afgestemd is op de kijkers en de luisteraars.’ De taaladviseur van de VRT beschouwt dit woord dus niet eens als Belgisch Nederlands.
- Als je het woord even googelt, merk je meteen dat het desondanks heel geregeld opduikt, meestal als ‘denkpiste’, soms gewoon als ‘piste’. De Vlaamse pers heeft weliswaar geen taaladviseur die hen op tijd en stond diets maakt wat nu wel en niet tot de standaardtaal behoort, maar ze hebben er alle belang bij om geen fouten te maken, en ze kunnen uiteraard vrtTaal.net consulteren. Er zijn lezers genoeg die bij de minste fout in hun pen, of beter gezegd klavier kruipen om de redacties aan te wrijven hoe slordig ze weer zijn geweest. Als dit woord wordt gebruikt, zijn er zelden of nooit opmerkingen.

En dan is er EU-voorzitter Herman Van Rompuy. Een Nederlandstalige Belg. Geen journalist, geen VRT-medewerker, wel iemand die wel eens een speech of een haiku schrijft en zich dus heel bewust is van het belang van verzorgd taalgebruik. En wat lezen we in Elsevier enkele maanden geleden? ‘Europa koopt verder tijd met ’denkpistes’‘. De aanhalingstekens worden verder in het artikel geëxpliciteerd: ’Met het exploreren van, wat hij op z’n Vlaams denkpistes noemde, liggen de meeste opties van het Europese crisismanagement nog open.’ En zo maakten onze noorderburen ook kennis met de Vlaamse ‘denkpiste’.

De toekomst van dit woord, dat wordt natuurlijk afwachten. Alle tekenen wijzen er volgens mij momenteel wel op dat het 1) een blijvertje is en 2) algemeen geaccepteerd en gebruikt wordt in het Belgische Nederlands. Mocht het vroeg of laat opduiken bij Taaladvies.net, dan verwacht ik dat het de melding ‘standaardtaal in België’ meekrijgt.

En dan kunnen de Nederlanders ook spontaan glimlachen om een leuke dubbelzinnige Vlaamse krantenkop.
(Bron: Neder-L,11012013, nederl.blogspot.com)