frein

frein

(de ~ (m.), ~s)

rem bv. fietsrem, rem in de auto, …

vnw

< Frans frein

zie ook freinen, noodfrein, handfrein, coup de frein, fring

656

freinen

Naar mijn taalgevoel is dit een mannelijk woord (“ne frein”, “ik heb m’ne frein overgetrokken”), en het mv. is “freins” (“ne velo met twee freins”).
De vorm “freinen” bestaat wel, maar dan als werkwoord, dus met de betekenis “remmen” (“hij had veel te laat gefreind”).

oh, ik zag dat ik degeen was die het mannelijk had gemaakt in het artikel, dus ik aarzelde niet om het vrouweljk te maken volgens de nieuwe toevoeging hier:

http://www.aentwaerps.be/woord/1972

bonneke variatie aan ’t beperken?

@ Grytolle

ik wil de ziekte van Van Dale niet krijgen…
Heb je liever dat ik hiermee stop?
Het doet wel zeer aan mijn ogen als ik een verkeerd geslacht achter een woord zie staan…:-(

Der zijn veel woorden met een vraag teken na het geslacht, die mag je gerust aanpassen zonder na te denken :) Er zijn ook woorden zonder aangegeven geslacht, daar is je inbreng uiteraard altijd zeer welkom. Jij kunt dat immers veel beter doen dan ik (ik heb bij kweenihoeveel woorden een vraagteken gezet na mijne gok in afwachting van het oordeel van iemand die het woord echt goe kent of beroep kan doen op een sterk Vlaams taalgevoel)

Als er v/m of m/v is daar vaak een goei reden (in West-Vlaanderen is da trouwens “ne goeie reden”, ten voorbeeld van de variatie die er besta) voor… dan kun je der beter een commentaar bij zetten (tenzij je tegengesproken wordt zal het door jou toegekende geslacht zeker de voorkeur krijgen in ’t artikel).

De Vandale-ziekte willen we zeker ni, maar we hebben nu eenmaal een gelijkaardig systeem nodig omdat er veel variatie bestaat tussen de dialecten, en nog meer door generaliseringstendensen die sterker worden wanneer het taalgevoel door de hollanditis verzwakt (“ne fakkel” bvb ipv “een fakkel”, omda de meeste woorden op -el mannelijk zijn). Dus we hoeven zeker geen dubbel geslacht toe te kennen aan bvb “straat” (v/m in vandale), maar wel aan bvb “keten” (“ne keetn” in Wvl, “een kete” in Antwerpen). In sommige gevallen is er een duidelijke voorkeur (ook al komt “nen tafel” voor , “een tafel” is veel weidverspreider).

Met betrekking tot Franse leenwoorden bestaat er ook veel variatie… Sommige dialecten maken die met slot-e vrouwelijk en die zonder mannelijk, andere sprekers kennen er het geslacht van de brontaal toe. (Vooral) door invloed van het AN zijn er ook veel onzijdigs in zwang (vergelijk bvb “den diner” en “het diner”).

Het moeilijke is volgens mij om een grens te trekken tussen echte variatie (een wafel vs. ne wafel) en pure verwarring (“ne vrouw” bij tieners van wie de ouders op het idioot idee gekomen zijn om hun geen dialect of goed Verkavelingsvlaams te leren).

In dit specifiek geval kunnen we volgens mij zeker de voorkeur geven aan “ne frein”, of Krommenaas z’n “een freên” af te keuren is, durf ik ni meteen te zeggen. Haloewie? Diederik?

vraagteken* oei :o

goe voorbeeld van variatie bij franse leenwoorden was mss “gene lux(e)” vs “geen luxe”

Ne lijst vs. ’t oorspronkelijke vrouwelijke “e lijste” (Wvl), daar zou ek ook geen afkeurend willen vellen over de “ne lijst”-zeggers, om nog een voorbeeld te noemen

Verontschuldig mij, maar “nen” tafel krest en snerpt in mijn oren zoals tram 11 op de terminus in ne korten bocht.

Nen tabèl is afgeleid van hetzelfde Franse woord table > lat. tabula. Maar een tafel is (v.). Wie het anders gebruikt (de tafel, hij is vuil), kent zijn taal niet. Dat is waar het AN naartoe gaat.

Frein (vrouwelijk) opnemen als variant is toegeven aan de onwetendheid van enkelingen die de zekerheid en het algemeen gebruik van de meerderheid (autochtonen) ondergraven. /dee frein/ /dèès frein/ klinkt gewoon niet, moet zijn /dieje/ en /dèze/.

In het Antwerps is straat (v./o.) wel op zijn plaats, omdat we zowel ‘’t straat’ als ‘de straat’ zeggen in verschillende wendingen.

nen diner is Vlaams? (Antwerps), het diner is AN ( en Noord-Nederlands). Ipv. keten zegt de Antwerpenaar de schakels van een ketting.

Variatie van Franse leenwoorden in het Vlaams is m.i. onbestaand.
Het is niet omdat luxe op -e eindigt dat het geslacht van het leenwoord (v.) is het Nederlands. Le luxe > lat. luxus (m.) is net een van de woorden die uit de band springt, is ook bij ons mann.
/dèès lùks/ gaat dus niet. Geen luxe is AN (Nederlands Nederlands)zonder buigingsuitgang -e die het Nederlands afgestoten heeft. Gene lux(e) is de enige ‘genuine’.

Lijst → Fr. la liste is toch een ne-woord (m.) geworden. Het is niet, omdat W.Vl. de hebbelijke gewoonte heeft om de eind-e toe te voegen, waar oostelijker Vlaanderen de eind-e uit het Frans niet uitspreekt, net zoals de Fransen zelf, dat alle woorden met een -e vrouwelijk zijn/worden. Ge spreekt over het oorspronkelijke (ei? – kip?) ‘e lijste’. Ik denk niet dat er sprake is van eerst en tweeds. Poep of puppe? poupée – pop. pul – pulle. koek – koeke.

ne wafel is de taal van over het water, in Antwerpen is het een wafel, waarschijnlijk verschillend om ruzie te kunnen maken, anders dan de anderen. (dominantie-verschijnsel)

Ik zou denken, Grytolle, dat de wiki wat dit betreft zijn werk moet doen: (m.) nee! (v.) nee! (o.)!!! en dat mensen met een minder taalgevoel op de zijlijn moeten blijven. Nog eens, ik schiet u niet af, maar ik kan niet akkoord gaan met uw standpunt over variaties in de vorige reactie.

Het aantal gevallen waar een verschillend geslacht voorkomt in twee regio’s, is miniem.

bij tafel bestaad der gelijk da ’k zei een duidelijke voorkeur

Een tabèl of een tabelle is vrouwelijk, wie het anders gebruikt kent z’n taal niet :P Geld ook voor andere woorden op -él, -élle of -élla (diej lesten uitgang kan mss wel mannelijk zijn, als overduidelijke leenwoorden). Nog een geval van masculinisering door weggevallen slot-e, neem ik aan

“een frein” kunnen we voorlopig wel achterlaten, aangezien da ’t ni aannemelijk da-g-et twee geslachten gekend heefd in Antwerpen, en dus vermelden we da van de meerderheid/de oudere (gijle twee)

Menig sprekers laat zich in z’n Vlaams leiden door het AN-geslacht en zegd dus “het cadeau”, “het diner”.

Woorden op -e worden meestal vrouwelijk op den duur, tenzij die -e wegvald, dus zo raar is “die luxe” ook ni (trouwens vrouwelijk in de WNT)

znw. vr., mv. -en. Mnl. lijste; mnd. lîste; mhd. lîste, nhd. leiste; ags. lîst, meng. lyst, neng. list. Fr. liste en ital., sp. en port. lista houdt men voor ontleend aan een germ. taal. Zie voor den oorsprong de etymol. wdbb.

Ni uit ‘t modern Frans overgenomen, maar al in ’t Oudnederlands als “lista”, in de middeleeuwen “lijst(e)”; in elk geval altijd vrouwelijk geweest just gelijk in alle andere Germaanse talen (die Liste, en lista). Da men in Antwerpen dus van “ne lijst” spreekt, is een duidelijk geval van verandering, en der is geen reden om de West-Vlamingen in dees geval te verwijten da’ ze een e toevoegen ipv een orspronkelijke te bewaren.

Woordsoort: znw.(v.)
Modern lemma: pop
— POEP, PUPPE (beide in Vl. België) —, znw. vr. Mnl. poppe, puppe, mnd. poppe, nd. popp (MENSING 3, 1094), laat mhd. puppe (boppe). Verg. ook bup en bupf (D. Wtb. II, 531). Men leidt deze woorden af uit het Romaansch, en de daar voorkomende vormen uit lat. pûpa
Dus nog een geval med oorspronkelijke -e :) Ben nog geen geval tegengekomen waar er genen oorspronkelijke klinker is, maar mss bestaan die wel…

“een wafel” is overigens oorspronkelijk vrouwelijk (en våffla, die Waffel), en behoort tot de kleine uitzonderingsgroep van woorden op -el die (nog ni) mannelijke zijn geworden (waaronder ook tafel)

Wad ik zei over Franse leenwoorden klopt wel degelijk, wel kunnen we gemakshalve bij twijfel de voorkeur geven aan het Frans geslacht

“Het aantal gevallen waar een verschillend geslacht voorkomt in twee regio’s, is miniem.”
Daar zijn we ‘t med elkaar eens. Maar in zulke gevallen (precies welke da’ zijn laten we efkes achterwege :P) moeten we dus wel allebei opgeven, ni waar?

’k Zou ook ni denken da “confituur” overal mannelijk is geworden ook al zoude gij et wel zo gebruiken, tegen alle regelmaat in

“puree” mss wel altijd mannelijk, ondanks z’ne vrouwelijken oorsprong

…om nog maar een paar voorbeelden te bespreken die mij te binnen schieten

Ik moet nu naar de les, maar ek ben wel terug tegen de lunch (‘k studeer nu in Gent^^). Als ek terugkom zal ek ne lijst posten uit de Gruyter over de gevallen waarin het Gents verschild van d’ouw schrijftaal (’k zal wel degeen wegfiltreren waarin da te Winkel zich gebaseerd heed op Hollandse taalverwarring (stofnamen, waarnaar men in ’t Hollands ne langen tijd meh “ze” bleef verwezen; eerst zijn alle woorden vrouwelijk geworden (verwijzing meh ze, geen buigings-n), later zijn de verwijswoorden vervangen door mannelijke (om verwarring te voorkomen meh meervouden?), in alle gevallen behalve bij stofnamen:" Is de vis klaar? Nee, ze moet nog eventjes koken.")

Kan frein trouwens alleen maar “fietsrem” betekenen, en niet, eender welke rem? Ik zou de remmen van “nen otto” ook wel freine noemen.

In ’t Hollands maken ze alle vrouwelijke woorden mannelijk, en alle mannelijke woorden vrouwelijk! Just gelijk mijn zuster (Vlaamse AN-spreker), die der om een of ander reden ELKE keer in slaagt om naar mannelijke woorden met “ze”, naar vrouwelijke woorden met “hij” te verwijzen. Om zot van te worden! Ik maak als als jongere, en moedertaal min of meer AN-spreker ook wel fouten tegen de geslachten maar consequent van x y maken en van y x is toch ook wel extreem.

En wafel is historisch inderdaad vrouwelijk, maar de Duitse en Zweedse woorden als voorbeeld geven telt niet omdat deze uit het Nederlands/Laagduits geleend zijn, noch het Zweeds noch het Duits heeft “Wafel” als erfwoord behouden.

Oud-Nederlands: w?fla, dan :) Min of meer identisch qua vorm aan ’t Zweeds woord

Diederik: gebruikt ze ook altijd vrouwelijke buigingsvormen?

Als AN-spreekster heeft ze natuurlijk geen verschil tussen mannelijke en vrouwelijke verbuigingen. Maar ik vond het vooral raar dat niet gewoon het vrouwelijk verdwijnt, maar dat nen hoop mannelijke woorden oep hunnen toer vrouwelijk worden. De klink, de doos, de tafel: hij staat/ligt daar etc, maar een auto, ze start niet en een cd: ze ligt daar.
Vreemd.

@ Diederik

ottos hebben inderdaad ook freins, al goe! ze hebben zelfs nen aendfrein. ( een groot gedeelte van de antwerpenaren sprekt de n in frein niet uit).

Diederik: oei, komd da dikwijls voor da iemand helemaal geen verschil maakt tussen v en m? M’n vriendin is bvb wel heel inconsequent, maar der is nog altijd een duidelijk driegenerasysteem (nen helen hoop woorden die altijd “een” krijgen + nen andere diej (meestal) “nen” krijgen, en nen derde groep die gewoon de-woorden zijn). (“ne groep” is trouwens ook een geval van masculinisering)

Voor den auto “ze” kan ik me voorstellen da-get te maken hee med etzelfden als in ’t Engels…

In diej paper da ge m’is stuurde (Hollanditis in Vlaanderen) werd ook genoemd da onzekere sprekers dikwijls extra “ze” gebruiken ipv extra “hij”, omda “hij” veel Hollandser zou aanvoelen… Bvb zag ik ne jonge vlaming naar “tekst” verwijzen meh “ze”.

Tenslotte lijkt me een (nogal) consequent buigingssysteem geen garantie te zijn voor (natuurlijk) correcte verwijswoorden… Krommenaas (sry da ‘k u expliciet noem, ’t is helemaal ni slecht bedoeld) heefd bvb wel een sterk gevoel voor de buigingsvormen, maar toch heb ik ’m ne keer naar “invloed” (waarover em zeker elke keer “nen invloed” zou zeggen) zien verwijzen meh “ze”. ’t Is omwille van zo’n gevallen da ’k er dikwijls op hamer da we naar de buigingsvormen moeten kijken ipv naar de verwijswoorden om in deze woordenboek het geslacht te bepalen… Bij Bonneke en Haloewie is da duidelijk ni nodig, want hun verwijssysteem lijkt volledig bewaard, maar wrs wel bij de meeste jongere leden van de site :)

In WVL is de uitspraak ‘fring en fring’n