zeggen

zeggen

(ww.)

OVT:
ik, gij, hij, zij zei, zeij, zee, zeej, zeed
welle, zelle zeiën, zeiden, zeeën, zeden

> zeide: volgens VD2014 online: verouderd

VD:
hem, hed, hemmen gezei, gezeid, gezeij, gezee, gezeej, gezeed
het is gezei, gezeij, gezee, gezeej

211

‘Gezeid’ is volgens mij vrij algemeen als voltooid deelwoord, alleszins ook in W- en O-Vl.

In Antwerpen ‘gezee’.

‘Gezeed is gezee’ is een mengvorm, de eerste met d omwille van de volgende klinker denk ik.

Awel, in ‘t Waasland is het ’gezeed’, zoals in het Kempische voorbeeld hier (en in de OVT ook ‘zee(d)(en)’, zoals in Antwerpen/de Kempen), maar ‘ee’ en ‘ei’, en een al dan niet uitgesproken d op het einde, zijn m.i. gewoon uitspraakvarianten van mekaar (er zijn nog tal van andere voorbeelden waarin ee’s en ei’s regionale uitspraken voorstellen, toevallig bv. in meers/Meir, en over de d-/t-deletie in het taalgebied heeft er zelfs enen een doctoraat geschreven (1) – en dat is dan nog voornamelijk m.b.t. de situatie in Nederland) terwijl dat ‘zegde’/‘gezegd’ wel een duidelijk andere vorm is, waarvan de oorspronkelijke k-klank niet is weggevallen.

De WNT zegt ook:
“De thans meest frequente volt. -deelwoordsvorm is gezegd, naast een ouder, en thans nog gewest. gezeid of een gewest. gezeed en een Limb. gezaag (bij een inf. zagen).”

Dit doet mij dan wel weer vragen: waar komt ‘zegde’ eigenlijk vandaan?

(1) http://www.meertens.knaw.nl/uitgeverij/extern/tdeletie.html

Zegde werd ooit gebezigd in Nederland en is nu een soort hypercorrectie in Vlaanderen:

“Net als hebben had ook zeggen een onregelmatige vervoeging, die in het Nieuwnederlands door analogiewerking gedeeltelijk is rechtgetrokken: alleen de verleden tijd zei(den) is nog afwijkend. Deze is ontwikkeld uit Proto-Germaans *sagida- met de westelijk-Nederlandse klankovergang *-agi- > egi, ei als in dweil, gevolgd door wegval van de intervocalische d in het enkelvoud, zoals in heide > hei. In het meervoud (wij) zeiden is de d blijven staan. Een regelmatige verleden tijd zegde is in het Nederlands verouderd of formeel en alleen gebruikelijk in samenstellingen en afleidingen, bijv. ontzegde, zegde toe, zegde af. Ook in alle BN-dialecten wordt de vorm zei gebruikt, maar doordat sommigen die vorm als dialectisch aanvoelen, geven zij vaak de voorkeur aan het exogene zegde. Wel algemeen standaardtalig is het regelmatige verl.deelw. gezegd, dat in het Nieuwnederlands de westelijke vorm gezeid verving.” (M. Philippa e.a)

Interessant, dank u!