eens

eens

(voegw.)

eenmaal als, zodra, van zodra
standaardtaal in België? status nog onduidelijk

vnw: in België ook gebruikt als voegwoord
-eens (dat) hij: zodra hij, als hij eenmaal
-eens de regenbui voorbij: na de regenbui, als de regenbui voorbij is

(Brussels-Frans: une fois que, ontleend aan het Vlaams)

zie ook eens dat

491

Ik snap niet goed waar de onduidelijkheid vandaan komt. Van Dale noemt “eens” als onderschikkend voegwoord van tijd toch duidelijk “Belgisch-Nederlands, niet algemeen”?

Meer dan dit weet ik ook niet, petrik.
taaladvies.net:

Eenmaal (dat) / eens (dat)
Vraag
Zijn eenmaal/eenmaal dat en eens/eens dat correct in een zin als Eenmaal/eenmaal dat/eens/eens dat de tekst is afgewerkt, kan hij worden afgedrukt?

Antwoord
Eenmaal is in dergelijke contexten standaardtaal in België. Wat eens in dergelijke contexten betreft, is het niet duidelijk of we het tot de standaardtaal in België kunnen rekenen. De combinaties eens dat en eenmaal dat zijn geen standaardtaal. Standaardtaal in het hele taalgebied zijn in elk geval zodra, als en wanneer.

Toelichting
Eenmaal is een bijwoord en heeft in de standaardtaal de betekenis ‘een keer, op één tijdstip in het verleden of de toekomst’.

(1) In het begin is schaatsen moeilijk, maar als je het eenmaal te pakken hebt, is het een koud kunstje.
(2) Piet zal nog eenmaal laten zien dat hij goed kan jongleren.

In de standaardtaal in België kan eenmaal ook gebruikt wordt als voegwoord, met de betekenis ‘zodra’, ‘wanneer’.

(3) Eenmaal de goedkeuring is gegeven, kan er geen beroep meer worden aangetekend. standaardtaal in België

(4) Eenmaal de nodige adviezen zijn ingewonnen, kan de werkgroep weer aan de slag. standaardtaal in België

Daarnaast worden in België ook eens en eens dat en eenmaal dat als voegwoord, respectievelijk voegwoordelijke uitdrukking gebruikt. Eens wordt in België in dergelijke gevallen zelfs veelvuldig gebruikt, ook door veel standaardtaalsprekers. Toch is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die het woord dan afkeurt. Het is daarom vooralsnog niet duidelijk of eens, als voegwoord, tot de standaardtaal in België gerekend kan worden. Voor de combinaties eens dat en eenmaal dat is de afkeuring in België veel sterker, zodat het duidelijk is dat ze geen standaardtaal zijn.

(5) Eens de goedkeuring is gegeven, kan er geen beroep meer worden aangetekend. (in België, status onduidelijk)

(6) Eens dat de nodige adviezen zijn ingewonnen, kan de werkgroep weer aan de slag. (in België, geen standaardtaal)

(7) Eenmaal dat je een diploma hebt, ben je gelanceerd. (in België, geen standaardtaal)

Standaardtaal in het hele taalgebied zijn de voegwoorden zodra, als en wanneer.

Het verschil met Nederland is dat er altijd ‘dat’ achter eens of eenmaal komt.

opschrift van melkfles

Bewaart drie dagen in koelkast, eens geopend

eens en eens dat staan afzonderlijk in VD, beiden onder Belgisch-Nederlands, niet algemeen

(Belgisch-Nederlands, niet algemeen) eens dat
?leenvertaling van Frans une fois que?
als of toen eenmaal
synoniem: zodra

Wat die vraag van Petrik van maart 2011 betreft:
VD labelt Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Met niet algemeen bedoelen ze dat er taalgebruikers zijn die het niet gebruiken of afwijzen. (Als het minder algemeen is, labelen ze ‘weinig gebruikt’)
Taaladvies zegt over zo’n status meestal ‘Het is niet duidelijk of het tot de standaardtaal in België gerekend kan worden’ en dan verduidelijken ze het meestal achteraf met de volgende geijkte uitdrukking: ‘…wordt in België veelvuldig gebruikt, ook door veel standaardtaalsprekers. Toch is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die het woord dan afkeurt.’

Ik heb het daar in vlaamsetaal.be al over gehad wat dat betekent die ‘niet te verwaarlozen groep taalgebruikers’. Het zijn diegenen die hun eigen met twee handen vastklampen aan de standaardtaal. En dan onstaat de volgende zichzelf in standhoudende situatie:

Waarom is het geen algemene standaardtaal?
Omdat er zijn die het niet gebruiken.
Waarom gebruiken ze het niet?
Omdat het geen algemene standaardtaal is.
Waarom is het geen… enz.

Hint aan de taalmanagers: Vanaf dat er voldoende krtitische massa is die een bepaalde taal gebruikt, neem ze dan op als standaardtaal. Wacht niet tot Mia Doornaert of Hugo Camps het gaan gebruiken, want dan zijn we nog lang niet thuis.

Beide, zonder -n, zal het in de eerste zin hierboven moeten zijn zeker?

P.S. ‘Niet algemeen’ zou ook kunnen suggereren dat het niet overal (geografisch) gebruikt wordt. Maar ik denk dat ze in dat geval vooral of eerder gewestelijk labelen.

en dan is er ‘nog eens’ zoals in ‘als ik nog eens langskom, kan ik dat eens nakijken’.
betekent zoveel als ‘de volgende keer’, en wordt buiten limburg (denk ik) anders begrepen, ongeveer zo: ‘als ik ooit nog eens langskom, maar ik heb geen idee wanneer dat zal zijn’.
(ruzie gegarandeerd, afijn)

Nee, helle, ‘nog eens’ in de betekenis van ‘volgende keer’ is door Van Dale als SN gekend. Wat voor VD wel als Belgisch-Nederlands aanzien wordt is ‘voor eens en altijd’. Maar dat is iets helemaal anders natuurlijk.

Dat de gewezen marinier Terry McGlades nog leeft, heeft hij in grote mate te danken aan zijn hond Major. Toen Terry een beroerte kreeg, was het immers zijn huisdier die de hulpdiensten verwittigde. Met zijn pootje haalde hij de smartphone uit de broekzak van zijn baasje en belde hij tien keer het noodnummer 911. Eens aangekomen werden de ambulanciers opgewacht door de hond des huizes. Hij bracht hen vervolgens naar achteren, alwaar ze Terry de eerste medische zorgen toedienden.
uit: deredactie.be