heed

heed

(o., mv. heer, dim. hèdsje)

hoofd (op de meeste plaatsen verouderd, men zegt nu “kop”)

in gebieden waar niet ontrond wordt, zegt men veeleer “huid”

De bès zèkker op z’n heed gevalle? (Ge zijt zeker op uw kopke gevallen? betekenis: niet goed wijs)
Ich héb paajn on m’n heed. (Mijn hoofd doet pijn)

In samenstellingen: “heedkeis, huidkies, huidkees” (hoofdkaas, kopvlees), “heedbrèèd” (kopplank, v.e. kar of v.h. bed), “hee(d)piëling”, ook: “huipeling” (hoofdkussen, peluw), “’n hèdsje moês” (een (boeren)kool) …

---

hätta

doe me denken aan’t zweedse woord hätta

gryt: is gewoon oud-antwerps hood (hoëd) met oostelijke umlaut, heud/huëd door wegval van de f gelijk in heed (heeft)

wegval van de v ;)

dus: heûved > heûd > heud (naslag weg) > heed (ontronding)?

nja ik weet ni oe de eû heureige gedraagd in t hapsengou…
in oostelijk brabant edde iig huëd me normale reflex van de eû parallel aan oô > oë

hätta is trouwes gewoon nen andere naamval van hoed me ablaut en wet van kluge
(http://en.wikipedia.org/wiki/Kluge%27s_Law)
nom. *hôd-an- > hoed
obl. *had-n- > *hatt- > hatte, hätta, eng hat enzo door splitsing van onregelmatig paradigma in verschillende regelmatige paradigmas

(en heud komt natuurlijk van *haubid-/haubud-)

Zie “consonant and vowel gradation in the proto-germanic n-stems” door guus kroonen

… en is verwant met Latijn “caput”. Gek, want normaal zou je verwachten dat “kop” van dit Latijnse woord is afgeleid, maar dit is niet zo (zou van “cuppa” afgeleid zijn en verband houden met “kuif” – lees ik in mijn Etymologisch Woordenboek)

Verwant inderdaad (indo-europees kauput ofzoiets), let wel dat er een groot verschil is tussen verwant en afgeleid/ontleend. ik dacht ook da hoofd verwant was als erfwoord, en kop de nieuwer ontlening uit het latijn (vgl hennep / cannabis uit dezelfde indoeuropese oorsprong maar waarvan het eerste germaans erfwoord is en het tweede het leenwoord van zijn latijns broerke)

Met alleen den engelsen etymologische woordenboek hier kan ek da van kuif ni checken, maar bij het engelse “cup” = ons woord kopje (als in, tas koffie):
cup
O.E. cuppe, from L.L. cuppa, from L. cupa “tub,” from PIE *keup- “a hollow.” The Ger. cognate Kopf now means exclusively “head” (cf. Fr. tête, from L. testa “potsherd”). Meaning “part of a bra that holds a breast” is from 1938. Cupcake is 1828, Amer.Eng. Cupboard (c.1325) was originally a board or table to place cups and plates on; sense extended 1530 to “a closet or cabinet for food, etc.” One’s cup of tea “what interests one” (1932), earlier used of persons (1908), the sense being “what is invigorating.”

Da frans tête ook pot(tenscherf) betekende in het latijn wist ik wel, ne later pas “hoofd”.

MAAR: indo-europees keup- waarvan ze hier latijn cupa = nederlands kop van afleiden, kan zonder problemen dezelfde stam zijn als kaup-ut (hoofd) met klinkerwisseling, dus dan is het nog steeds wel verwant

Caput in het frans wordt chef, dus daar hebben we het nog wel

L. cupa “tub” doet me trouwens verdacht veel denken aan “kuip”, daar een bathtub een badkuip betekent.

dan zou uit latijn cupa kop (hoofd), kop (thee) en kuip zijn ontleend (lange u → ui?), via het frans met p → v/f tussen klinkers kuif (hoewel ik dat hier ook ni online kan checken),
en de ablautvariant caput via frans chef, (en rechtstreeks uit het latijn kapittel(en) enz)
en als erfwoord hoofd
productieve woordgroep geweest percies

Waarom twijfelen? De meeste Nederlandse woorden met ui gaan terug op Middelnederlands lange u: muil < mule (Lat. mulus resp. mulleus), kuil < cule (Lat. vola, Gr. guola), huif < huve (Lat. cupa), zuil, tuil, zuipen …