potas

potas

(de ~ (m.) , ~sen)

sodakristallen

< uitspraak: potdas, potdassen

zie ook Sien en Maria

Woordenboek der Nederlandsche Taal: Potasch: Ndl. potash. Scheikundige verbinding: kaliumcarbonaat. Aanvankelijk bereid uit plantenasch, en waarschijnlijk aldus genaamd omdat zij in zuiveren toestand in potten werd bewaard. Wordt gebruikt bij het schoonmaken, naast zeep of soda.
Sinds men … de soda tot veel geringeren prijs in den handel brengt dan de potasch, is deze laatste slechts bij die takken van nijverheid in gebruik gebleven, waar zij niet door soda kon worden vervangen, (krecke, Chem. Technol. 216 1881).

319

Goeie tip jiet! Ik heb het juist geprobeerd … dat was een mirakel!

klemtoon POTdassen of potDASsen? in het tweede geval zou het een vervorming van ‘potássium’ kunnen zijn? hoewel soda geen kalium is natuurlijk :)

Ik doe er nog een schepje bij. Als ge geen soda in huis hebt, maar wel een open haard of houtkachel, dan kunt ge hetzelfde resultaat bekomen met zuivere houtas of potas (< Eng. potash), dat kalium bevat, het actieve bestanddeel.

Ik herinner me van de jeugdbeweging dat we de zwarte potten die we gebruikten om te koken op een houtvuur terug proper kregen met dezelfde asse vermengd met zandkorrels en een ijzeren sponske. Liefst handschoenen aantrekken.

Ik heb helemaal geen kaas gegeten van chemie, maar Wikipedia zegt mij dat beide scheikundige elementen (soda (natrium) en potassium (kalium)) alkali metalen zijn (al-kali > Arabisch voor houtas)

Dus, jiet, verbastering van “potas” of “potasse” (de naam van de grondstof, nl. houtas)

Hmm, vat gij het woord dus op als een samenstelling van “pot” en “dassen”, jiet?

Toevoeging: inderdaad zou het ook potassen kunnen zijn, maar hier in de streek hoor je duidelijk de ertussen gesukkelde d. Hoe dat zo gekomen is, ik zou het niet weten.
Toegevoegd door jiet.

In het Vlaams wordt een woord/zin met ‘t’ voor een klinker, de ‘t’ weggelaten en hoorbaar met een ‘d’ geprononceerd. Daarom dat men dan twijfelt over de juiste schrijfwijze.
Wanneer het volgende woord/letter een klinker is, wordt de verbinding ‘d’ toegevoegd en ook als d uitgesproken:
vb1.: ‘Potas/potassen’ wordt dan: ‘po-d-as/po-d-assen’.
vb2.: ‘wat is dat’ wordt dan ‘wa-d is da’
vb1.: ‘gijle zij-d altijd te laat’ gijlë zijD-altijt
(Vlaamse taal.be)