geriekt

geriekt

(3e pers. enk. van het werkwoord gerieken)

ruikt, riekt
“Hij geriekt dat..” (L.P. Boon)

Van Dale 1995: gerieken, gewestelijk: syn. ruiken

uitspraak als “griekt” of “geriekt” met een korte, doffe e.

Deze vorm is m.i. erg in onbruik geraakt, maar bij het lezen herinner ik me andere werkwoorden met een ‘r’ beginnend die een ge~ prefix krijgen in bepaalde vervoegingen (zeker in het Antwerps):
Hij graait dat… (raden, zie graaien, geraaien, raden);
Hij graapt dat op (oprapen); Groept zo hard nie! (roepen)

(graag aanvullingen en commentaar op deze grammatica)

384

geraken

Soms is het blijkbaar ook omgekeerd: bij een AN woord als geraken, wordt soms de prefix ge weggelaten: ‘Als de treinen staken raak ik niet op tijd thuis.’
Wie kent de juiste toedracht met die prefix ‘ge’ en ww beginnend met een ‘r’??

“raken” is den Hollandse vorm, “geraken” de Vlaamse, dus ’t is weer van ’t zelfde :)

heb de indruk dat dit een weinig voorkomend verschijnsel is. We zouden meer voorbeelden moeten kunnen sprokkelen.

Bij geraden vgl ik met aangeraden (v.deelw.) ’t Is oe - (aan)geraden - geroaie van dit of dat te doen of te laten… (raad geven of krijgen)

Raken, afraken is m.i. vormelijker, stijver, Hollandser dan de combinatie met ge- die mij Vlaamser aanvoelt.
In vD staat [af(ge)raken (kan beter niet als samenst. beschouwd worden). geraken: ongemerkt in een zekere toestand komen; bij raken 2 verwijzingen naar geraken.
(één naar het koppelww. lek- bekend- kwijt-)

Bij groaie (raden = gissen) en de andere zou ik de herkomst niet weten. Ha groait eràchter. (Smout p.99 §120)
Groupe (roepen) en groape (rapen) zijn mij niet bekend.

buurman vs. gebuur

..geen ander voorbeelden schieten mij op deze moment te binnen, maar mss kan den diederik er e paar te voorschijn toveren

Ge kunt ook op iets gelijken!

Ik weet niet maar heb het gevoel dat gebuur, gelijken van een andere orde zijn. Heb een niet onderbouwde hypothese dat die ge-vormen van werkwoorden samenhangen met de beginletter r. Maar ik kan er rats neffest zitten, natuurlijk.

in een hollandse dialectopname die ik van diederik kreeg word “beuren” gezegd ipv “gebeuren”

Het Hollands staat er wel voor bekend veel ge’s te laten vallen. In het Fries is dit nog extremer waar ook in het voltooid deelwoord de ge’s wegvallen, voorbeeld ‘hy is kommen’ (hij is gekomen).

Het ABN heeft soms de ‘zuidelijke’ vorm met ge opgenomen; soms de Hollandse zonder: in ‘gebeuren’ dus de Vlaamse want Hollands inderdaad ‘beuren’ (Fries ‘barren’ ook zonder ge); maar in bijv. gebuur, geraadsel, geraden overheersen de Noordelijke vormen zonder ge in het ABN