Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
bidden, opzeggen van een gebed
Van Dale 2004 online: gewestelijk: bidden
Uitdrukkingen;
- daar is lezen noch bidden goed voor: daar is niets meer aan te doen
- Onze-Lieve-Heer van zijn kruis lezen: veel bidden
We moesten iederen avond nen onzevader en een weesgegroetje lezen voor dat we in bed kropen.
Een Paternoster lezen duurt lang.
De priester leest het Sint-Jansevangelie tegen heksen.
armband
< Frans le bracelet < bras=arm
uitspraak: branzjelèt
in Antw., brazzelèt (m.)
in Kempen: ook brangelet
Toen ik m’n eerste communie deed, heb ik van m’n oma een gouden brangeletteke gekregen.
een rozenkrans of paternoster bidden
vnw: een rozenkrans bidden
vgl. lezen
Het kloosterregime was heel rigide. Iedere morgen, zon- en weekdag, was het opstaan om 5 uur, de paternoster lezen, om halfzeven was de mis en daarna het … (mensenvanbijons.be)
Rond 17u30 werd de paternoster gelezen en werd er een liedje gezongen (seniorennet.be)
Binnen de broze muren werden veel paternosters gelezen en merkwaardig genoeg werd er ook gezongen. (sincfala.be)
Antwerpen
eigenlijk verkeerde interpretatie van “d’stad”, zie grammatica: gereduceerd lidwoord
zie ook koekenstad, Belgische bijnamen van plaatsen
“In Antwerpen heeft het nieuwe stadsbestuur vandaag besloten om te stoppen met het aanmaken van promomateriaal met daarop de slogan “’t Stad is van Iedereen”. (HLN 110113)
“Binnenkort eerste kattencafé in ’t Stad” (TITEL GVA 25072016)
Antwerpen
ook: het stadsbestuur van Antwerpen (zie voorbeelden)
eigenlijk verkeerde interpretatie van “d’stad”, zie grammatica: gereduceerd lidwoord
In andere regio’s kan ‘de stad’, ‘t steedje, … ook naar andere steden verwijzen, maar in een ruimere context (media, politiek, …) wordt in VL met "’t Stad" (hoofdletter) Antwerpen bedoeld.
zie ook derby van ’t stad
De Morgen over de toespraak van De Wever waarbij hij zijn eigen kandidaat stelt als lijsttrekker in Antwerpen: “Beste vrienden, Antwerpen, ’t stad… Het is al sinds de Romeinse tijd geleden dat iedereen precies wist waarover je het had als je ’t Stad zei. ’t Stad, dat is Antwerpen.”
Het chauvinisme van de Antwerpenaren is overal bekend: ‘t Stad is Antwerpen en de rest is parking.
(’t Is waarschijnlijk daarom dat ze de Kennedytunnel hebben moeten aanleggen, de Antwerpenaren geraakten met hunne dikke nek niet meer door de Konijnenpijp.)
’t Stad wist ervan: ‘Het is niet zo dat mevrouw El Kaouakibi mij heeft betoverd, zoals kennelijk met zovelen is gebeurd’ (demorgen.be)
Antwerpen
ook: het stadsbestuur van Antwerpen (zie voorbeelden)
eigenlijk verkeerde interpretatie van “d’stad”, zie grammatica: gereduceerd lidwoord
In andere regio’s kan ‘de stad’, ’t steedje, … ook naar andere steden verwijzen. Maar in een ruimere context (media, politiek, …) zal er in VL met ’t stad toch meestal Antwerpen bedoeld worden.
zie ook derby van ’t stad
De Morgen over de toespraak van De Wever waarbij hij zijn eigen kandidaat stelt als lijsttrekker in Antwerpen: “Beste vrienden, Antwerpen, ’t stad… Het is al sinds de Romeinse tijd geleden dat iedereen precies wist waarover je het had als je ’t Stad zei. ’t Stad, dat is Antwerpen.”
Het chauvinisme van de Antwerpenaren is overal bekend: ‘t Stad is Antwerpen en de rest is parking.
(’t Is waarschijnlijk daarom dat ze de Kennedytunnel hebben moeten aanleggen, de Antwerpenaren geraakten met hunne dikke nek niet meer door de Konijnenpijp.)
’t Stad wist ervan: ‘Het is niet zo dat mevrouw El Kaouakibi mij heeft betoverd, zoals kennelijk met zovelen is gebeurd’ (demorgen.be)
iets
ook: entwadde, entwodde, etwat
< prefix ‘et-’ + ‘wat’ (bemerk dat vragend vnw. ‘wat’ niet gebruikt wordt in W-Vl, maar wel ‘wuk’ of ‘wiene’). Vgl. Duits: ‘etwas’, AN ‘ietwat’ (veroud.)
zie ook: entwie, entwaar, enthoe, ewa; entwadde, ’t is toch ~
Heb je al entwadde gestort voor Haiti?
“’t Groeit overal entwat: tot op de blauwe schorren, maalt onbemerkt, het mos zijn platte penningen,” – uit ’ ‘t Groeit…’, Guido Gezelle
’t is erg
zie ook entwat, dat is nogal iets
’t is toch entwadde met die overstroming daar
dat is een bijzonder iemand, een speciaal iemand
een: voor vrouwen
ene(n): voor mannen of onbekend geslacht
de klemtoon ligt op het werkwoord, ‘is’
SN-NL: dat is er me eentje
vgl. de onzijdige/objectsvorm: dat is nogal iets
Ik hoor mensen zeggen: ‘Dat is er nogal een hé?’ (voetweg66.be)
Onze Jeroen, dat is er nogal ene zenne. Als ge die niet in d’ oog houdt…
“Ja, die loes, da is er nogal een, die kan nu eens echt het bloed onder mijn nagels halen.” (scoutsengidsenvlaanderen.be)
dat is een bijzonder/speciaal iets
eigenlijk: dat is nogal iet
W-VL: ‘entwat’ i.p.v. ‘iets’
de klemtoon ligt op het werkwoord, ‘is’
SN/NL: dat is me nogal wat
vgl. dat is er nogal een of ene
zie ook entwadde, ’t is toch ~
Als ik zie hoe de leden van de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) hun eenheid proberen te demonstreren, dat is nogal iets, hoor. (mo.be)
We zijn verenigd rond het altaar. Missionarissen die we zenden. Missionarissen die naar ons gezonden zijn. Ik hoorde ooit eens zeggen: “Dat is nogal iets: vroeger stuurden we ze uit. Nu moeten we ze krijgen.” (kerknet.be)
Verdorie, dat is nogal iets. Nu moet ik toch even gaan zitten (gaat moedeloos zitten). (yoga-vedanta-aalst.be)
dat is een bijzonder iemand, een speciaal iemand
een: voor vrouwen
ene(n): voor mannen of onbekend geslacht
de klemtoon ligt op het werkwoord, ‘is’
SN-NL: dat is er me eentje
vgl. de onzijdige vorm: dat is nogal iets
Ik hoor mensen zeggen: ‘Dat is er nogal een hé?’ (voetweg66.be)
Onze Jeroen, dat is er nogal ene zenne. Als ge die niet in d’ oog houdt…
“Ja, die loes, da is er nogal een, die kan nu eens echt het bloed onder mijn nagels halen.” (scoutsengidsenvlaanderen.be)
een reeks kernwoorden, argumenten, slagzinnen, … die eventueel op fiches genoteerd staan ter ondersteuning van iemand die een debat voert
Kan ook overdrachtelijk gebruikt worden.
google2024: enkele hits in .NL uitsluitend mbt BE
“Larie en apekool”, vindt Groen-fractieleider Kristof Calvo. “Of het nu gaat over de klimaatwet of het Marrakeshpact, ze gebruiken dezelfde debatfiche”, zegt hij. (vrt.be)
“Ik betreur dat Crombez een debatfiche van de N-VA heeft overgenomen’, reageerde Groen-voorzitter Meyrem Almaci in De Standaard. (newsmonkey.be)
Ze echoot daarmee trouwens een column in De Morgen van Joachim Pohlman, N-VA-woordvoerder en auteur van menige debatfiche. (nieuwsblad.be)
U laat in uw opiniestuk weten dat u het niet oké vindt dat er over uw debatfiches wordt gesproken alsof u zelf geen mening zou kunnen vormen over een onderwerp. (demorgen.be)
Zie hier de dood van het politieke interview: iedere nitwit kan antwoorden van 1 minuut 30 seconden debiteren die op een debatfiche staan. (volkshogeschooloostende.be)
dat is een bijzonder iemand, een speciaal iemand
SN-NL: dat is er me eentje
Ik hoor mensen zeggen: ‘Dat is er nogal een hé?’ (voetweg66.be)
Onze Jeroen, dat is er nogal ene zenne. Als ge die niet in d’ oog houdt…
“Ja, die loes, da is er nogal een, die kan nu eens echt het bloed onder mijn nagels halen.” (scoutsengidsenvlaanderen.be)
vnw: (veroud.) het onzevader als gebed
Genoemd naar de eerste twee Latijnse woorden, ‘pater noster’ (onze vader)
Het Onze Vader is het bekendste gebed uit de christelijke traditie. Het is afkomstig uit het Nieuwe Testament en wordt ook wel het pater noster of Gebed des Heren genoemd, omdat het Jezus zelf was die zijn volgelingen de woorden leerde. (historiek.net)
“Ik kan nog altijd het paternoster opzeggen in het latijn”, zegt Margit (hln.be)
Dossier ZelfKennis: over het Onzevader, oftewel het Paternoster (spiritualia.be)
Typisch Vlaams: rozenkrans: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 4 – Genoemd naar de eerste twee Latijnse woorden, ‘pater noster’ (onze vader), uit het gelijknamige gebed.
vnw: rozenkrans (als reeks gebeden en als bidsnoer)
zie ook andere betekenissen van paternoster
Het bevingeren van de smartphone of de iPad leek dan ook sterk op het bidden van een paternoster. (vrt.be)
Maar er zijn nog andere voetballers die er wat van kunnen. Collega-duivel Alderweireld zette op zijn rechteronderarm de kathedraal van Antwerpen, de enige stad waar hij zich écht thuisvoelt en Axel Witsel heeft een levensechte paternoster op zijn borstkas laten zetten. (demorgen.be)
Wat mogen we ons bij zo’n bedevaart dan allemaal voorstellen? Elke dag naar de mis, elke dag een paternoster bidden, elke dag aanbidding, elke … (kerknet.be)
een hele reeks, serie, een lange lijst, een aaneenschakeling van
vnw: serie, reeks
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, figuurlijk
lange reeks, synoniem: rits
Dat was een paternoster van leugens die hij aan het vertellen was.
Inwendig vloekte ik een hele paternoster bijeen!
Ik denk dat ze een hele paternoster zaligheden naar het hoofd van die douaniers heeft geslingerd in die uren dat ze daar zat.
Een hele paternoster kapelletjes en kruisen zijn de stille getuigen van onze christelijke wortels.
Paternosterbollekesmakerijstraat zou blijkbaar het langste Vlaamse woord zijn.
een persoon waarvan men zegt " da’s een specialleke "
Iemand die (en daarom niet altijd in negatieve zin) heel wat op z’n palmares heeft.
ook in de Kempen: ne patee (m.), pateeke (vr. en kind)
vnw: deugniet, rakker
Van Dale 2016 online: deugniet: BE
zie ook verzamellemma mensen
Mijn neef was in z’n jonge jaren nogal een pateeke, die draaide er zijn hand niet voor om om de hele nacht van discotheek naar discotheek te zwalpen, in alle uithoeken van’t land, daarna sloeg ie een paar redbulls achterover (ik hoor het hem nog zeggen: daar krijg je echt vleugels van!) en ging effenaf door naar z’n werk.
> andere betekenis van pateeke
gebakje
Woordenboek der Nederlandsche Taal: 3. In Zuid-Nederland, in navolging van het Frans Gebakje, taartje, pasteitje.
vnw: gebakje
Van Dale 2017: pateeke
1. BE; spreektaal gebakje, taartje
Klik op de afbeelding
Verschillende pateekes
We hadden lekkere pateekes voor bij de koffie.
> andere betekenis van pateeke
1) zak voor patatten
2) een zak met patatters
vnw: patatte(n)zak: aardappelzak
Tegenwoordig maken ze patattenzakken uit plastiek ipv uit jute.
Die patattenzak van 5kg is weeral leeg.
> andere betekenis van patattenzak
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
