Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
kortademig, onmachtig (meest in figuurlijke zin)
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
‘A’ op zich is een verouderd ontkenningsvoorvoegsel, thans alleen nog over in het bnw. amechtig en oubollig, verbastering van abolgig.
Middelnederlands: amachtich, amechtich ‘machteloos, uitgeput, verslagen’.
Afleiding van het zelfstandig naamwoord middelnederlands amacht ‘onmacht’, gevormd uit het voorvoegsel ā- ‘zonder, niet’ en macht, met achtervoegsel – ig. De oorspronkelijke betekenis is dus ‘onmachtig’. De huidige betekenis ‘buiten adem’ heeft zich vernauwd uit het oorspronkelijke ‘uitgeput’ door volksetymologische associatie van het eerste lid, dat niet meer als ontkenningsvoorvoegsel werd begrepen, met aam, de samengetrokken vorm voor adem. Daar de betekenis vervolgens niets meer met machtig te maken had, kon de oorspronkelijke Brabantse vorm met – e- zich handhaven in de standaardtaal. Inmiddels is het woord echter verouderd. (M. Philippa e.a.)
Van Dale 2016 online: BE, niet algemeen
Ik was veel te snel vertrokken: al na twee minuten liep ik te puffen als een amechtig hangbuikvarken.
Hun gesprekken tonen aan dat hun eigen, verschillende spirituele tradities en geloofsovertuigingen het samenleven niet bemoeilijken maar dat ze juist het antwoord bieden om het spirituele vacuüm van een amechtig Europa opnieuw met zin te vervullen. (en nu gij!)
zin, lust, trek
goesting hebben voor, in, naar, achter iets
DS2015 geen standaardtaal
Dit woord werd door Radio 1 in Vlaanderen verkozen tot mooiste Nederlandstalige woord
Woordenboek de Nederlandsche taal: Modern lemma: goesting
GUSTING; daarnaast ook GOESTE
↪ Het Fransche woord goût (Oudfrans goust, van Latijn gustus) met het Germaansche achtervoegsel -ing. In Noord-Nederland uitsluitend in enkele zuidelijke tongvallen (gusti of gusting) in Zuid-Nederland in meer algemeen gebruik (De Bo (1873), Schuermans (1865-1870)). Lust, trek, zin, smaak; al naar het verband.
uitdrukkingen:
West-Vlaanderen: goeste, begoest (op), goestendoender,
klontjessuiker
Debrabandere, F. (1999):
Klontjessuiker, gezaagd uit suikerbroden. Een suikerbrood was een kegel van geraffineerde suiker, met afgeronde top en veelal ter hoogte van een halve meter. De witte suiker kwam vroeger nl. in de vorm van suikerbroden in de handel (Van Dale).
Broodsuiker werd in de oorlog door kinderen als een snoepje aanzien.
uitspraak in Vlaanderen: dossiir
uitspraak vrt: dossié (zoals in het Frans ‘dossier’)
uitspraak in Nederland: dosjé
Etym. Woordenboek Ned.:
Ontleend aan Frans dossier ‘zaak, kwestie’ (1586; Rey), afleiding van Frans dos ‘rug’ < vulgair Latijn dossum
Opvallend aan dit woord in het Nederlands is dat de NN uitspraak met /-sj?/ gebaseerd is op de Franse uitspraak,
terwijl het BN de spellinguitspraak op /sīr/ heeft.
Typisch Vlaams: Het woord is in Vlaanderen even gangbaar als in Nederland, maar de uitspraak verschilt. Nederlanders zeggen /dosjee/: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 3
zie ook Vlaamse uitspraak
vgl. opmaken, dossier ~
De verdachte dossiers werden meegenomen.
uitspraak in Vlaanderen: dossiir
uitspraak vrt: dossié (zoals in het Frans ‘dossier’)
uitspraak in Nederland: dosjé
Etym. Woordenboek Ned.:
Ontleend aan Frans dossier ‘zaak, kwestie’ (1586; Rey), afleiding van Frans dos ‘rug’ < vulgair Latijn dossum
Opvallend aan dit woord in het Nederlands is dat de NN uitspraak met /-sj?/ gebaseerd is op de Franse uitspraak,
terwijl het BN de spellinguitspraak op /sīr/ heeft.
Typisch Vlaams: Het woord is in Vlaanderen even gangbaar als in Nederland, maar de uitspraak verschilt. Nederlanders zeggen /dosjee/: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 3
zie ook Vlaamse uitspraak
vgl. opmaken, dossier ~
De verdachte dossiers werden meegenomen.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
