Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
verpesten van een iets. Dit kan zowel met opzet als per ongeluk gebeuren.
Jens heeft de tekening van mijn broer verkakt door hem met zwarte inkt te bekladden.
Eduard heeft de marmeren vloer gepoetst nadat hij deze had verkakt door hem met zijn vuile schoenen te besmeuren.
Heel zijn t-shirt is verkakt van de verf die hij erop gesmost (smossen) had.
Hij verkakte de sfeer hier zo een beetje door wat ambras te komen maken.
een stuk uit iets halen
< typische uitspraak voor Boom
VD hap (geen afbreking), zn., de (m), mv. happen: beet, stuk
MNW: habben: Verwant met happen. Bijten, happen naar; van honden ook keffen. Kil. habben ende snabben
Iejest die kloane zn aar verenneweire, na nen hab oat moan, en zonder vrâge dan nog, wie denkte da ge zè, stoem koej!
(Eerst verpesten die idioten zijn haar en dan nog een stuk uit dat van mij, en zonder vragen, wie denkt ge dat ge zijt, domme koeien!)
lelijk, afstotelijk
vnw: vuil, vies, smerig, lelijk
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Woordenboek der Nederlandsche Taal: van mot: eigenlijk van stoffen, waarin de motten gevreten hebben
< andere definities van mottig
Zo’n mottige kleur dat dien auto heeft.
Mottig weer is het de laatste tijd. Eerst motregen dan rukwinden en daarna vriezen.
Eikes wat een mottige rok hebt gij aan?
Niet dat alles daar even prachtig is. Er zijn ook ondingen neergezet, zoals het MAS. Dat ding is zo lelijk dat de buurtbewoners sméken dat Arne Quinze daar een paar van die knalrode geblutste metalen miskleunen van Oostende naar Antwerpen verhuist. Whatever de aandacht van dat mottig gebouw afleidt is welkom. (Clement Peerens in De Morgen)
verpesten, verenneweren, kapot maken, vernikkelen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Uitsluitend in de dial. en de volkstaal, m.b.t. zaken: stuk maken, bederven, verpesten. Schuermans 1865-1870.
“De inbraak en het moedwillig verneuken van ’t geen hem zoo dierbaar was, kon niet wreed genoeg gestraft worden, naar zijn zin.” (Stijn Streuvels, Dorpslucht (1914)).
Van Dale 2018 online: BE; informeel bederven, kapotmaken, verknoeien
zie ook verneuken, zijn eigen ~, kapotneuken
Ik was er beter afgebleven. Het werkte nog min of meer, maar nu is het helemaal verneukt.
“Hey makker Tis ni omdat bepaalde randdebielen uw topic komen verneuken, dat jij de mijne moet verneuken. Verneuk wat topics van de boosdoeners en laat mijne gerust …” (9lives.be)
“ferm ding. Alleen die rode stuurpen, die verneukt u fiets ! Zet daar rap een wcs of een easton op”
(forum.mountainbike.be)
verpesten, verenneweren, kapot maken, vernikkelen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Uitsluitend in de dial. en de volkstaal, m.b.t. zaken: stuk maken, bederven, verknoeien. Schuermans 1865-1870.
“De inbraak en het moedwillig verneuken van ’t geen hem zoo dierbaar was, kon niet wreed genoeg gestraft worden, naar zijn zin.” (Stijn Streuvels, Dorpslucht (1914)).
Van Dale 2018 online: BE; informeel bederven, kapotmaken, verknoeien
zie ook verneuken, zijn eigen ~, kapotneuken
Ik was er beter afgebleven. Het werkte nog min of meer, maar nu is het helemaal verneukt.
“Hey makker Tis ni omdat bepaalde randdebielen uw topic komen verneuken, dat jij de mijne moet verneuken. Verneuk wat topics van de boosdoeners en laat mijne gerust …” (9lives.be)
“ferm ding. Alleen die rode stuurpen, die verneukt u fiets ! Zet daar rap een wcs of een easton op”
(forum.mountainbike.be)
verpesten, verbrodden
Van Dale 1995: gew.
Hij heeft al zijn kansen op school verprost. Als em moet blijven zitten zal’t zijn eigen schuld zijn.
veel moeite doen om iets te zien, bv. om in het donker te lezen of fijn werk te doen, of om in de verte iets te zien
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
2. Op iets turen, met inspanning kijken naar iets kleins of fijns, om dit te kunnen onderscheiden.
“Op kleinen druk pieren”, Schuermans (1865-1870).
“As ge zoo met den avend blijft pieren, dan zullen oew oogen gauw bedörven zijn”, Cornelissen-Vervliet (1899).
“Pieren is slecht voor de oogen”, Loquela (Wdb.) (1907).
Ons moeder zei: “Steekt het licht aan. Zit zo niet te pieren, ge gaat uw ogen verpesten.”
> andere betekenis van pieren
/vermoe.es.e/
1. naar de bliksem, om zeep helpen, stuk, kapot maken
2. bederven, verpesten
Van Dale online: vermosen
van moos (modder)
niet algemeen verspillen, verpesten
Dien taantefair heeft de horloge van zijn vader vermoost door ze uiteen te halen.
want m’n hart heb ‘k gesloten en m’n ziel heb ’k vermoost (Wannes Van de Velde)
“Mijn moeder was iemand die zelf als een kind was, ze heeft nooit niet veel gedaan in haar leven. Ze is dan hertrouwd en die man was bijzonder goed voor haar. Welja, ze was gelukkig en ze zijn altijd samen gebleven. Maar wat moet ik daarvan zeggen. De oorlog heeft dat vermoost om het in ’t schoon Vlaams te zeggen.” (door M. Decock scriptieprijs.be)
overslagen, missen, ontlopen, verpesten
uitspraak: ratéren
vnw:
•missen, niet treffen, mislopen
•zakken voor een examen
•iets verpesten
•overslaan van een motor
Typisch Vlaams: missen: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 4
Van Dale 1995: (gewestelijk)
< Frans: rater
Ik weet niet of onze Jeroen door zijn herexamen fysica zal zijn: volgens zijn eigen zeggen heeft em al zeker twee vragen gerateerd.
In de sprintnummers is het zeer belangrijk dat ge uw start niet rateert.
Op twee van de drie vragen is hij gerateerd. Ik heb het nog nooit meegemaakt dat iemand enkel op basis van deze test opgesloten wordt (vrt.be)
Ze zegt dat ze niks waard is, dat ze het leven heeft gerateerd, dat er geen job meer op haar wacht, dat er geen verwachtingen meer zijn. (demorgen.be)
Financieel gezond zijn krijgt bij de Limburgers de voorkeur, ook al zou dit inhouden dat ze mogelijk Play-off 1 rateren. (standaard.be)
kapotmaken, stukmaken, verpesten, vernielen
< Nederlands destrueren, Latijn destruere
De hooligans hebben mijn auto verdisterweerd.
(verouderd in Nederland)
om zeep helpen, in de war sturen, verbruien, verpesten
SN-NL: verbroddelen
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, de sfeer verbrodden
DS2015 standaardtaal
We hadden het zo mooi voorbereid. Uitnodigingen verstuurd, menuutjes opgesteld. Ze wil niet meer gevierd worden. Een streep door de rekening. Ze heeft het wel goed verbrod.
taalkundig verbasteren, verfransen, …
Van Dale 1995 (Belg)
uit wikipedia:
Verbeulemansing betekent het taalkundig verpesten of verbasteren van bepaalde woorden of uitdrukkingen door deze te vervangen door woorden van de heersende elite. De term wordt veel gebruikt in relatie met Brussel maar kan ook algemeen gebruikt worden.
Het woord is ontstaan naar aanleiding van het populaire en verfilmde Franstalige toneelstuk Le Mariage de Mademoiselle Beulemans (Nederlands: Het Trouwfeest van Juffrouw Beulemans of Brussels: De Traaifiest van Mademoiselle Beulemans), geschreven door Frantz Fonson en Fernand Wicheler in 1910, dat een portret schetst van de Brusselse Franstalige burgerijbevolking met haar eigen taaltje.
In 1917 gebruikte de schrijfster Virginie Loveling het woord reeds in haar dagboek, waar ze de verbeulemansing van de stad Gent aanklaagt.
zie ook verbeulemansing; Beulemans en Kakebroek
Tegenwoordig hoort ge vaak Ça va? in plaats van Hoe is’t?
- En, ça va? (ça va)
- Jaja. Çavakkes.
Moeten we dat als een verbeulemansing van het Vlaams beschouwen?
‘Verbeulemansing’ is de term die Vlamingen meestal associëren met de verspreiding van een taal ten koste van een andere. Zoals in Brussel gebeurde met het Frans ten koste van het Nederlands.
(http://home.scarlet.be/~camaja/Recensies/wereldtaal.pdf)
- niet goed behandelen, verpesten
- bewerken, hanteren, gebruiken
< verhan(d)svollen – Veel in de handen nemen en alzoo schenden of beschadigen
“Pèren verhandsvollen”. (Cornelissen 1899)
- Rommel zo niet in die mand appelen, je gaat ze helemaal verhansvollen.
- “Nog een werk bij, dat kunnen we niet verhandsvollen!” zei de aannemer.
zie heel deel
In alle voorbeelden zou ‘een heel deel’ ook vervangen kunnen worden door ‘een heel pak’
Een heel deel politiekers zijn inderdaad zakkenvullers, maar er zitten er ook goei tussen.
Er zijn al een heel deel soorten planten die beginnen te botten met dat warme winterweer.
Ze speelden zo slecht dat er met den time al een heel deel mensen naar huis gingen.
In zijn nieuwe job gaat hij een heel deel meer verdienen.
Heel die achtergevel gaat eruit en dan gaan ze een heel deel bijbouwen.
ham, hesp
.jpg)
Twee boterhammen, wat boter, een schel heps en een schel kaas.
ham, heps
Etymologisch Woordenboek van het Nederlands:
Het woord hesp is algemeen Belgisch-Nederlands, in de Belgische dialecten komt het in diverse varianten voor. In Nederland bestaat het slechts in het Utrechts, waar de vorm hips ’hamschijf’ (met s-p-metathese, zie ook: wesp) ook bovendialectisch algemeen in gebruik is.
Van Dale online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
West-Vlaanderen en regio Gent: hespe
provincie Antwerpen: heps
zie ook achterhesp, heps, Ardeense hesp, gerookte hesp, boerenhesp
Een schel hesp.
Eerst eet ik een boke met hesp, en dan pak ik nog wel ene met kaas.
boter met look vermengd
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 5
NL: knoflookboter, kruidenboter
Hoe maak ik zelf verse lookboter? | Dagelijkse kost – VRT
Wij houden het op verse sap en een mals stukje bouillonvlees met lookboter en stokbrood. (demorgen.be)
Heb je lookboter voor tussen de aardappel in de schil? Dan kan je evengoed ook wat van die boter in een champignonhoedje smeren en roosteren (standaard.be)
In den beginne droegen een heel deel Disney-figuren, voornamelijk die uit het universum van Donald Duck, in Vlaanderen andere namen als in Nederland. Het Vlaams weekblad ‘Mickey Magazine’ wierd in 1950 opgericht (n.b. door een Fransman), de Nederlandse ‘Donald Duck’ begost twee jaar later. In 1959, negen jaar na het ontstaan, wier Mickey Magazine stopgezet en integraal vervangen door de Nederlandse Donald Duck, met alle naamswijzigingen vandien. Mickey Magazine wierd ook voor Franstalig België gedrukt, alwaar het na de stopzetting wiert vervangen door het Frans blad ‘Le Journal de Mickey’, eveneens met een hele resem aan naamswijzigingen tot gevolg.
zie ook Suske en Wiske
| Engelse naam | Mickey Magazine | Donald Duck |
|---|---|---|
| Huey, Dewey & Louie | Loekie, Victor & Joost | Kwik, Kwek & Kwak |
| Daisy Duck | Daisy Duck | Katrien Duck |
| Uncle Scrooge | Oom Jeremias | Oom Dagobert |
| Gladstone Gander | Jonathan de Geluksvogel | Guus Geluk |
| Grandma Duck | Grootje Duck | Oma Duck |
| Gus Goose | Elooi | Gijs Gans |
| Jaq & Gus | Jak & Gus | Tom & Pieter |
| Chip & Dale | Chip & Dale | Knabbel & Babbel |
| Gyro Gearloose | Gyro Gyroskoop | Willie Wortel |
| Goofy | Dingo | Goofy |
| Gilbert Goof | Gilbert | Kareltje |
| Peg-Leg Pete, Pistol Pete, Black Pete | Zwarte Pier | Boris Boef |
| Zeke Wolf, Br’er Wolf | Seke Wolf | Midas Wolf |
| Br’er Fox | Broeder Vos | Rein Vos |
| Br’er Bear | Broeder Beer | Bruin Beer |
| Br’er Rabbit | Johan Konijn | Broer Konijn |
| Thumper | Kaduin | Stampertje |
| Hiawatha | Jawatha | Hiawatha |
| Sunflower | Zonnebloem | Zilverslang |
| Bucky Bug | Bucky | Tokkie Tor |
| Bo | Ko | Bo |
| Jiminy Cricket | Jimmy Cricket | Japie Krekel |
| Dumbo | Dumbo | Dombo |
| Tramp | Zwerver | Vagebond |
| Scamp | Rakkie | Rakker |
Enkele bronnen:
https://fredericbaylot.wordpress.com/2016/08/18/mickey-magazine-1957/ (uitgebreide uitleg over de Franstalige versie, de info is mutatis mutandis toepasbaar op de Vlaamse uitgave)
https://web.archive.org/web/20160216072916/http://www.mtmclub.org/mickey-magazine
https://nl.wikipedia.org/wiki/Mickey_Magazine
wel
op vragende toon, met sterk stijgende klemtoon: hoe?
ook: ewel
Van Dale online:
(Belgisch-Nederlands, spreektaal) welnu, wel, nu
ook versterking door herhaling: “awel awel awel”
vergelijk awel merci; awel ja; awel nee
Awel dat had ik nu nooit gedacht, zie.
Awel? Verstaat gij dat nu niet?
(Hoe? Begrijp je het niet?)
Awel, awel, awel, wat is dat hier allemaal?
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
