gelle

gelle

(pvn)

jullie, gij

+ het werkwoord dat er op volgt wordt in de 2de persoon enkelvoud vervoegd.

Antw. stad: golle

446

enkelvoud?

fansy, leg die vervoegingsregel eens een beke uit.

gelle wordt verbogen als ge, dus met de meervoudige tweedepersoonsuitgang -d/-t

welle en zelle als we en ze dus -en

waarom de hollanders “jullie hebt” veranderd hebben in “jullie hebben” is dan weer de vraag

‘t Is moelijk uit te leggen maar wij gebruiken dit al eeuwen zo.
’Gelle vragen dat’ dat klinkt ni in ons oren, het is ‘gelle vraagt dat.’
We zeggen gelle en het ww komt automatisch in het enkelvoud erachter. Gelle is een vorm van gij, misschien hebben ons voorouders dat ook aanzien als enkelvoud: gelle – gij.

Iemand anders een suggestie waarom ze dat bij ons in de Kempen en regio Antwerpen zo gebruiken?

Haha Fansy. Gelle doet al eeuwen zo? Hoe oud zijde gij? Van voor of na Napoleon?
Ik denk dat den Diederik het kan uitleggen. Dat van dat enkelvoud toch.

Ha, de Grytolle heeft het al gedaan se.

hela, onze stamboom gaat vroem tot in 1648 hè. Langs vaderskant moeten we dan verder in Spanje gaan zoeken en langs moederskant langs Holland (Rotterdam en Amsterdam), naar Duitsland.

Gelle is ‘geer’ in Limburg al sinds eeuwen.
Verder is gelle ook het hele werkwoord van kopen.

Eigenlijk is het omgekeerd!

De 2de persoon enkelvoud op -t (ge gaat, ge komt enz) komt van het meervoud!

Oorspronkelijk was het (vereenvoudigd):

ik geef
du geefs(t)
hij geeft

wij geven
gij geeft
zij geven

Gij was meervoud en betekende dus zoveel als jullie/gelle. In bijv. het Limburgs is dat nu nog zo (geer, vgl “wij” dat veer is; of het Duits wir en ihr waar die R ook nog achterstaat).
Maar behalve in het Limburgs, is het voornaamwoord “du” vervangen door “gij”, dat enkelvoud werd en ‘du’ ging vervangen.
Zoals men in het Frans ook “vous” (beleefd) tegen 1 persoon kan zeggen; en in het Engels het meervoud “you” ook het enkelvoud “thou” heeft vervangen.

Omdat nu het enkelvoud “gij geeft” en het meervoud “gij geeft” identiek waren, moest men het meervoud wat veranderen om onderscheid te maken. Gijlie, jullie, enz., “gij lieden” dus duidelijker meervoud. Gelijk dat ze in Amerikaanse dialecten het probleem van you (enkelvoud) en you (meervoud) oplossen met een nieuw meervoud “you guys” (letterlijk “gij lieden”!) of y’all (you all)

Dus dat het is “gijlie/gelle hebt, gelle komt” enz. is eigenlijk den oorspronkelijke vorm. Ook in het duits is den 2de persoon meervoud een -t: ihr komt, ihr habt.

Dus eigenlijk is het het ABN dat met zijn ‘jullie hebbEN’ raar doet.

Naar goeie gewoonte ne knip & plak-link:
http://www.flickr.com/photos/10049209@N02/5734203879/

Zwart = jullie/g… hebbEN
Rood & groen = jullie/gelle/gulder enz. hebT

Diederik

Het was de uitleg van Diederik die ik wou!. De tweede persoon enkelvoud en meervoud zijn in het “Moderne” Nederlands gelijk: gij gaat, gij staat. Jullie is de uitzondering, met dezelfde betekenis van gelle, maar de vervoeging van beide is anders: gelle gaat, jullie gaan. En dat is wat ik woou horen. Bedankt, Diederik. Ik stel voor dat de uitleg bij de vervoeging gewijzigd wordt in de trant van: “gelle wordt vervoegd zoals in het SN: 2de persoon enkelvoud is gelijk.”

gaeve (hele ww.)

ich gaef
du geufst
hae geuf

veer gaeve
geer gaeft
zie gaeve

Grytolle

Het Nederlandse “jullie” is de de vervolksing van “ulieden”, en heeft een sterkere meervoudsbetekenis dan gelle = gijlieden. Het is (was) namelijk tegelijkertijd een beleefdheidsvorm, zoals in het Duits “Sie” —> Sie haben. Aldus is de vervoeging ook een meervoudsvorm: jullie hebben, zijn weten…

Uhm, ‘jullie’ heeft geen sterkere meervoudsbetekenis als ‘gelle’ e.v. zenne.

In mijn taalgebruik is golle (de Antwerpse uitspraakvariant dervan; of eventueel ‘gölle’) identiek in gebruik als ‘jullie’, en volledig inwisselbaar.

Tot “vrij recent” (in de lange taalgeschiedenis bedoel ik) werd “jullie hebt” en “jullie bent” ook nog wel geschreven en ik ken zelfs mensen die nog oudere mensen weten die het zeggen.
Het AN ‘jullie hebben’ is gewoon een vereenvoudiging van het aantal verschillende vormen, maar heeft niks te maken met of het nu ‘meer’ meervoud is of minder meervoud is als het ander. In veel NL dialecten heeft namelijk de -t het in het meervoud gehaald, in het Nedersaksisch heet het dan dikwijls “wij hebt, jullie hebt, zij hebt”;

(Ook bijgedragen kan hebben, is dat het Noord-Hollands vanouds “je bennen” en “je zeggen” enz. hebben. Als “jullie” dan later ontstaat, neemt het gewoon de uitgang van jij/gij over; en die was al -en, in die groep dialecten.)

Gelle eet da goed uitgelegd mannen.

gölle

Diederik, meningen mogen verschillen, dus je zult het me wel niet kwalijk nemen dat ik je tegenspreek. Jullie is helemaal niet de tegenhanger van gelle. Jullie: ulieden; gelle: gijlieden. Er is een fundamenteel verschil tussen u en gij! En in uw taalgebruik::: Antwerps. Wat daar identiek is met jullie zal wel zijn wat je zegt, maar dat geldt niet algemeen.

Door het gebruik van ulieden ga je naar de meervoudige beleefdheidsvorm, met gelle ga je naar het algemene gij. Jullie heeft inderdaad ook evolutie ondergaan, zodat hebt kan, maar “Gij hebt (met hoofdletter)” is Algemeen Nederlands, waarmee “zelfs” God mag aangesproken worden, en in principe heeft zowat Bredero dat als laatste terecht gedaan. Ulieden, zei ik , is vervolkst, tot jullie. Ik heb nergens gezegd dat de evolutie van dat woord daarmee gestopt is. En in het Nedersaksisch… ze doen maar. Ik stel ook geen vragen over het Fries; zelfs over het Ripuarisch niet, hoewel deze deeltaal die behoorlijk vreemd is van het Vlaams, toch in Vlaanderen ook gesproken wordt, in een stukje Limburg en Overmaas.

Is golle volledig inwisselbaar met jullie? Waarom zeggen jullie dan niet : golle hebben? Jullie heeft niet dezelfde betekenis als gelle, zoals ik reeds gewezen heb op het verschil met ulieden, en gijlieden.

Maar laten we vooral niet met de tomohawk naar mekaar gooien: de inhoud van uw mening heb ik met graagte opgenomen.

jullie is toch nóóit in gebruik geweest als beleefdheidsvorm? -lie gold lang als vulgair, waarom men het als -lieden schreef, en in het modern AN moet ge “u” zeggen ook in het meervoud; “jullie” als beleefdheidsvorm is iets wat bij Vlamingen ontstaan is toen ze het Hollandse systeem wouden/moesten overnemen

Vlaams:
“du” valt in onbruik, -lieden/luiden/etc wordt toegevoegd ter verduidelijking, bvb:
gij → gijlieden > gijlie → gijle
u → ulieden → ulie > ule

Hollands:
“du” valt in onbruik, -lieden/luiden/etc wordt toegevoegd ter verduidelijking, bvb:
jij → jijlieden > jelie > jullie
jou → joulieden > jelie > jullie

in navolging van de Vlaamse schrijftaaltraditie wordt gij, u, gijlieden en ulieden gebruikt in de schrijftaal, en (mss ten dele) daaruit ontstaat in de beschaafde spreektaal het gebruik van “u” als beleefdheidsvorm in zowel voorwerps- als onderwerpsfunctie

Vlaams recent:
Het Hollandse systeem moest overgenomen worden door een merkwaardige taalimportbeweging – allerlei (onhollandse) combinaties ontstaan, bvb:

beleefd enkelvoud: u, u
beleefd meervoud: jullie
gewoon enkelvoud: gij, u
gewoon meervoud: gijle, ulle; jullie
tegen kleine kinderen: jij, jou, je

en waarom we niet “golle zeggen” ofzo zeggen is al 2x uitgelegd… de verbuiging bewijst niks omtrent de betekenis he… “du” betekent hetzelfde in het Zweeds als in het Duits, ook al gebruiken we -r in alle personen

Met 100% inwisselbaar bedoel ik natuurlijk in gebruik – dat de vervoeging afweek heb ik zelf al aangeduid dus daarop moogde mij niet pakken ;)

Elke zin waarin in het NL ‘jullie’ wordt gebruikt, kunt ge vervangen door ‘golle’/gelle, en met een -t achter het werkwoord.
Elke zin met in het NL jij/je, kunt ge vervangen door gij/ge.
100%

Dat bewijst dus dat ze volledig evenwaardig zijn in gebruik, en de ene dus niet ‘meer’ meervoud is als den andere.
En of ge der nu een -t of een -en achter plakt zegt helemaal niks over het al dan niet meervoud zijn dus die redenering gaat niet op.
Bovendien, een “agree to disagree”-argument is helemaal niet geldig, daarvoor verwijs ik u graag naar het Urban Dictionary ;) zeker de 1e definitie, #14.
http://www.urbandictionary.com/define.php?term=agree%20to%20disagree&defid=1616960

En gelijk grytolle al opmerkte, komt ‘jullie’ helemaal niet van U – lie. Maar van jij/jou – lie. en jij-jou was zeker geen beleefdheidsvorm (juist het tegenovergestelde, zeker in die tijd nog).
Gijlie(den) was juist honderd maal zo formeel en beleefd in die tijd.