eigen, zijn ~

eigen, zijn ~

(wederk. voornaamw.)

zichzelf

zie ook: eigen, van zijn ~ = van zichzelf, vanzelf
in combinatie met voorzetsels: op, aan, …

398

Waar ik al nen tijd mee wörstel… hoe zegde eigenlijk ‘op zich’ in Goe Vlaams??

Da’s zo’n modeuitdrukking van de laatste 10 jaar gok ik, ik gooi ze te pas en te onpas overal tussen uit gewoonte maar eigenlijk zou ik het woord ‘zich’ toch wel moeten vermijen uit princiep… iemand alternatieven? ;)

Ha den Diederik komt nog eens piepen :)

Eventueel ‘op zijn eigen’, maar ik denk inderdaad dat dat wat in onbruik geraakt is ten voordele van ‘op zich’

“Het kader is niet echt mooi maar dat is op zijn eigen niet het probleem, wat echt niet door de beugel kan is de arrogantie en agressiviteit van de eigenares, …” (vlan.be)

Eventueel ‘op zichzelve’, maar ook dat is verouderd denk ik:

Ja, vol verschrikking! dat gij sterven moet, dat is op zichzelve niet zoo verschrikkelijk, maar dit is vol verfchrikking ! dat de Regter een regtvaardig vonnis vellen … (google books)

Ik zeg alt ‘in se’.

Te rap op de knop geklikt natuurlijk, ik ging nog zeggen:

In die voorbeeldzinnen van Georges is het voor mij in alle geval perfect inwisselbaar, misschien zijn er nog andere situaties waarin dat dat niet het geval is maar ik kan er niet direct een bedenken.

Merci!

‘Op z’n eigen’ klinkt voor mij soms iets te letterlijk/sterk, vooral om ne zin mee te beginnen, waar ‘op zich’ meer een neutraal stopwoordje lijkt:

‘Op zich vind ik da nie erg…’, hier zou ‘Oep z’n eigen vind ik da nie erg’ toch een andere nuance uitdrukken voor mijn gevoel. Al moet ik het gewoon eens proberen meer te gebruiken denk ik, misschien gewoon uit gebruik geraakt en daarom ‘raar klinkend’ zoals ‘vervelend’ ipv ‘saai’ da in mijne kindertijd nog heel normaal was en da’s maar 25 jaar geleden, terwijl da nu heel raar zou klinken :)

‘In se’ is indd ook nog een goei alternatief, komt iets neutraler over voor mij. Al ist natuurlijk gewoon Latijns ipv oorspronkelijk Vloms.

Ik bedacht mij recent da ‘eigenlijk’, ‘feitelijk’ en/of ‘eigenlijk feitelijk’ ook wel kunnen als alternatief.
K ben nog niet zeker of dat 100% overeenkomt, maar er zijn wel overeenkomsten in gebruik.

100% komt dat inderdaad niet overeeen:

Een avondklok op zich is goed voor de nachtrust. (Los van de huidige coronatoestand is het principe van de avondklok goed voor de nachtrust)

Eigenlijk is een avondklok goed voor de nachtrust. (Hier koppelt ge de avondklok niet per se los van de huidige context)

Ge kunt de twee dan ook combineren:
Een avondklok op zich is eigenlijk goed voor de nachtrust.

Maar het is een subtiele nuance die maakt dat ge eigenlijk/feitelijk meestal wel voor op zich kunt gebruiken denk ik.
Omgekeerd ligt het anders:

Die politieker is eigenlijk een grote blaaskaak kunt ge moeilijk vervangen door die politieker op zich is een grote blaaskaak.

Slaat ge daar geen twee dingen dooreen? Voor mij zit er alleszins een subtiel betekenisverschil afhankelijk van of dat ge die ‘op zich’ voor of achter het werkwoord zet, en/of in welke volgorde dat het onderwerp en het werkwoord staan. Bijvoorbeeld:

1. Een avondklok op zich is goed voor de nachtrust. (hier wordt ‘op zich’ gebruikt om te preciseren dat het alleen over de avondklok gaat, m.a.w. alléén de avondklok is al voldoende)
2. Een avondklok is op zich goed voor de nachtrust. (hier wordt ‘op zich’ meer gebruikt als tussenwerpsel)
3. Op zich is een avondklok goed voor de nachtrust. (idem 2)

Bij nrs. 2 en 3 kunt ge ‘op zich’ vervangen door ‘in se’, bij nr. 1 niet. Allez, bij mij dan toch niet.

Voor “Die politieker is eigenlijk een grote blaaskaak” kunt ge in mijn ogen wel “Die politieker is op zich een grote blaaskaak” zeggen. Ik denk dat de betekenis vrijwel hetzelfde is, maar de context waarin ge het zou zeggen is anders.

Ik denk dat ge gelijk hebt. Het was me ook opgevallen dat in mijn voorbeelden de plaats van ‘op zich’ anders was, maar ik had het niet verder uitgevogeld.