Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit is slechts 1 definitie voor "ersatz." Bekijk alle definities.
-vervangproducten binst en kort na de oorlog, meestal van minderwaardige kwaliteit – vb eierpoeder
-ook synthetische producten
-algemeen woord voor alles wat er in die periode op de markt kwam
uitspraak /erzats/ met de klemtoon op de eerste lettergreep, van het Duits ersetzen: vervangen
Algemeen Nederlands Woordenboek: ersatz
(vooral) in België
iets van een mindere kwaliteit of geschiktheid wat gebruikt wordt ter vervanging van iets anders, vaak omdat dat laatste niet beschikbaar is
Moeder maakte een omelet met eierpoeder, het was een soort gele pannenkoek, niet zo smakelijk als van een vers eitje.
Tot hiertoe verkocht vader alleen degelijke goederen die uit katoen, wol of zijde werden vervaardigd, al de rest vond hij maar erzats.
Toen er in de buurt een Mongooltje werd geboren kwam dit volgens hem door ‘den erzats’.
Beide spellingen komen voor. Helaas in VD en ook meer googlementen in .NL dan .BE. Geen specifiek VL vrees ik…
Ersatz: vervangmiddel
Het Duitse woord is “Ersatz”, het substantief dat hoort bij het werkwoord “ersetzen”,wat betekent vervangen. Ersatz betekent dus vervangmiddel, surrogaat. De uitspraak is wel:“erzats”, vanwaar de verkeerde spelling.
erzatz
de ‘verkeerde’ spelling omdat ik voor WO II geboren werd en altijd het woord in die spelling gelezen en wellicht ook gehoord heb.
verkeerd of vrij?
Als men ervan uitgaat dat er een genormeerde spelling is die we terugvinden in het groene boekje, is erzats verkeerd. Als je echter vindt dat iedereen mag schrijven zoals hij wil, dan is de “erzats”-variant natuurlijk juist. Het hangt er maar van af hoe je het bekijkt. In dit woordenboek schrijven we allemaal woorden en uitdrukkingen neer die niet in het groene boekje staan en we doen daarbij pogingen om zelf een soort fonetische beschrijving van de woorden te geven. De ene keer lukt dat al wat beter dan de andere,maar eigenlijk is het ondoenbaar. Dat heeft met de spellingsregels van het Nederlands niets te maken.Ik neem aan dat “erzats” ook zo ’n poging is om de uitspraak van dit oorspronkelijk Duitse woord weer te geven.
erzatz
Zoals ik al schreef Marcus ken ik het woord van in mijn vroege jeugd en werd het als erzatz( met Zz klank en niet Ss) uitgesproken wellicht onder invloed van de Duitse bezetting die nog maar pas voorbij was.
Marcus, ik probeer de spelling te standaardiseren volgens Van Dale, het WNT, of de oude dialectwoordenboeken. (Ik zeg wel ‘probeer’ want ik heb ook al gezondigd.)
Bv. lijzepap is oké want lijzemeel, lijzatepap enz. bestaan ook. Leizepap of laazepap zou dan verkeerd zijn :)
Bv. leen, ik voel mijn ~ niet meer. Leen moet niet vervangen worden door lenden want het is lee(n) bij De Bo en lee bij Cornelissen.
Iedereen spreekt en schrijft natuurlijk zoals hij wilt, maar mensen verwachten een houvast te vinden in een woordenboek. In een reactie stond hier ooit: “Wat is nu de juiste spelling?” (Ik weet niet meer over welk woord het ging.) Er wordt dus verwacht dat een woordenboek normeert. Moeten wij dat doen? Suggesties en hulp zijn welkom :)
Kastanjeoog, het gaat niet specifiek over ersatz. Iedereen zegt het met een z en als men erzats intikt in Van Dale verwijst hij naar ersatz. Er zullen dus wel meer mensen zijn die erzats spellen. Hoe dan ook, ik zou het trefwoord wijzigen, maar de voorbeelden niet.
Ersatz (s) is geen gangbaar woord in NL, maar wel surrogaat.
Staat m.i. onterecht op SN.
Een van de dingen die ik destijds bij professor De Cubber heb geleerd: de juiste ‘standaard’ Duitse uitspraak in het fonetisch alfabet is: /???zats/. De letter S vóór een klinker, indien niet voorafgegaan door een andere stemloze klinker, wordt steeds als een Nederlandse Z uitgesproken. Daarenboven ligt de klemtoon op de tweede lettergreep. Mensen die de oorlog nog hebben meegemaakt, hebben de neiging om de klemtoon op de eerste lettergreep te leggen en zeggen érsatz. De enige juiste Duitse uitspraak is evenwel met de klemtoon op ‘satz’, dus „ersátz”, daarenboven met de R gevocaliseerd, dat wil zeggen, teruggetrokken in de keel en zeker niet gerold.
Let wel: de conventie in Duitsland luidt: de ‘standaard’ juiste Duitse uitspraak is algemeen die van de streek rond Hannover. Mensen uit bijvoorbeeld München, Berlijn of Frankfurt am Main zullen het reeds heel anders uitspreken. In het algemeen geldt echter het Duits van Hannover als het mooiste Duits, dus dit wordt als de standaard beschouwd.
De letter Z wordt in het Duits daarentegen steeds als ‘ts’ uitgesproken. ‘Erzatz’ zou dus als ‘ertsats’ klinken.
Een leuke Zungenbrecher daarvoor: „Am zehnten zehnten um zehn Uhr zehn zogen zehn zahme Ziegen zehn Zentner Zucker zum Zoo.”
Tststststststststststststs.
Ingelogde gebruikers kunnen reacties aan deze definitie toevoegen.
Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
