avaans

avaans

(het , de ~ (v./m.), kes)

- vooruitgang
- voorsprong hebben (Woordenboek der Nederlandsche Taal: gewestelijk in Zuid-NL)
- toenadering zoeken (avaanskes maken)
- op voorhand: in avaans betalen, het op avaans weten, het op avaans gezegd hebben, het op avaans doen, op avaans komen, op avans
- zo geraken we niet verder (vooruit), komen we niet tot een oplossing: zie avance, geen ~ zijn

< Frans: avance

in Limburg: avans
West-Vlaams met Franse uitspraak: avance, indien vrouwelijk met uitdrukkelijke e

Dat is een goei vrouwke dat ge getrouwd hebt, zij is voor den avaans.

Dat is geen avaans. Dat biedt geen oplossing. Het heeft geen zin de politie te bellen. We moeten naar een structurele regeling zoeken.

De winnaar had een halve meter avaans op de tweede.

Hij heeft veel avaanskes gemaakt want hij zag haar wel zitten, maar zij zag hem niet staan.

De koper heeft geen voorschot gegeven, maar heel de som in avaans betaald.

---

Antwerps

Het Antwerpse avaans is in Limburg gewoon avans!

opgeduimd!

mannelijk toegevoegd zoals in avance, geen ~ zijn, zo ver lijkt dit woord vrij algemeen te zijn hopelijk gaan we zijn label spoedig kunnen veranderen

avance

In het West-Vlaams is dat gewoon op z’n Frans uitgesproken: ‘avance’. De sjwa-deletie is dan ook een Brabantse vernieuwing….

hmm, mannelijk? naar mijn gevoel raar, ook al zou ik niet weten of vr. of onz. beter klinkt…

Mannelijk is egeinlijk heel raar inderdaad, maar vermoedelijk komt het dan omdat het woord met een klinker begint. Onzijdig zou een uitzondering zijn, maar helemaal niet onmogelijk.

Sjwa-deletie is toch het normale in het Frans?

Komt het woord elders voor dan in deze uitdrukking?

wnt

AVANCE

Woordsoort: znw.(m.,v.,o.), tw.

Modern lemma: avance

— AVANS —, znw. m., vr. en onz., en tusschenw. Ten deele (bet. 1-3) uit it. avanzo, ten deele uit fr. avance. Voorheen ook met latiniseering advance. Een enkele maal vindt men, onder invloed van soortgelijke dubbelvormen (b.v. college/collegie) een vorm op -ie: ”avancy” in Econ.-Hist. Jaarb. 22, 40 ¹⁶³⁷.

–I) Znw. — 1) Voordeel.
?a. Winst. Verouderd.
Avance, winst, verlies, meyer, Woordenschat ¹⁶⁵⁴.
Avance (kooph.) de winst in den handel, weil., Kunstwdb. ¹⁸²⁴.
— Wij hebben tot Bantam noch een partye (porselein), doch sullen se eerlangh, soo wij begeeren met cent percent advance wel weder vercoopen connen, COEN in Econ.-Hist. Jaarb. 10, 176 ¹⁶¹⁷.
Dus wordt men de coopmanschap met auance quyt, in Kron. Hist. Gen. 27, 530 ¹⁶²².Touback, geeft groote avance, bij v. dam, Beschr. O.-I. C. II, 3, 343 ¹⁶²³.
J. C. gaff … voor raedt soo men de Chinesen in T. wilde trecken dat men haer 30 pr cento avance soude laeten genietten op haere coopmanschappen boven den eerste incoop in China, Daghreg. Bat. 1, 166 ¹⁶²⁵.
Maekende … van ider kelder brandewijn bijnae twee centen advance, V. REEDE in Bijdr. Hist. Gen. 62, 51 ¹⁶⁸⁵.
(Door den verkoop van specerijen niet afzonderlijk te behandelen trachtte men) te vergrooten en op te pronken de slegte advancen op andere coopmanschappen, N.-I. Plakaatb. 4, 169 ¹⁷²³.
Ten eynde om alle Jaaren de uytdeelinge te konnen Reguleeren zal men na de maand April alle de houten … na-wegen om daar door de balance van de Avance of schaden te ontdekken, Handv. v. Amst. 296 b ¹⁷³⁶.
Dat de koffyboonen by den verkoop in Nederland fraye advansen afwerpen, N.-I. Plakaatb. 10, 646 ¹⁷⁸².
Het inkoopskostende van het koper in het generaal en eens ruim op f357.987.— genomen, levert het koper alleen reeds een schoone avance van f278.013, in Econ.-Hist. Jaarb. 6, 232 ¹⁸¹⁴.
?— Avance doen, winst behalen.
De winst van het eene geeft hem zelfs geen ongegrond vooruitzigt, dat hy het verlies van het andere zal kunnen blyven suppleeren, en by slot van reekening een avans doen, N. Ned. Jaarb. 1790, 2055 ¹⁷⁹⁰.
?— Pleonastisch avance van winst.
Dat zij, hunne balans met ultimo October gesloten hebbende, een avans van winst ter somma van f81.816: 19: 8 banco op de rekening van thesaurieren-ordinaris gebragt hebben, in R.G.P. 59, 507 ¹⁷⁹⁵.
?— In den tulpenhandel; zie de eerste aanh.
De bol werd … op den groei gekocht, of, zooals het ook wel heette, met den avans, franken, Bloemb. 172 ¹⁹³¹.
— Het different, tusschen A. v. M. en den requirant ontstaen van een avance oft verval van een tulpa, in Econ.-Hist. Jaarb. 13, 21 ¹⁶³⁵.
Off niet … by de voorn. v. M. sijn vertoont twee affsetjens, die hy seyde te wesen de avance oft verval in questie? Ald. Dat hy, getuygen, … van den requirant gecocht heeft gehadt seecker affset ende het avans van een tulipa, … staende doen ter tijt in synen vollen fleur tot Amsterdam, in a.w. 13, 27 ¹⁶³⁶.
?b. Korting. Een enkele maal aangetroffen.
De Societeyt zal … hulpe en bystand van de Comp. genieten, alle equipagie goederen met een capitaal advans van haar mogen kopen, N.-I. Plakaatb. 5, 280 ¹⁷⁴⁵.
+2. Opslag, toeslag. Verouderd.
?a. In het alg.
Sal goede acht nemen, dat de goederen van de Comp. … niet en sullen aen de dienaren van de Comp. … verstreckt … werden, als alleen naer den loopenden prys met behoorlycke advance, soo als sy daer ter plaetse waerdich syn, ende aen vreemde vercocht connen werden, N.-I. Plakaatb. 1, 196 ¹⁶²⁶.
Dat de verstrecking van kleden aen Comps dienaren komt te geschieden met de daerop beraemde pr. centosadvance, synde 1/2 cent percent, 3, 414 ¹⁶⁹⁶.
Wegens het ongemeen beswaarende, dat er resideert in het gebruik om de geweeren, die geprojecteerd worden tot geschenken voor inlandsche vorsten, met twee capitalen advans boven de inkoops prys te belasten, is goedgevonden en verstaan voortaan de geweeren …, die tot geschenken moeten dienen, alleenlyk met een capitaal advans te beswaaren, 10, 763 ¹⁷⁸⁵.
?b. Waarde of koers boven pari.
Dat alsdoen dieselve actiën meer als anderhalff jaer stil ende in één stant sijn gebleven op 6 ende 7 percento avanche, in Econ.-Hist. Jaarb. 16, 35 ¹⁶⁰⁹.
‘t Capitael met den avance jegens 26 per cento, als die marckt nu is, in a.w. 16, 62 ¹⁶¹⁰.
Den 7en January 1610 vercocht aen B. L. 1000 p. Vl. capitael tot 32% avanche, in de Camer van Amsterdam, op tijt van een jaar, in a.w. 16, 86 ¹⁶¹⁰.
Op huyden … compareerde voor mij, D. v. d. G., notaris, … d’heer J. L., … ende bekende vercocht … te hebben … aen … d’heer M. T. een recepisse van f2.640 capitael, sijnde het beloop van 22 kleyne prijsen met de verhoginge van 20% avans daerbij, getrocken in de 6e classe van de ses-millioens-loterije van Holland, in a.w. 11, 167 ¹⁷¹³.
?c. Agio.
Men wisselt van Ryssel op Antwerpen met 1 per cento avance dat het Antwerps gelt soo veel beter is als het Ryssels, in denucé, Koopmansleerb. 30 ¹⁶⁴³.
(Dat de Compagnie) nu geen meer advance op penningen, die men per wissel naer Nederlant remitteert, is geevende, N.-I. Plakaatb. 2, 179 ¹⁶⁵².
Het toen een andere aensien heeft gehad als nu, doordien toenmaels de gelden met 38 a 40 pr. cento advans in den tyt van 23 a 24 maenden over en weder pr. wissel conde getrocken worden, in de jonge, Opk. 6, 37 ¹⁶⁵⁴.
Alsoo van gelt op wissel te gheven, en laten van ander plaetsen weder komen, daer is op de selve wissel avance van intereste voor den gever, ende gemeenlijck wat meer als de prijs van interest ter plaetsen mach wesen, Tresoor d. Gew. 153 ¹⁶⁶⁸.
De agio ofte advance van 40.809 goude ducaten, genomen à 4 per cento, soo doen cours hadden, in R.G.P. 59, 175 ¹⁶⁷⁴.
Men seydt te wisselen met Avance van den Trecker, wanneer den Trecker een Cours boven Pari bedingt, phoonsen, Wissel-styl 17 ¹⁶⁹⁶.
Men seydt te wisselen met Avance voor den Gever, of schade voor den Trecker, wanneer de Gever aan den Trecker minder als Pari goet doet, Ald. Zy (moeten) reeckeninge houden van de avance van ‘t bankgelt, om ’t selve t’allen tyden te verantwoorden daar ‘t behoort, v. dam, Beschr. O.-I. C. I, 1, 236 ¹⁷⁰¹.
Ned. Handelsmag. ¹⁸⁴³.
?d. Toeslag voor goed gewicht.
In Messina is een fiera d’Agosto … Als men in die fiera syde coopt soo … heeft men 2 pro cento goet gewicht … In Palermo is een fiera Christina die begint in Januario. Als men daer syde doen coopen soo … heeft (men) geen avance opt gewicht, in denucé, Koopmansleerb. 188 ¹⁶⁴³.
?3. Koersstijging.
mols, Handelslex. ¹⁹²⁹.
In den effectenhandel spreekt men van avance bij een koersstijging, hetzij boven pari, hetzij in het algemeen, winkler prins, Encyclop. 2, 375 a ¹⁹³³.
— In plaats van dertig … hoefden ze (zekere aandeelen) maar zes a zeven percent te rijzen, dan had hij genoeg … Bij een avans … van zeven percent, had hij volop verdiend, V. NOUHUYS, Dageraad 63 ¹⁸⁹⁹.
In de industrieafdeeling openden aandeelen Philips 3 à 4 punten hooger, welk avans later weer zoo goed als geheel verloren ging, N. Rott. Cour. 7 Mei 1941. Dit grotere vertrouwen kwam in de eerste plaats in het koersverloop van cultuurwaarden tot uitdrukking. Indische Bank trokken de aandacht door een avans van ca. 2 p. Kol. Bank opende op ca 88 (91) om op 94 te sluiten, a.w. 18 Juni 1947.
+?4. Voorschot.
Avans … geld-voorschot, hetwelk men voor iemand doet, of kosten, welke men voor hem bestrijdt, Ned. Handelsmag. ¹⁸⁴³.
— Dat in cas van Oorlog de Provincien door onvermogen buiten staat zouden kunnen geraken om te furneeren al het geen tot de nodige tegenweer wordt vereischt; ‘er moet dus een Fonds zyn, waar uit als dan eenige avances kunnen gedaan worden, N. Ned. Jaarb. 1790, 601 ¹⁷⁹⁰.
Avance is … in het algemeen een bedrag, dat men te vorderen of te goed heeft. Het voorschot, dat door een commissionnair aan zijn lastgever wordt verleend op de opbrengst van nog onverkochte, bij hem berustende goederenwordt bijv. ook avance genoemd, winkler prins, Encyclop. ¹⁹³³.
?— Bij (par) avance, als voorschot.
Dat voortaan op ’t ingaan van elk half jaar, de helft van de Penningen voor den Uytkoop by avance sal moeten werden voldaan, Handv. v. Amst. 357 b ¹⁷¹⁴.
Dat de betaalingen aan de Cavallerye voortaan by avance of ten ingang van ieder maand sal moeten werden gedaan, Gr. Placaetb. 6, 133 a ¹⁷²⁶.
Par avance, hiet voor af iets betalen, eer de termyn verschenen is, hubner, Koer.-tolk 74 a ¹⁷³².
?— In avance zijn, iets vooruit betaald hebben; in voorschot zijn.
(Bepaling, dat de pachter van de in- en uitgaande rechten kon volstaan met de vooruitbetaling zijner pachtpenningen over ééne, in plaats van twee maanden) mits denselven nogthans voor den 20en der maand altoos de volgende by voorraad komt te voldoen en soo verre steeds in advance is, N.-I. Plakaatb. 5, 119 ¹⁷⁴³.
In avance zijn, iets bij een’ ander te goed hebben of in voorschot zijn, KRAMERS, Kunstwdt. ¹⁸⁵⁵.
?5. Voordeelig saldo; saldo tegoed. Verouderd.
Aen ‘t Comptoir Generael voor sooveel bevinde te wesen d’avance deses boecx, in R.G.P. 72, 108 ¹⁶²⁴.
Dat daermede alle myne avance in de bancq ontrent geabsorbeert soude sijn geweest, joh. de witt, Br. 2, 508 ¹⁶⁶³.
In de banck-courant diende yder van sijn avance te konnen en moogen disponeren bij afschrijvinge ofte overschrijvinge …, sonder yets aande banck daarvoor goet te doen, PHOONSEN in Econ.-Hist. Jaarb. 7, 34 ¹⁶⁷⁷.
Niemant diende op de banck meer te mogen assigneeren als hij avance heeft ofte in bekomt, op de boete van drie ten hondert daartoe staande, 7, 35.
Avans … 4) Het bedrag van hetgeen het actief van eenen koopman meer dan zijn passief bedraagt, Ned. Handelsmag. ¹⁸⁴³.
?6. Voordeel van tijd. Verouderd.
Ick niet can oordeelen de saecke sooseer gepresseert te sijn, dat, om d’avance van soo weynich tijdts, men sich soude stellen in hasardt van soo scandaleuse opspraecke, joh. de witt, Br. 1, 54 ¹⁶⁵⁰.
+7. Vordering.
?a. Eig. Vordering bij het voortgaan. Verouderd.
d’Eerste rustplaets van Samarang is na 6 mylen avance, in een dorp, genaemt O., V. GOENS, bij v. dam, Beschr. O.-I. C. II, 3, 399 ¹⁶⁵⁶.
Des Morgens de wind n.t.w. Haalden nog al by de Flaarden langs, maar met weinig avans, Aant. geh. o. h. Schip De Vrouw Maria 17 ¹⁷⁶⁹.
?b. Oneig. Vordering met betr. tot een werk of onderneming. Voornamelijk in Z.-Nederl., maar ook bij BEZOEN, Twente ¹⁹⁴⁸.
Doë en es gin avans bij da wärk, CLAES, Bijv. op tuerl. ¹⁹⁰⁴.
Doë en es gin avans bij deë jo?ng, Ald. CORN.-VERVL. 2195 ¹⁹⁰⁶.
?— Ook in den zin van vooruitgang; baat.
De zieke man heeft veel avance gehad van dat geneesgoed, Loquela 11, 57 ¹⁸⁹¹.
‘t En is geen avance dat gij schoone spreekt: ’k en kan ’t u niet toestaan, Loquela 11, 57 ¹⁸⁹¹.
Zoo e postjen is geen avans veur mij, ik gaan iet anders aanpakken, CORN.-VERVL. 2195 ¹⁹⁰⁶. GOEMANS ¹⁹³⁶.
?c. In den zin van voorsprong. Gewest. in Z.-Nederl.
Ge hebt veel avans op hem, GOEMANS ¹⁹³⁶.
+?8. Tegemoetkoming, (poging tot) toenadering. Meestal in het mv. in den fr. vorm.
’t Was niet zo verkeerd gezien van C., dat juffrouw A. wel geschikt voor hem wezen zou … indien hij eens wilde trouwen … Hij bracht de famielie een middagbezoek en maakte op societeit met de kantonrechter soms ’n praatje … Het scheen dat men voor z’n schuchtere avances niet onverschillig was, BRANDT V. DOORNE, Verweghe en zijn Vrouw 106 ¹⁹⁰¹.
Zij wist … nog niet …, of ze zou durven ten opzichte van juffrouw S., die voor haar avances tot dusver weinig toegankelijk was gebleken, naeff, Letje 99 ¹⁹²⁶.
Zijn huishouding werd voorbeeldig bestuurd … door Juffrouw A., die oud genoeg was om geen vergeefsche hoop op hem te vestigen en dus zonder … hinderlijke avances haar plicht deed, philips, Henri v.d. O.³ 29 ¹⁹³⁶.
Toch was zij (Truitje Toussaint) verre van onverschillig voor de avances van Bosboom, HENNUS, Bosboom 25 ¹⁹⁴⁰.
Zijn eerste avance deed het meisje onder het geroep van ”Ga weg, lelijke Jood” op de vlucht slaan, KOSSMANN vóór HEYERMANS Sr., Herinn. 7 ¹⁹⁴⁹.
?— Vooral in de verb. avances doen of maken, meestal met betr. tot toenadering tot het andere geslacht.
Avances maken, voorkomend zijn, de eerste schrede doen, KRAMERS, Kunstwdt. ¹⁸⁴⁷.
— Ik ben, weet gy, de jongen niet, om avances te doen, als myne eigenliefde beleedigd wordt buiten myn schuld, wolff en deken, Leev. 3, 28 ¹⁷⁸⁴.
Dat Hy zou meenen te kort te doen aan sijn goede naam …, so Hy nu een pas by de Hr. Burgr. Huyghens ging doen, … en waar uyt, door veele tot sijn nadeel zou geargumenteerd worden, dat er eenige schuld by hem moest resideeren, wanneer Hy avances deed, BICKER bij J. V. LENNEP, Lev. v. C. v. L. 317 ¹⁷⁸⁴.
Ware er niet een samenloop van allerlei omstandigheden, die my (Beets) telkens verhinderd hadden u (Potgieter) te komen zien, geweest ik had u reeds lang de avance van een visite gedaan, vóór en aleer gy in de gelegenheid waart my by Heije te zien, BEETS bij v. rijn, Nic. Beets 1, 410 ¹⁸³⁶.
Tot mijn verwondering …, schijnt er in den laatsten tijd eenige toenadering ontstaan te zijn tusschen v. L. en C., die elkaar vroeger niet luchten of zien konden. … en het vreemdst van de zaak is, dat de avances door L. zelve gedaan zijn, die anders zeer terughoudend is, lindo 2, 51 ¹⁸⁵⁸.
Juist om dat hij zich terugtrok als iemand avances maakte, moest hij zich aangetrokken voelen tot D., die altijd even stil en deftig in zijn hoek zat, v. lennep, K. Zev. 1, 338 ¹⁸⁶⁵.
Zoo veilig had hij … dit huwelijksideaal geborgen in zijn Toekomst, dat hij het lieve meisje nog geen nadere avances had gemaakt, philips, Oogenblik 102 ¹⁹³⁵.
Dat dominee A., sinds enige jaren weduwnaar, haar avances had gedaan op een wijze, die duidelijk demonstreerde dat ook een predikant niet bedeeld is met alle deugden die de hemel te vergeven heeft, mens, Elisabeth 199 ¹⁹⁵³.
?9. In de verb. bij avance (veroud.), thans nog in Z.-Nederl. op avans, bij voorbaat.

Franse uitspraak

Ja, met de Franse uitspraak bedoel ik de nasale uitspraak van de a, al dan niet gepaard gaand met sjwa-deletie.. Ik weet te weinig van Franse fonologie om hier een uitspraak over te doen…

hmm, dieje woordenboek geeft m, vr EN onz. aan :)

Re bibo: sjwa-deletie een Brabantse vernieuwing, jawadde dadde. Op Franse woorden misschien (en dan nog), maar in ’t algemeen? Sjwa-deletie is alomtegenwoordig in West- (en Oost-)Vlaanderen, op veel meer plaatsen dan dat de Brabanders het ooit zouden durven.

Ik sta der net bij stil dat bibo zijn/haar opmerking waarschijnlijk over de sjwa-deletie op het einde van (doorgaans) korte vrouwelijke woorden ging, maar dan nog is de stelling in geen geval correct. Die woordverkorting is een vernieuwing die onafhankelijk ontstaan is – en zich vandaaruit verder heeft verbreid – in Holland (in enge zin) en in… Limburg! Brabant heeft daar helemaal geen auteurschap in gehad, maar is gewoon zijn noordwester- en zuidoostergeburen gevolgd.