se

se

(bez. vnw.)

in het Kustwestvlaams wordt, in constructies die de Saksische genitief vervangen, dikwijls ‘se(n)’ gezegd waar andere Vlamingen ‘zijn’ of ‘heur’ zouden zeggen

uitspraak met doffe e

Annas boek ? Saksische genitief (+ onzijdig boek) ? Hollands
Anna heuren boek ? zijn-/heur-constructie (+ mannelijke boek) ? Vlaams
Anna se boek ? Kustwestvlaams

overigens vervult ‘se(n)’ ook in het Afrikaans ongeveer dezelfde functie, hetgeen erop wijst dat een gelijkaardig systeem ook ooit in Holland moet in gebruik geweest zijn

vgl. ook het Noors, met precies hetzelfde systeem:
Anna sin bok (uitspraak: Anna sien boek)

97

Het schiet mij te binnen dat die onnavolgbare vermannelijking van vrouwelijke woorden in het Nederlands (en Kustwestvlaams) mogelijks ten dele veroorzaakt is als gevolg van een soort hypercorrectie van de variant van ‘se(n)’ in de Hollandse dialecten. Ze gebruikten voor bezitsconstructies ongeacht het geslacht een mannelijk voornaamwoord, en hebben dan het geslacht van dat voornaamwoord op de bezitters in kwestie weerspiegeld.

Ik heb nog een voorbeeld toegevoegd van het Noors, dat identiek hetzelfde systeem kent met het woord ‘sin’ (‘zijn’/‘haar’ – als het onderwerp, de bezitter, al genoemd is) – in het Engels was het trouwens ook ooit in gebruik – en als ge eens naar een w<a href=/definities/term/zware e>èreldkaart kijkt wordt wel duidelijk waarom. Het verschil is dat ze in Noorwegen wél nog kunnen onderscheiden tussen mannelijke en vrouwelijke woorden, hoewel het daar in zekere zin toch ook wordt afgeleerd door de voornaamste standaardschrijftaal ‘bokmål’ (boekentaal), die niet op enige Noorse maar uitsluitend op Deense dialecten is gebaseerd, waar er geen onderscheid is tussen mannelijk/vrouwelijk. Tiens, waar heb ik dat verhaal nog gehoord…

Het is precies de dag van slecht nagelezen reacties ten huize nthn vandaag: er moest dus “w<a href=/definities/term/zware e>èreldkaart” staan.

Derde keer goede keer: wèreldkaart. En dat voor ocheere e letterken.

Blijkt dan nog dat er op de Noorse (bokmål) Wikipedia meer informatie staat over de bezitsconstructie(s) in het Nederlands en in het Vlaams dan op de Nederlandse:

“På nederlandsk er vendingen helt vanlig i muntlig tale: Jan z’n fiets, «Jan hans (sin) sykkel » i betydningen Jans sykkel; Anja d’r tas, «Anja hennes (sin) bag». Vær oppmerksom på at eiendomspronomen i skriftlig tale representeres på samme måte som muntlig, i sin uformelle og ikke-artikulerte form. På flamsk dialekt er den fulle formen vanlig: Jan zijn fiets, Anja haar tas, og standardformen Jans fiets brukes ikke muntlig. Selv om formen ikke anbefales i skriftlig nederlandsk, er den kjent fra ordtak som De een z’n dood is de ander z’n brood (lit. «Den ene sin død er den andre sitt brød»).”
https://no.wikipedia.org/wiki/Garpegenitiv

Zeer letterlijk vertaald en toch probleemloos verstaanbaar (om maar eens te zeggen dat ge volgens de logica van de Taalunie en consorten eigenlijk elke Germaanse taal als Hollands dialect kunt bestempelen):
“Op Nederlands is de wending heel gewoonlijk in de mondelinge taal: Jan z’n fiets «Jan zijn (se) fiets» in de beduiding Jans fiets; Anja d’r tas, «Anja heure (se) zak». Zijt opmerkzaam op dat het eigendomsvoornaamwoord in schriftelijke taal wordt gerepresenteerd op zelfde mate als mondeling, in zijn onformele en niet-gearticuleerde vorm. Op Vlaams dialect is de volle vorm gewoonlijk: Jan zijn fiets, Anja haar tas, en de standaardvorm Jans fiets wordt niet mondeling gebruikt. Zelfs als de vorm niet wordt aanbevolen in schriftelijk Nederlands, is t’n gekend van woordnames zoals De een z’n dood is de ander z’n brood (lett. «Den ene zijn dood is den andere zijn brood»).”