gesmijig

gesmijig

(bn. )

goed kneedbaar, smeerbaar

spellingvariant: gesmeiig (zie reacties)
uitspraak in Antwerpen: gesmaaig

Woordenboek der Nederlandsche Taal: Gesmijdig:
Nauw verwant met gesmijde, en afgeleid van een grondwoord dat op zich zelf niet meer voorkomt. Eigenlijk, van metaal: smeedbaar, en vandaar, ook in ruimer toepassing: rekbaar, buigzaam, lenig, week. De vorm gesmijdig is thans in onbruik; smijdig, ook wel smijig, komt nog dagelijks voor.

Voor Cornelissen (1906):
GESMIJIG, bvw. – Rekbaar, buigzaam, week, Kiliaan mollis. Gesmij(d)ig koper.:En gesmij(d)ige stof. —- Ook van boter, gekookte erwten, enz. Week, malsch. Gesmij(d)ige boter. De ertsoep is gesmij(d)ig.

ook in Lier

35

Moet het in de verklaring en in het 2de voorbeeld niet gesmeiige mortel zijn?

Smeiig zou gewoon schrijf- en uitspraakvariant van smeuïg zijn.

weerwoord

smeuig slaat eerder op smaak en geur. Smeiig zou je smeerbaar, of plakkerig/smeerbaar kunnen noemen. Het duidelijkst is het gevoelsverschil in je hand en bij het bewerken tussen mortel mét zavel toegevoegd of enkel met rijnzand en cement. Om bv. te vóegen is een toegift van zavel ongewenst, want dán te kleverig.

gratis Van Dale online bij smeuïg:
1 (van voedsel) goed smeerbaar; zacht en vettig
2 (van een verhaal) smakelijk

Dat Van Dale het hier vooral over voedsel heeft wil niet zeggen dat het niet op andere zaken van toepassing kan zijn, zoals mortel. En dat kennen ze in NL ook:
Voor het voegen van de wandtegels wordt een smeuïge mortel gemaakt door aan een zak van 30 kg ca. 6 liter water … (foby.nl)
De voegmortel laat zich zonder problemen, klontvrij aanmaken tot een smeuïge mortel, welke vervolgens prettig verwerkbaar is.(bebotegels.nl)
enz.

Op die manier is smeiig gewoon een schrijf- en uitspraakvariant van smeuïg. Maar gesmeiig als bn zoals in de voorbeeldzin “Uit een gesmeiige deeg kan je gemakkelijk een vormbrood kneden” zou wel specifiek VL kunnen zijn want hier is geen SN variant zoals ’gesmeuïge deeg" van.
Dus gesmeiig (of gesmeïg of gesmejig) als bn kan voor mijn part als VL lemma blijven, maar dan zouden de uitleg en de andere voorbeeldzinnen best aangepast worden.
Wat denkt ge, Taalgardenier?

Smeuïg was onbekend in Antwerpen, daar is/was het gesmaaig. Smaaig heb ik nooit gehoord. Volgens mij heeft dit niets te maken met geur of smaak, maar met de consistentie van een stof: tussen heel stevig en vloeibaar, bv. boter.
Een juistere spelling is misschien gesmijg.

Voor Cornelissen (1906):
GESMIJIG, bvw. – Rekbaar, buigzaam, week, Kiliaan mollis. Gesmij(d)ig koper.:En gesmij(d)ige stof. —- Ook van boter, gekookte erwten, enz. Week, malsch. Gesmij(d)ige boter. De ertsoep is gesmij(d)ig. – Het Wrdb. der Ned. Taal zegt dat de vorm gesmijdig thans in onbruik is.

Zie ook wikiwoordenboek bij smeuïg en WNT bij gesmijdig en smijdig.

Ik ken het woord gesmaaig eerder voor andere zaken, maar het is ook toepasselijk voor mortel die ge nodig hebt op moeilijk te bereiken plaatsen: niet vloeibaar anders loopt hij weg, niet te hard anders krijgt ge hem niet tussen de opening.

Voor u te plezieren, Taalgaardenier, heb ik, helaas zonder resultaat, gezocht naar een Nederlands woord voor consistentie :)

Gans vlaanderen is te breed. Ik heb het op regio onbekend gezet want in de Antwerpse Kempen kent men dat niet. Taalgaardenier, als het streekgebonden is dan zet ge beter die regio in.

Consistentie in dit geval = viscositeit

Ik heb de definitie een beetje aangepast aan de betekenis die in Antwerpen bekend is/was. Ik gebruik het woord nu nog in die betekenis en Taalgaardenier blijkbaar ook.

Waarom is gesmijig terug naar de foute schrijfwijze veranderd?

Omdat het de spelling was in de originele voorbeelden van Taalgaardenier.

Dienen we schrijffouten niet te verbeteren?
Het is niet omdat het een originele zin is, dat er geen schrijffouten in kunnen staan. Een ei schrijf je toch niet als ij of mij en wij ook niet als niet als mei en wei, enz.
Dat komt niet professioneel over als VW en dat geeft wel een verkeerde indruk aan de lezers.
En aangezien Taalgaardenier onderwijzer Nederlands is geweest, zou hij zich ervan bewust moeten zijn dat het niet gesmeiig is maar gesmijig.

Dit is een moeilijk onderwerp, fansy, dat al lang meegaat. Ge kunt er over discussiëren, maar een van de argumenten om zogenaamde fouten in de voorbeeldzinnen te laten staan is dat we als VW taal registreren zoals ze door de VL gebruikt wordt. Er is een democratisch principe aan taal: Als een bepaalde variant door mensen gebruikt wordt, ook al is die variant volgens de heersende taalregels ‘fout’, dan kan dit wijzen op een bepaalde evolutie of op zijn minst een gewoonte bij bepaalde taalgebruikers. In bovenstaand geval is Taalgardenier niet de enige die de spellingvariant gesmeiig gebruikt:
“…en begon gesmeiig te bewegen.” (pallieterke – 1989)
“de helden van de Poesje dat trage, « gesmeiige Aaantwarps »” (ugent.be)

Maar ik geef toe dat het soms niet eenvoudig is. Zelf hanteer ik het principe om geen verbeteringen te doen aan de voorbeelden en citaten. Zelfs al staan er dt-fouten in. We mogen niet vergeten dat schrijftaal en spreektaal dichter bij elkaar gaan aanleunen, zie bv. de chattaal. Daar is toch ook geen verbeteren aan?
En er kan natuurlijk altijd een toelichting of verduidelijking in het lemma opgenomen worden over mogelijke varianten.

Maar nog eens, soms is het wikken en wegen.

Georges heeft dit hier heel goed uitgelegd, meer kan ik niet zeggen, fansy.

Absoluut, dat is heel duidelijk, dank je wel Georges.

De vraag moet natuurlijk ook zijn of Taalgaardenier hem bij het schrijven niet gewoon vergist heeft. Als hij het woord werkelijk uitspreekt met een ‘ei’ en niet met een ‘ij’, dan is er zeker sprake van een variant en moet daar ook een apart lemma voor worden toegevoegd, maar zo niet is ‘gesmeiig’ een simpele typfout. Het verschil in uitspraak tussen ‘ij’ en ‘ei’ (en ‘èè’) is niet bij/voor iedereen even duidelijk (en in het Nederlands zelfs geheel onbestaand), maar dat moet geen vrijgeleide zijn om pakweg te schrijven “in mij moete gei met den auden outo naar de keuring”.

(Maar voor mij is het alleen belangrijk dat het in de titel van het lemma correct gespeld is, de rest is bijzaak.)

In dat geval is het het meest eenvoudige het aan Taalgardenier zelf te vragen.