Belgisch-Nederlands

Belgisch-Nederlands

(referentie)

het Nederlands zoals in België gebruikt

De betekenis hangt af van de gebruiker/bron:

Van Dale gebruikt het als label om iets als standaardtaal in België te kwalificeren, gaande van ‘niet algemeen’ tot ‘algemeen’. Daarnaast gebruikt Van Dale soms ook de label in België. Het onderscheid tussen deze labels is niet altijd duidelijk en vermoedelijk historisch. Het label gewestelijk kan soms ook op Vlaamse toepassingen wijzen, maar is er geen garantie voor. Vanaf oktober 2015 gebruikt Van Dale het label BE

In Vlaamse taalmilieus (bv. belned.wordpress.com/, Vlaamsetaal.be of onderhavig Vlaams Woordenboek) zal het eerder in de betekenis van Vlaams opgevat worden.

Vergelijk ook DS2015

Van Dale: voorbeeld bij ‘Nederlands’:
‘Bel­gisch-Ne­der­lands, Nederlands-Nederlands, Surinaams-Nederlands
het Ne­der­lands zo­als dat in resp. Bel­gië, Ne­der­land, Su­ri­na­me ge­spro­ken wordt’

niet te verwarren met het Vlaams, noch met het Zuid-Nederlands

3

Het blijft gvd toch een frustratie die verwijnende lemma’s. Er zijn tientallen referenties naar dit lemma (zoek tussen rechte haken maar eens op Belgisch-Nederlands).

Ik heb het oorspronkelijke lemma gekopieerd vanuit de backup die er gelukkig nog is.

Hieronder de reconstructie van de commentaren.

Toegevoegd door LeGrognard op 22 Dec 2012 15:50

Het verschil

Wat is het verschil tussen Vlaams en Belgisch-Nederlands.
Het is soms flinterdun, maar:

De Bouck voert pur sang vlaamse woorden in.
LeGrognard: Belgische- en Zuid-Nederlandse.

Toegevoegd door Georges Grootjans op 22 Dec 2012 16:25

Misschien zo:

Belgisch-Nederlands (terminologie van Van Dale, Belg.-Ned.: referentiebestand INL) = standaardtaal in België (terminologie Taalunie, vrt taalnet) (belangrijk: een taalgrens die samenvalt met een landsgrens) Kortom: het ‘goedgekeurd’ Nederlands in België/Vlaanderen.

Zuid-Nederlands: taalgebruik in Zuid-Nederland en VL (of delen ervan) (Merkwaardig is dat bv. belned dit laat samenvallen: red het Belgisch-Nederlands, red het Zuid-Nederlands. Volgens mij valt dat niet altijd samen, hoogstens soms.)

Vlaams: De taal die in Vlaanderen gebruikt wordt. Inclusief het Belgisch-Nederlands, maar ook hetgeen niet per se als Standaardtaal in België beschouwd wordt. Theoretisch zoudt ge kunnen zeggen hetgeen de label ‘gans Vlaanderen’ in het VW krijgt (om onderscheid te maken met de dialecten). Maar gezien de wiki-omgeving en het ‘amateursniveau’ (van o.a. ondergetekende) is dit criterium in de praktijk absoluut niet sluitend.

Dus het verschil tussen Belgisch-Nederlands en Vlaams is niet flinterdun, maar hemelsbreed. Wel is het zo dat (gulzig als we zijn) zowat alle Belgisch-Nederlands gekwalificeerde woorden graag in de verzameling Vlaams opnemen (soms zelfs ten onrechte). Maar omgekeerd krijgt een groot deel Vlaams geen goedkeuring (Belgisch-Nederlands of Standaardtaal in België) bij de taalautoriteiten.

De Bouck voert veel schoon woorden in, maar niet allemaal ‘standaard Vlaams’ want sommige eerder dialect: bv. schoelint is dialect.

LeGrognard: Limburgse dialectwoorden; hetgeen hij van deredactie plukt is meestal Belgisch-Nederlands of Vlaams

Maar het feit dat we veel dialectwoorden in het VW hebben is niet erg. Het vaststellen van de regio is zoals gezegd een van de grootste betwistingen in het VW. Dat is ook heel moeilijk, zeker omdat dialect vaak op uitspraakvarianten (en spellingsvarianten) betrekking heeft. Maar niettemin is het VW een goudmijn voor taaldeskundigen om te inventariseren en te onderzoeken wat er met taal aan de hand is.

Diegenen die twijfelen aan het nut van het werk hier: er zijn academici die het VW als bron gebruiken:

http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/786/714/RUG01-001786714_2012_0001_AC.pdf

51:
Bronnen:
PRISMA HANDWOORDENBOEK NEDERLANDS.35edruk,door prof.dr.A.A.Weijnen,drs.A.P.G.M.A.FicqHWeijnen.Uitgeverij Het Spectrum B.V., Utrecht,2002.
http://taaladvies.net/
http://taal.vrt.be/taaldatabanken_master/algemeen/home.shtml
http://www.vlaamswoordenboek.be/definities/zoek

Toegevoegd door LeGrognard op 22 Dec 2012 18:29

Dan nog maar een schop tegen een open deur: nog al wat Zuid-Nederlandse woorden en uitdrukkingen uit nederlands Limburg, Brabant, Zuid Gelderland, Zeeuws-Vlaanderen zijn terug te vinden in het Belgisch-Nederlands. Andersom is dat niet zo.

Mijn persoonlijke veronderstelling is dat het West-Vlaams met zijn uitlopers naar frans en zeeuws Vlaanderen de oertaal van het vlaams en het nederlands moet zijn.

Toegevoegd door Georges Grootjans op 22 Dec 2012 18:39

Het West-Vlaams het oer-Nederlands, dat zou kunnen. Maar het zou ook het Belgisch-Nederlands van de toekomst zijn. In Man over Woord ging het daar over:
http://www.canvas.be/programmas/man-over-woord/server1-7bfd5690%3A13b664db193%3A-7f80

Toegevoegd door de Bon op 23 Dec 2012 12:47

Verwijzing naar VW.

Dank aan Hanne Houbrix voor de verwijzing naar het Vlaams woordenboek in haar masterscriptie. Zo hoort het ook, al was het maar uit correctheid ten aanzien van de site. Door de bronvermelding kan de lezer ook zelf oordelen over de geloofwaardigheid van de bron.
Dat is anders bij de gasten met hunne schone site wablief.eu. Daar is niks bronvermelding, geen reclammeke voor het VW, noppes. Ze kopiëren nochtans schaamteloos en klakkeloos een aantal van onze definities.
De definitie van avaans, die nu in hun aanbieding staat, herkende ik direct ;)
Dan ben ik gaan snollen. Hier volgt een kleine greep, zoals zij zeggen:
poutrel
marcelleke
bhv
smossen
immobiliën
vraag, in ~ stellen
marcheren
mispeuteren
verbrodden
verwittigen
rondelleke

Het zijn deugenieten ;)

Toegevoegd door fansy op 16 Jan 2013 21:47

Anne Provoost zoekt een nieuwe naam voor het Nederlands dat in België wordt gebezigd:
http://taalschrift.org/editie/94/gezocht-andere-naam-voor-nederlands

Toegevoegd door Georges Grootjans op 16 Jan 2013 22:15

Ik heb daar een reactie gepost:
‘Van Dale gebruikt de term Belgisch-Nederlands om specifiek Vlaamse woordenschat te labelen. Maar het gaat breder dan woordenschat natuurlijk, het gaat over een heel idioom. Dan ligt Vlaams (taalgebruik in Vlaanderen) en Nederlands (taalgebruik in Nederland) voor de hand. Voor alle duidelijkheid: Martine Tanghe spreekt Vlaams, en Bart Peeters ook, en Peumans ook. Paul De Leeuw spreekt daarentegen Nederlands.’

Toegevoegd door fansy op 16 Jan 2013 22:41

Er is niks mis mee met onze Vlaamse taal. Ik begrijp niet waarom AP en sommige commentatoren de naam Vlaams niet willen gebruiken. Ze is verstaanbaar door iedereen, het is een mooie taal en ze leeft…

Toegevoegd door Georges Grootjans op 10 Feb 2013 18:05

Een interessante studie over de label Belgisch-Nederlands van Van Dale:
http://www.scriptiebank.be/scriptie/hoe-algemeen-van-dales-%E2%80%98belgisch-nederlands-niet-algemeen%E2%80%99-het-lexicografische-label-empiri

Maar eigenlijk wisten we het al zeker? :)

Toegevoegd door Georges Grootjans op 10 Feb 2013 18:22

Meer gedetailleerde resultaten van bovenvermeld onderzoek:

http://users.telenet.be/VlekhoThesis/

Daar kunt ge ook de enquete zelf bekijken. Het zijn allemaal Belgisch-Nederlandse woordjes, dus zeker de moeite om de lijst eens te overlopen. Maar opgepast, er zitten een paar valse strikwoorden in om de geloofwaardigheid van de antwoorden te controleren… Zo slim zijn ze wel :)

Toegevoegd door LeGrognard op 10 Feb 2013 21:44

Hoeveel Nederlanders zullen weten wat Belgisch-Nederlands inhoudt, en wat Waals-Frans?

Toegevoegd door Georges Grootjans op 11 Feb 2013 09:22

Jamaar, de doorsnee Vlaming weet dat ook niet. Of wist dat niet. Tot voor kort was er in de hoofden van de mensen maar één Nederlands, het SN. Hetgeen ze op school aanleerden. Eigenlijk moesten ze op school vooral afleren, want al hetgeen ze van hun moeder – moedertaal – thuis geleerd hadden was zogezegd niet goed.
Pas de laatste jaren begint er in Vlaanderen het besef te komen dat we een eigen Vlaams idioom hebben. En dat het de dialecten overstijgt. Maar toch blijft het allemaal gevoelig liggen, want telkens als het onderwerp in de media komt barsten de discussies los…

Toegevoegd door Georges Grootjans op 12 Feb 2013 19:06

De discussie over ht Belgisch-Nederlands is niet nieuw natuurlijk. Inteessant artikel met al even interessante reacties uit 2007. O.a.Anthony Liekens mengt zich in de debatten en kondigt de oprichtng van het Vlaams Woordenboek aan:

http://taalschrift.org/discussie/001516.html

Toegevoegd door fansy op 25 Feb 2013 03:23

Oorsprong Belgisch is Keltisch-Germaans

Buiten de 6 bekende Keltische talen (vanaf 400 AD: Bretons, Cornish, Welsh, Iers, Gaelic, Manx), sprak men in onze contreien een 7de taal: het Belgisch.
Deze talen noemt men samen het Keltisch dat behoort tot de Westelijke talen van de Indo-Europese talenfamilie.
Veel werd er door hen niet opgeschreven behalve in Ierland en West Engeland kende men een schrift nl. het Oghamalfabet.

Hoewel het “Nederlands” vrijwel geheel op het Germaans is terug te voeren zijn er nog wel een paar Keltische woorden in aan te treffen, bijvoorbeeld:

ambt, ambacht, kar en gijzel- en eed. Ook de namen van metalen zoals ijzer en lood zijn waarschijnlijk op de Kelten (die als smeden beroemd waren) terug te voeren. Ook duin, lei(steen), bok, eed, erf(genaam), kade, klok en vrij. Een budget was oorspronkelijk een ‘zak’. Plaatsnamen op -ik, -rijk (Doornik, Kortrijk, Kamerijk) komen van Keltisch -acum en hetzelfde geldt voor -dunum als in Loosduinen of Lugdunum (Fort van Lugh). Menhir is “steen (men) lang (hir)”. Ook woorden als “broek” (De Romeinen spraken spottend over Gallia bracata), Mouton en Ardennen zijn ook van Keltische origine. Via het Frans kwamen ook woorden als baret, bek, broche, bruusk, changeren, crème, graveel, lans, mijn (als ertsader), saai, tronie (allen uit het Gallisch). Uit het Bretoens erfden we woorden als: bijou, dolmen (letterlijk “tafelsteen”), harnas, menhir. Uit het Schots Gaelisch komen woorden als clan, cairn (steenstapel), plaid, slogan (letterlijk: “oorlogskreet”). Uit het Iers: brogue (schoentype), whiskey, uit het Welsh: corgi “dwerghond”, cromlech “kromme steen”, flanel, pinquin “witkop”.
Volgens betrouwbare bronnen zou in de Lage Landen noch Keltisch, noch Germaans zijn gesproken, maar een taal daartussenin: “Belgisch” (Vlaams). Er zou ook een aristocratie vanuit Duitsland zijn geleverd, wat tot een zekere Germanisering leidde.
Die invloed is heel goed te horen in Nederland en in Limburg.
Zie ook reactie bij tussentaal

Bron: http://www.denachtuil.eu/kelten.htm

Toegevoegd door fansy op 04 Aug 2013 15:55

http://taalschrift.org/reportage/000458.html

Toegevoegd door Georges Grootjans op 17 Aug 2013 13:34

labels VD

Er is al veel gezegd over de ‘labels’ in VD. Maar nu heb ik er toch eentje tegen gekomen die ik nog niet eerder gezien had: Bij ‘roulatie’ (bv. een film in roulatie brengen) staat er quasi-Frans. Dat het uit het Frans kromt zal wel zijn, maar quasi-Frans? Dan zijn er wel duizenden woorden quasi-Frans of quasi-Engels. Ik geraak er meer en meer van overtuigd dat ze bij VD het zelf niet zo goed weten welke etiketten ze waar en wanneer gebruiken. Ik zou nog altijd eens een goeie uitleg willen lezen over het verschil tussen de label ‘in België’ en ‘Belgisch-Nederlands’.

Toegevoegd door de Bon op 17 Aug 2013 15:51

Waarschijnlijk doordat wij een andere betekenis geven aan quasi. Bij quasi – zet vd:
1. (weinig gebruikt) als eerste lid in samengestelde zn. ter aanduiding dat het in het tweede lid genoemde slechts in schijn, slechts naar de vorm is

Roulatie zal wel ergens uit het Franse rouler komen, maar niet rechtstreeks uit een Frans woord (bv. roulation bestaat niet).

Volgens mij is ‘in België’ en ‘Belgisch-Nederlands’ kif-kif. Misschien heeft Belgisch-Nederlands een beetje een negatieve connotatie gekregen en vinden ze ‘in België’ neutraler.

Jaren geleden stond in Franse woordenboeken bij een Belgisch-Frans woord ‘belgicisme’, dat hebben die ook veranderd in ‘en Belgique’.

Toegevoegd door Georges Grootjans op 17 Aug 2013 17:19

Ik denk dat ‘Belgisch-Nederlands’ recenter door Van Dale gebruikt wordt dan ‘in België’.
Vroeger dacht ik dat er een logica achter zat, dat ‘in België’ voor woorden of begrippen was die enkel of specifiek in België van toepassing zijn. Bv. alarmbelprocedure: (in België). Dat is dus SN, want als ze er in NL over willen spreken zullen ze dat woord ook moeten gebruiken, alleen is het gebonden aan een Belgische situatie. Zo is ‘schepen’ in België. ‘Wethouder’ zou zo ‘in Ned.’ moeten zijn, maar dat schrijven ze er niet bij natuurlijk, dat is evident (NL is normaal, BE of VL is uitzondering). In ieder gavl schepen en wethouder zijn geen echte synoniemen, hoogstens analogon. Belgisch-Nederlands is dan eerder taalspecifiek: ‘pudding’ (Belg-Ned) voor ‘vla’ NL-Ned.
Ik dacht dus dat het zo in elkaar zat, want het klopt al lang niet meer.

Toegevoegd door de Bon op 17 Aug 2013 19:30

nderdaad, ‘in België’ bestaat langer.
Ik heb hier een oude Van Dale gevonden en bij croque-monsieur staat (in België).

Toegevoegd door Georges Grootjans op 06 Nov 2013 10:10

Hoera, mijn nieuwe MS-Word kent Belgisch-Nederlands!
Het woordje ‘historiek’ werd blauw onderlijnd. Door er met de rechtermuisknop op te drukken kwam er ‘Belgisch-Nederlands, geen suggestie’. Blauw betekent: waarschijnlijk niet echt fout, maar het kan beter. (Bv. een spatie te veel wordt blauw onderlijnd.)
En daar ben ik het niet mee eens, temeer dat Nederlands-Nederlands zoals ‘doeg’ niet onderlijnd wordt.
Ik zal maar een brief aan Bill Gates schrijven zeker? (Of zou die al e-mail hebben?)

Toegevoegd door Flipper op 06 Nov 2013 17:54

voortvarend

voortvarend staat bin het groene boekje en ook in de VD

voort·va·rend (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord) 1met ijver, met spoed: voortvarend te werk gaan

Toegevoegd door Georges Grootjans op 22 Feb 2014 20:24

Van Dale is een woordenboek Nederlands zeggen ze. Wat te denken van de betekenis 1 bij currysaus:
1. (Nederlands) curryketchup

Ze bedoelen waarschijnlijk dat curryketchup Noord-Nederlands is? Geef toe de label ‘Nederlands’ in een woordenboek Nederlands wel heel verwarrend is. Langs de andere kant ben ik wel te vinden over de label. Op voorwaarde dat de titel van het woordenboek Groot Woordenboek van De Nederlandse en Vlaamse taal wordt. Dan wordt het labelen eenvoudiger: gemeenschappelijke woorden moeten niet gelabeld worden; typisch Nederlandse woorden zijn ‘Nederlands’ en typisch Vlaamse woorden zijn ‘Vlaams’.

Toegevoegd door LeGrognard op 23 Feb 2014 12:54

Van Dale, woordenboek der Nederlandse en Vlaamse taal.
Nog even geduld…

Toegevoegd door de Bon op 04 Jul 2018 19:39

https://www.demorgen.be/opinie/de-nieuwe-van-dale-niet-langer-versteend-bc3c0dd4/

(Vorige link van Georges naar hetzelfde artikel werkte niet meer. Die heb ik verwijderd.)

Toegevoegd door nthn op 29 Aug 2018 12:44

Hier weeral zo’n prachtig voorbeeld van de neutraliteit van onze liefste Taalunie: https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/483/laat_ons_laten_we/

De vraag: “Is het Laat ons maar vertrekken of Laten we maar vertrekken?”

In het antwoord staat der “in gewoon taalgebruik is laten we… het meest gangbaar”

En wat staat der een paar regels verder? “Laat mij … of laat ons … is gangbaarder in België”

Gelijk altijd wordt dus ons taalgebruik beschouwd als abnormaal, als niet gewoon. Holland en Vlaanderen worden opgeteld als 1 onlosmakelijk geheel (tiens, als dat niet stinkt naar onverbloemd Groothollandisme weet ik het ook niet meer), en omdat wij in de minderheid zijn is dus alles wat dat wij ook maar durven zeggen direct per definitie fout, archaïsch, abnormaal, …

Ja miljaardedju, ik dacht dat dat probleem van de verdwijnende lemma’s opgelost was… Merci voor de reconstructie, als er ooit terug iemand aan de software van de VW sleutelt zal er best ook nog eens een vergelijking gemaakt worden tussen de back-up en de up-to-date versie, want als een groot lemma als dat hier nog verdwenen is ná de update, zijn er garanti nog veel andere meeverschwunden.