Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn. Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als RSS Feed
SN/NL: uitroepteken
zie ook punt, dubbelpunt, kommapunt, afkappingsteken; spatiegebruik bij leestekens
As ge wilt da de mensen u commentaren serieus nemen, moete der zo veel mogelijk uitroepingstekens achter zetten, en liefst ook alles in blokletters zetten.
“Fidel Castro is dood!” De tweet met uitroepingsteken was de eerste reactie die Donald Trump gaf op het overlijden van Fidel Castro. (vrt.be)
Zijn foto’s zijn het uitroepingsteken aan het einde van het verhaal. Iets in de stijl van: dit is het en het is niet anders (demorgen.be)
- vroom doen, struis doen met woorden
- uw eigen meer voordoen dan dat ge zijt
- figuurlijk: een grote mond hebben
zie ook groot blad, een ~ hebben, bakkes, frank ~
Woordenboek van Populair Taalgebruik: Vlaanderen
Een groot bakkes hebben jullie, maar als het erop aan komt, kunnen jullie juist niets.
Ik heb een groot bakkes, mijn wijf heeft een groot bakkes, mijn kinderen hebben een groot bakkes, zei de krokodil, wij voelen ons hier thuis, wij blijven in Antwerpen. (Stan Lauryssens: Rode rozen. 2009)
hinken
vnw: trekkebenen, moeilijk gaan, mank lopen, hinken
zie ook rondpikkelen
Alhoewel zijn linker been wat korter is, pikkelt hij nog niet erg.
“Belgisch kampioen Eric Vanderaerden reed lek met de Koppenberg in het vizier. Als volleerd crosser slalomde hij tussen gelosten en te voet verder pikkelende collega’s naar de kruin. " (NB 210317)
iemand beetnemen, liggen, iemand ~ hebben
vnw: iemand bij zijn pietje hebben: iemand erin luizen, iemand beetnemen
Ik hoop dat ze die flauwe plezante (plezante, flauwe ~) eens serieus bij zijn pitje zullen hebben.
Was het een weloverwogen mediastunt, die uiteindelijk toch uit de hand liep? Was dat dan weer te wijten aan een overmatig alcoholgebruik tijdens de pre-party? Of had MTV toch weer iedereen bij zijn pietje door een “incident” te plannen. (deredactie.be)
langwerpige pistolet
ook: piccolobroodje
vnw: krokant langwerpig broodje
Van Dale
pic·co·lo (dem; piccolo’s; piccolootje)
1 jongen die in een hotel kleine werkzaamheden verricht
2 (in België) hard puntbroodje
Van Dale 2018 online: BE
NL: pistolet
Een piccolo smaakt even goed als een pistolet.
Een piccolo met kaas en groentjes? (libelle.be)
Maak je een visburger, dan mag de zelfgemaakte tartaarsaus zeker niet ontbreken. Serveer op een piccolobroodje of een klassiek hamburgerbroodje. (lekkervanbijons.be)
klas of schooltje voor peuters, kinderdagverblijf
vnw: peuterschool, peuterdagverblijf, kinderdagverblijf
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 5
DS2015 standaardtaal
(NL: peuterspeelzaal)
Fr. jardin d’enfants
Wanneer mag onze kleine naar de peutertuin, schat?
In de peutertuin is het belangrijk dat elk kind zich veilig en geborgen voelt. We benaderen hen op een positieve manier en houden rekening met hun leefwereld. (deblauwelelie.be)
Sterker nog, terwijl ze de leiding krijgt over het publieke onderwijs -van peutertuin tot universiteit, is ze zelf een groot voorstander van privé-onderwijs. (vrt.be)
Bij peutertuin en kleuterschool De Klavertjes in Gent hebben gisterochtend een tiental ouders een tentenkamp opgezet. (demorgen.be)
petroleum
vnw: petroleum, (stook)olie
Vlaamse uitspraak: klemtoon op de tweede lettergreep
zie ook wegcode
vgl. petrolvuur
De verwarming kan niet aangestoken worden, de petrol is op.
> andere betekenis van petrol
persvoorstelling
vnw: persvoorstelling, filmvoorstelling voor de pers
Van Dale 2018 online: BE
Fr. vision de presse
Voorafgaand aan de publieksvoorstelling is er een persvisie.
Niemand van de aanwezige pers had Brahim in de namiddag al aan het werk gezien tijdens de persvisie van het nieuwe vtm-programma So You Think You Can Dance.
een cultuur waarbij de persoon belangrijker wordt dan zijn of haar ideeën
NL: persoonsverheerlijking, poppetjescultuur
vnw: persoonsverheerlijking
Het bitse gevecht rond Vooruit-voorzitter Conner Rousseau toont de limieten van de personencultus in de Wetstraat. (De Tijd)
Te weinig openstaan voor dialoog. Volgens professor Politieke wetenschappen Bram Wauters ligt dat onder meer aan de nieuwe personencultus bij Groen. (Radio1)
Voorkeurstemmen wijzen op groeiende politieke personencultus. De Vlaamse politiek wordt presidentiëler, leert een studie van de Universiteit. (De Tijd)
belangrijk persoon, persoon van aanzien, prominent iemand, VIP
vnw:
•hoge gast, vooraanstaande, prominente figuur
-personaliteiten: prominenten
VD2017 online: BE
DS2015 standaardtaal
Maar de clerici speelden – op een aantal belangrijke personaliteiten na – een kleinere rol in de raden dan hun aantal zou doen vermoeden. (Staatsvorming en vorstelijke ambtenaren in het graafschap Vlaanderen – Jan Dumolyn)
Het huis ontving tal van bekende personaliteiten terwijl de tuin vaak het toneel was voor feesten. (tenerife-reisgids.be)
Tijdens zijn lange carrière speelde hij tegen vele grote schakers en ontmoette hij vele personaliteiten waaronder Churchill en Fidel Castro. (karpovdeinze.be)
Dit fenomeen is zo bekend geworden omdat hij een beroemde personaliteit was, dat dit zelfs in de wetenschappelijke annalen van de boeken en documenten die van zijn studiecentum afkomstig waren af en toe vermeld staat als anekdote. (aura-oasis.be)
- grootvader
- peter
vnw: pépé:
•opa, grootvader
•peter
uitspraak pépé
ook: peepee
Frans: (informeel) pépé, grootvader < van père, vader
zie ook mémé
zie ook verzamellemma mensen
Mijn pepe kon uren vertellen over de kabouterkes.
Kleinzoon Jonathan Bosman is diep geraakt door het overlijden van zijn pepe. (nieuwsblad.be)
Bij ons is dat niet goed opgelost. In de familie van mijn vrouw is “pepe” voor de peter en “meme/meter” voorbehouden voor de meter. (beyondgaming.be)
worst bereid met brood, melk, ei en varkensvlees
zie pens, Luikse pens, zwarte pens
vnw: witte pens: worst waarin brood is verwerkt
Witte pensen worden sinds jaar en dag verbonden met zwarte pensen, maar zijn een totaal ander product. Witte pensen zijn wit omdat er voor de bereiding geen varkensbloed wordt gebruikt. (http://www.streekproduct.be/producten/detail.phtml?id=780.)
In de Antwerpse Kempen zijn de witte pensen werkelijk hagelwit. Groene kruiden worden er niet gebruikt. (streekproduct.be)
doorgaande beweging met een pen meestal in de zin van een handtekening met drastische gevolgen
NL: pennenstreek
ook: pennetrek (zie voorbeelden)
Met één pennentrek maakte de president vandaag een einde aan alle transatlantische verdragen. (Journaal)
De eerste pennentrek van president Trump viseert Obamacare. (deredactie.be)
Dat ze positieve verwezenlijkingen van haar voorganger niet met één pennetrek ongedaan maakt. (vrt.be)
Er zijn politici die de hoop nog koesteren dat deze splitsing met een pennetrek kan gebeuren, zonder enige toegeving. (demorgen.be)
aardappel in de schil gekookt en zo opgediend
ook pellepetat
zie ook patat; pelaardappel
In de winter maakte ons moeder wel eens pelpatatten met savooiekool klaar en daar aten we dan een droge haring bij.
Je kan dit koud eten maar ik heb dit lauw opgesmikkeld met een vers gekookte pelpatat van het veld. (tlekkerland.be)
Over de gastronomische verfijning van een pistolet met gekapt heb ik jaren geleden al eens geschreven in Tram 81 en sprot met pelpatatten hebben we pas gehad. (bruzz.be)
journalist gespecialiseerd in de nationale politiek van de Wetstraat
Opm: Theoretisch zou dit enkel de federale politiek betreffen, maar in de praktijk ook de regionale (Vlaanderen, Brussel, Wallonië).
zie ook wetstraatwatcher
hln.be: De 32-jarige Buxant werkte de afgelopen negen jaar achtereenvolgens als Europees verslaggever en Wetstraatjournalist bij La Libre Belgique.
facebook.com: Wetstraatjournalist Ivan De Vadder zal na dit seizoen niet langer ‘De Zevende Dag’ presenteren.
lannoo.be: Niemand is beter geplaatst om de politieke aardschokken van de voorbije 15 jaar zo accuraat te vatten als wetstraatjournalist Marc Van de Looverbosch.
waterfiets
vnw: waterfiets
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 4 : Het woord komt uit het Frans en is samengesteld uit ‘pédale’ en ‘eau’.
In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd ‘pedalo’ herkend door:
30 % van de Nederlanders;
76 % van de Vlamingen. (wiktionary.org)
Vlaamse uitspraak: pé·da·loo
zie ook verzamellemma wegcode
Hedde da al nekeer gedaan, azo me ulder getweeënd me de pedalo rondvaren? Da’s geestig zenne.
Onze vloot van goed onderhouden pedalo’s staat klaar om aan al je behoeften te voldoen. (kleinstrand.be)
In de laatste communicatie spreekt de stad nu ook over de mogelijke verhuur van kajaks, pedalo’s en sups. (vrt.be)
Of wat dacht u van verschillende themaspeeltuinen, een waterspeeltuin en een vijver met elektroboten, roeiboten en pedalo’s? (standaard.be)
vnw: verkorting van pedagogie: tehuis voor meisjesstudenten, studentenhuis
De peda’s waren vroeger gescheiden voor de jongens en de meiskes en met strikte bezoeksregels, maar den dag van vandaag is dat allemaal veel losser geworden en zijn der geen aparte jongens- en meiskespeda’s niet meer. Zou dat tot meer rondpoeperij geleid gehad hebben?
Op zoek naar een kamer in de Mechelse regio? Dan is ons warm internaat (vanaf 15 jaar) en peda (voor studenten) de oplossing! (pedarooienberg.staging.kitosscholen.be)
Enkele topics over onze peda. Voor secundaire studenten vanaf de derde graad, kan je in ons internaatsrestaurant kiezen voor vol pension, indien gewenst. (delasalle.be)
wegenwacht, wegenhulp, een garagebedrijf dat bijstand geeft bij pech onderweg
vnw: wegenwacht of andere hulp bij autopech
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 4
Van Dale 2017 online: BE: organisatie die hulp verleent aan automobilisten en motorrijders met pech
zie ook pechverhelping, pechverhelpingsdienst; verzamellemma wegcode
Men heeft de pechdiensten van Touring, VTAB…
Directrice Van Keerberghen relativeert die versie van de feiten: “Wij hebben een beroep gedaan op een soort van pechdienst voor autobussen.” (vrt.be)
Dronken chauffeur belt politie in plaats van pechdienst. (demorgen.be)
wegcode: voertuig van de politie of hulpdiensten dat uitgerust is met licht- en geluidssignalisatie en dat in bepaalde gevallen voorrang heeft op andere voertuigen
NL: voorrangsvoertuig
zie prioritair
“Vanaf 1 oktober wordt het principe van de “reddingsstroken” voor prioritaire voertuigen bij filevorming geïntroduceerd." (vrt.be)
De bestuurder van een prioritair voertuig dat een dringende opdracht uitvoert hoeft dit reglement niet na te leven met uitzondering van de artikelen 4, 8.4, 16.4, 20, 24, eerste lid, 3°, 35, 36, 37, 44.1, vierde en vijfde lid en 59.1 (wegcode.be)
Eén bestuurder op vier weet niet hoe te reageren wanneer er een prioritair voertuig aankomt. (touring.be)
Bestuurders van prioritaire voertuigen mogen, in welbepaalde omstandigheden, de regels van de wegcode overtreden. (secunews.be)
Er zijn gewone chauffeurs die denken dat ze met een prioritair voertuig rijden.
pejoratief voor een doorgewinterd politicus van de Wetstraat
Andere wetstraatratten zouden voor minder met een existentiële crisis sukkelen. (Carl Devos op deredactie.be)
“De visie van een Wetstraatrat” is de titel van een boek geschreven door Yves Desmet.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.