groseel

groseel

Opgedoft.
Kitscherig.
Met overdreven franje.
Potsierlijk.

uitspraak: grossiel (grossieël)

Vroeger gebruikt in Antwerpen, nog ieveranst?

314

Tiens, ik kende dat niet. Maar op Aentwaerps.be vind ik het ook:
ik zou zegge het moet grossiêl zen

betekent hiêl groot , buiten proporse
auwe grossiêle zetel is buiten alle proporse in da salon
ache ne Oolefant in de koffer van een luxvoiture probeert te zetten dan is die grossiêl

interessant, want normaal hebben bijvoegelijke naamwoorden -eel (cultureel) en zelfstandige -iêl (kastiêl)

“proporse” ook mooi, hoort dat hier niet?

buiten alle proporse is een uitspraakvariant van het SN buiten alle proportie.
proportie – proporse
Ik heb uit het rijmwoordenboek de rijmwoorden op politie eens opgezocht:
additie
editie
intuitie
justitie
militie
partitie
petitie
politie
positie
traditie

acquisitie
expeditie
expositie
inquisitie
repetitie

In het Antwerps krijgen die allemaal een andere uitgang. In het W-Vl nog een andere. Soms is het moeilijk en op het randje, maar in het algemeen moeten we voorzichtig zijn met uitspraakvarianten van SN woorden denk ik.

ah, maar fluwiêl is een substantief, waarvan da ge een bijvoeglijk naamwoord maakt door der -en aan toe te voegen!

Antwerps: onbeklemtoond -tie wordt -se (en daarom -itie → -iese), behalve “polis” uit Frans “police”
West-Vlaams: -tie (uitspraak -sië) wordt geassimileerd tot -sje

kloppet?:D

Jaja Gryt, legt het maar uit met uw regeltjes ;) Ge weet dat ik graag tegenvoorbeelden zoek he:

freel → een friel ventje
Laat me graaien: omdat het vat Franse frêle komt?

Dat van die Antwerpse en W-VL zal wel kloppen denk ik. Ge weet, ik geloof alles van wat gij zegt he;)

De regel slaat eigenlijk gewoon op woorden die in andere talen -el (soms -al) hebben: castel, culturel, visual :) dus in principe alle tweelettergrepige

friel heeft dus de e van “heel”? als het van het frans komt zou ik de klinker niet zo rap kunnen verklaren, want Fr. ê krijgt normaal gezien de ee van keel.. we zullen het oordeel van onzen echten etymoloog doedelzak moeten afwachten

Is dat trouwens hetzelfde als “fragile”?

Niet helemaal hetzelfde, maar ’t komt in de buurt:
fragile is breekbaar, broos, …
frêle is tenger,… (en over het algemeen ook fragile natuurlijk)

een glas is fragile, een klein vogeltje is frêle

aha!

Ik denk dat ge over het algemeen wel gelijk hebt met dat regeltje. Alhoewel die klinker zeker voor sommige woorden wel eens kan overslagen. Bv. Seksueel → normaal seksuèle opvoeding, maar ge kunt ook wel eens seksuïele opvoeding horen. De universèle rechten van de mens → universiele rechten.

En omgekeerd, Gryt: Ge zegt dat voor zelfst.nw. de -eel → -iel wordt. bv. kasteel → kastiel; just, maar ge geeft zelf het voorbeeld van keel, dat wordt toch niet kiel? En ’t kan niet aan de lettergrepen liggen want zeel wordt wel ziel???
Of moet het echt in het Fr. of Eng. -el of -al zijn? Wat dan met deel → diel?
’t Is om zot van te worden.

De ongelede woorden (die meestal maar één lettergreep hebben) vallen niet onder de regel, dus “keêl”, “ziêl” en “diêl” moet hij niet verklaren :)

Dat ge bij de adjectieven wel eens ook -iêl kunt horen heeft Diederik ook al eens opgemerkt denk ik (“culturiêl” vond hij “ni zoe arig” klinken).

Haloewie heeft zelfs beweerd dat de adjectieven dezelfde naslagklank moet hebben als in “keêl”.

Dus, het lijkt erop dat de regel als een bus klopt voor substantieven (als ge duidelijke afleidingen zoals “ne crimineel” negeert), terwijl hij voor adjectieven wel het juiste resultaat oplevert maar met afwijkende varianten

Als grossiêl niet “grosseel” kan zijn, dan hebben we echter met een echte uitzondering te maken, en daar sloeg mijn eerste bericht op

Waarmee dat de cirkel rond is zeker? Gryt, proficiat, ge hebt just het wiel uitgevonden! Nee, serieus, ik sta paf van zoveel kennis. Ik ken zelf niks van die regels, maar ik hoor ze graag uitleggen. En ik vind het dan fascinerend dat ne mens, zelfs de simpelste boerenpummel zoals ikke, die regels onbewust toepast zonder ze expliciet te kennen. Gewoonlijk zeggen ze: eerst de theorie en dan de praktijk. Voor taal is dat absoluut niet nodig. Wat niet wil zeggen dat de theorie niet interessant is natuurlijk. Au contraire.

Frêle is natuurlijk hetzelfde woord als fragiel… Frêle is de (oud)-Franse ontwikkeling van ‘fragilis’, fragiel komt rechtstreeks uit het Latijns.
Al is de huidige betekenis wel verschillend natuurlijk. (alleen historisch zijn ze hetzelfde woord)

Maar de uitspraken ‘friêl’, ‘seksuiêl’, ‘universiêl’ klinken mij eigenlijk héél aardig/ongewoon, zijde daar zeker van Georges?

Gelukkig weten sommige mensen niet hoe ze frêle moeten schrijven. Daarom toch een paar googlementen gevonden:

Ja ja Leentje gevaar hoor!!!! en Alexandra ziet er oud uit daar tegenover toont leentje een friel jong duifje.

Mijn eerste indruk was: wat een friel nekje.

een friel klein mannetje sleurt zichzelf in een golfkarretje met 3 joekels van zakken van Louis …

Voor de rest is Friel blijkbaar ook een kast van den Ikea, daar zijn we niet vet mee zeker?

Die ander woorden schrijven ze nooit zo, dus die krijg ik niet goe gegoegeld.

Wordt het woord ‘pimpant’ dan niet gebruikt in Vlaanderen?

In Antwerpen niet. Op Google heb ik ook niets gevonden in het Vlaams.

Merci!

Gryt, om terug te komen op uw reactie 2: ik vraag mij af of grossiel een uitzondering is op uwe regel ofwel een geval apart, want grossel bestaat niet in het Frans. Misschien komt grossiel van grossier (uitspraak grossié) = niet fijn afgemaakt, ruw, zoals ruwe katoen of een ruwe schets. Grossiel betekent niet hetzelfde, maar ligt toch in die lijn.

Hmm, goei theorie! Ik heb het woord proberen opzoeken in dat ander Vlaams woordenboek (http://flytandesvenska.se/johan/VDWB/) maar het zat er niet in