Recente reacties

Kleine tip bij aanmaak van een lemma: Probeer er op te letten om na het lemma geen (onzichtbare) spatie te typen want anders werkt een verwijslink zonder die spatie niet.
Ik had bij schouw een link naar schouwbuis gezet, maar die werkte eerst niet omwille van die spatie. Ik heb het verbeterd, dus het is ok nu.

Bericht is aangekomen ;)
Het wonderbureau heb ik nog goed gekend, de ‘akte van opvolging’ heb ik toch ook wat moeten opzoeken. Ik heb de omschrijving veiligheidshalve maar heel breed gehouden.

Ik weet niet goed of mijn bericht bij u aangekomen is. Maar bij deze: dank voor uw speurwerk bij dit lemma alsook bij ‘het Wonderbureau’. Dat laatste ging te ver terug voor mij.

Ook gebruikelijk in Limburg maar dan in de betekenis van het SN-se ‘men’.

Me zaet dat ut vreuger baeter woar.
Men zegt dat het vroeger beter was.

Het gebruik met de voorzetsels aan, met en zelfs in wordt hier (historisch) verduidelijkt: https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M055392

Aan brood, aan vleesch pootelen, DE BO 1873.
Dat meisje pootelt altijd aan zijne muts, DE BO 1873.
De kat pootelde met de muis, DE BO 1873.
Zij pootelt met haar kindje lijk met een kattejong, DE BO 1873.
— Ginder sloegen de boomen hun bladeren om, op nen een, twee, drij was de wind tot hier, pootelde in de rokken van Cesarinne, TIMMERMANS, AnnaMarie 129.

Ik vind trouwens nog 2 actuele voorbeelden (uit de ‘rauwe’ politiek) van ‘potelen met’ in de betekenis van het bepotelen van vrouwen:
“Hun probleem is hun geloof Tavek. Het zijn gefrustreerde jongens…..Ze willen zo graag potelen met onze zussen maar hun zussen sluiten ze op.” (forum.politics.be)
“dutje doen, potelen met de madammen…zou het kunnen dat men daarom evenveel vrouwen als mannen op de lijsten wil?” (jurgenverstrepen.typepad.com)

Ik zal het lemma met deze info wat aanpassen.

… “Beetje bepotelen in het donker” klinkt ook niet echt.

Tgoh ja, ik kan nu niet direct een gelijkaardig ander werkwoord bedenken, zeker geen ander werkwoord dat als mogelijke betekenissen allemaal andere be-werkwoorden heeft (en de meeste werkwoorden met voorzetsels zijn ook veel abstracter in betekenis), maar ‘potelen’ moet volgens mij altijd een lijdend voorwerp hebben, en dat moet met ‘aan’. Zonder ‘aan’ moet ge ‘bepotelen’ gebruiken.
In het voorbeeld van “er werd (onvermeld: in …) geknepen en (onvermeld: aan …) gepoteld” wordt de passieve vorm gebruikt, en daar wordt het lijdend voorwerp niet vermeld omdat het uit de voorgaande context evident is – ge zou volgens mij ook niet kunnen zeggen “er werd bepoteld”, alleen “(iemand) werd bepoteld”. ± hetzelfde voor dat voorbeeld van “potelen in het donker”, "bepotelen
Uw tweede voorbeeld is voor mij ongrammaticaal. Als ge ‘potelt’ daar verandert in ‘kriebelt’, is de zin wel grammaticaal correct, want ‘kriebelen’ moet zonder voorzetsel gebruikt worden.

(Volgens die uitleg van de GWNT zou ‘potelen’ ook met ‘met’ moeten kunnen, maar dat klinkt mij echt fout. Misschien is dat eerder een vorm in de aangrenzende Nederlandse provincies.)

Hoort die aan er onlosmakelijk bij, nthn? In dat voorlaatste voorbeeld wordt er toch niet gezegd aan wat er gepoteld werd?

Of dit voorbeeld:
“En dat ging nog maar over een privé zaak. Beetje potelen in het donker.” (forum.politics.be)

Of zoudt ge ook kunnen zeggen: “Zachtjes potelt ze met haar wijsvinger boven het topje van zijn neus.”?

Ik heb de omschrijving aangepast. Als het niet ok is, moomer, kan ik het altijd terugzetten.

Welkom, Lucas2005.

Van ‘een brentje doen’ vind ik niet echt voorbeelden op het wereldwijde web. Is die uitdrukking vrij algemeen in Limburg of wordt die enkel gebruikt in de vriendenkring van ene Brent?

Voor mij draagt het inderdaad algemener de betekenis van ‘koelte’, de relatief lagere temperatuur van (het ding of) de plaats in verhouding tot de omgeving. Als ge in de zomer lang in de zon rondwandelt, moet ge u ook af toe efkes in de friste zetten, bv. in de schaduw van nen boom.

Voor “in de friste” vind ik eigenlijk geen resultaten in normaal Hollands taalgebruik. Een aantal resultaten gaat over ‘friste’ als superlatief voor ‘fris’, de andere resultaten voor ‘friste’ in de betekenis van ‘koelte’ zijn door VL geschreven, en één enkel resultaat is effectief door een NL geschreven, maar dan in een dichtbundel.

Is friste de koele ruimte zelf of eerder de gevoelstemperatuur van de ruimte, moomer?
Is friste maw niet eerder het antoniem van warmte zoals koelte dat ook is? Uit deze voorbeelden blijkt dat toch:

Op warme dagen beginnen we soms al om 7 uur: in de friste van de morgen eten de schapen met smaak. (tijd.be)

Zo vinden onder andere egels ’s nachts eten en drinken in de friste. (hln.be)

Normaal train ik graag ’s ochtends in de friste, maar de wedstrijden zijn allemaal voor de namiddag. (demorgen.be)

Op die manier is het ook in .NL wel in gebruik, maar inderdaad verhoudingsgewijs een stuk minder dan in .BE.

Hier een vrt artikel over: "Katte, flesse, taarte: waarom Oost- en West-Vlamingen overal de -e aan vastplakken "

Poeieren als voetbalterm is blijkbaar SN, zie https://www.ensie.nl/woordenboek-van-populair-taalgebruik/poeieren
+ de voorbeelden aldaar van Nederlands gebruik.

Poeieren in de betekenis van afranselen is wel van Vlaamse oorsprong (zie betekenis 3 in de bron hierboven).
Ik zet het (voetbal)lemma hierboven tot nader order als SN.

vnw:
poef (bn.)
•dik, propvol
-poef zijn: vol, verzadigd zijn

Tombola zelf is SN alhoewel

znwb: In ’t alg.: loterij; in ’t bijz.: loterij met als prijzen gebruiks- of kunstvoorwerpen; – ook in toep. op de loterij verbonden aan een geldlening.
Opm.: In de standaardt. (freq. 0) zo goed als volledig verdrongen door loterij, grabbelton e.d., hoewel nog vermeld in versch. handwdb. Tombola werd door alle excerpenten als ongebr. of onbekend gekenmerkt.

Maar wat goegelen leert ons toch dat het ook in .NL veel voorkomt. Maar reuzentombola dus niet.

Genomineerd voor woord van het jaar: "Landingsnota, bieperaanval of toch klimaatarts? Dit zijn de 10 kanshebbers voor Woord van het Jaar " (vrt.be)

glamour

“Het woord komt dan ook als winnaar uit de bus voor Kinderwoord van 2024. (…) Glamour is op zich geen nieuw woord, maar kinderen hebben het “vervlaamst” door het een andere klank te geven. Zo wordt het woord – dat kinderen gebruiken om iets (extravagant) als stijlvol te bestempelen – uitgesproken als “glamoer”. (vrt.be)

Zowel het vnw als het znwb kennen ook de betekenis: Slim, geslepen, uitgeslapen kerel; slimmerd voor een platzak

Ik ken het niet en vind er ook niet direct toepassingen van met goegel. Iemand? Regio?

Ik liet mij leiden door ‘op de plank liggen’ dat voor velerlei zaken gebruikt wordt:
onaf zijn, in voorraad hebben, afgedankt zijn. Dit vond ik ervan bij Ensie, door Marc de Coster.
:
op de plank liggen BETEKENIS & DEFINITIE
1) (1992) (politie) gezegd van een zaak die, wegens gebrek aan bewijzen, voorlopig afgesloten wordt. Vandaar: plankzaak*.

• Eigenlijk geldt voor alle moordzaken van vóór augustus 1992 die nog niet werden opgelost, dat ze ‘op de plank’ terecht zijn gekomen. Wegens gebrek aan vers materiaal, sporen of nieuwe aanwijzingen, zijn deze dossiers in de kast gelegd in afwachting van betere tijden. (Nieuwe Revu, 07/10/1992)

2) (1991) (inf.) aan de kant gezet zijn; afgedankt, werkloos zijn. Vgl. Eng. laid on the shelf. Ook gezegd van een zaak: geklasseerd.

• Zodra er geen mensen meer ‘op de plank liggen’ doen ze een beroep op koppelbazen. (Elsevier, 02/03/1991)
• Er liggen bijvoorbeeld al heel wat Turkse leerlingen op de plank, klaar om naar opleidingen te gaan, zegt hij. (de Volkskrant, 19/08/1991)
• De liquidatie van El Mayouri belandt al betrekkelijk snel ‘op de plank’, bij gebrek aan aanwijzingen naar de daders. (Paul Vugts: Afrekeningen. 2017)
• Dat onderzoek naar de moord op Van der Heiden wordt op een zeker moment afgesloten en belandt op de plank. De politie krijgt het niet rond. (Vico Olling & Martijn Haas: De kouwe ouwe. 2017)