Vlaamse uitspraak

Vlaamse uitspraak

(uitspraakvarianten)

Heel wat woorden worden in Vlaanderen anders uitgesproken dan in Nederland. Dan gaat het niet zozeer over regelgebonden uitspraken zoals de zachte g, maar over woorden zoals pyjama dat in Vlaanderen als pie-zja-ma en in Nederland als pie-jaa-maa uitgesproken wordt. Of over klemtonen zoals bij burgemeester waarbij in Vlaanderen het accent op de eerste lettergreep valt en in Nederland op de derde. Bij leenwoorden hanteert men in Nederland zeer dikwijls een nabootsing volgens de Nederlandse klankwetten van de klanken in de oorspronkelijke taal (meestal Engels of Frans), terwijl de uitspraak in Vlaanderen vervlaamst wordt. Soms wordt in Vlaanderen een Franse uitspraak gehanteerd, dan volgt de uitspraak in Nederland meestal het Engels.

Voor Engelse leenwoorden met korte a is er een afzonderlijk lemma waar deze gevallen ondergebracht kunnen worden.

Het spijtige is dat de Vlaamse media voor deze woorden de Nederlandse uitspraak gebruiken ondanks dat de Vlaamse uitspraak in Vlaanderen zeer algemeen is. Dit is een aanfluiting van de V die voor Vlaams staat in o.a. vrt en VTM.

Wat klemtonen betreft kan voor het West-Vlaams algemeen gesteld worden dat de klemtoon zeer dikwijls op de eerste lettergreep ligt (zoals ook in het nabije(re) Engels), ook en wellicht het meest opmerkelijk bij eigennamen. Bijvoorbeeld, waar een doorsnee Vlaming of Nederlander de naam Stefanie zal uitspreken zoals de Fransen, met de klemtoon op de laatste lettergreep, heet deze vrouw in West-Vlaanderen Stefanie. De West-Vlaamse politieker Vande Lanotte heet in zijn thuisprovincie Vande Lanotte.

In de Vlaamse audiovisuele media, en bij uitstek bij de VRT, verzint men ook dikwijls een zogenaamd correcte uitspraak, die evenwel door Vlamingen noch door Nederlanders wordt gedragen. Deze gevallen worden ook aan dit lemma toegevoegd. Zie bij deze ook het lemma vrt-taal.

zie ook Breda, Spa: vokaalreductie

175

Kheb een aantal dingskes toegevoegd. Het lukt spijtig genoeg niet van die lijst duidelijker te maken zonder al dat ge-“klemtoon xxste lettergreep”, blijkbaar verdwijnt de opmaak in voorbeeldzinnen, en ik vind niet direct een andere oplossing. Eventueel drukletters, maar ik ben niet echt fan van GEROEP ENDE GETIER op ’t internet.

Terzijde is dit weeral een schoon lemma met een j’accuse aan de zoveelste kop van de hydra. Merci.

Waarom niet in ’t vet?
VL: verkoop; NL: vérkoop

Zie in ’t artikeltje hoe dat ge in ’t vet kunt zetten.

Tenerife

toegevoegd

Handig, ik dacht dat dat alleen maar met sterretjes ging. Ik ga het sebiet eens aanpassen zie.

Voilà, nu staan alle lettergrepen in ’t vet. Ik heb ook overal die zwevende bollekes gezet om de lettergrepen op te splitsen. Het ziet er goed uit, al zeg ik het zelf.

inkaderen en boven uw bed hangen :)

zo komt een mens weeral aan nieuwe lemma’s, se ;)
inkaderen en boven uw bed hangen

Da’s Vlaams?! Awel miljaar, ge leert iedere dag iet bij. Afrika en Amerika had ik trouwens ook toegevoegd.

Woorden of delen daarvan die in gans Vlaanderen Brabants worden uitgesproken, wat doen we daarmee?
Bv. woorden die eindigen op -ist/-isme: VL: iest/iesme; NL: ist/isme. Is dat duidelijk voor u als Antwerpenaar of moet ik i/? anders voorstellen?

Het is in feite serieus ambetant dat Oost-Vlaanderen het onderscheid tussen korte, lange en halflange i’s gelijk de Hollanders is kwijtgespeeld en enkel nog de SN-i van ‘pint’ en de SN-ie van ‘bier’ heeft. Moest dat het niet het geval geweest zijn zouden we veel minder moeten kibbelen over Vlaamse spelling, om niet te zeggen helemaal niet meer.

(Geen idee welke magische spreuken ik heb uitgesproken voor die lege reactie hierboven.)

Nog ewa dingen toegevoegd.

Die Hollandse uitspraak van lavabo, ik krijg der grijze haren van. Toch dank aan de Hollanders die op Wiktionary hun uitspraak hebben opgepakt, dat maakt dit karwei een stuk gemakkelijker.

Een goudmijn:
https://nl.wiktionary.org/wiki/Categorie:Woorden_in_het_Nederlands_met_audioweergave

Hypercorrectie ten top in de Vlaamse media: in e reklammeke van Fintro spreken ze ‘fabriek’ godverdikke uit gelijk ‘fabr?k’. Totaal verkeerd, maar die slimmeriken peizen om een of andere reden dat alle ie-klanken noodzakelijk Antwerps (eikes!) zijn, en voeren er overal verdoffing op uit.

Een vraagske: is de 100% Franse uitspraak van ‘tunnel’ algemeen verspreid in Vlaanderen?

Vroeger was het in Antwerpen zeker de Franse uitspraak. Nu zegt iedereen onder de vijftig tunnel.

Hoorde Peter Vandermeersch daarjuist op de Zevende Dag tot twee keer toe spreken over ‘ambitie’ met t en dat viel heel hard op. Die mens heeft wat te lang over de grens gewoond, vrees ik. Verder is het ook een regelgebonden uitspraak die ook voor politie e.d. geldt. daarom dat ik het maar niet in de lijst zet.

Ik hoorde Ivan de Vadder daarlaatst: “Maar mevrouw Doornáért…”, zeggen. Waar zit die mevrouw, vroeg ik mij af?
Het was de dame links naast hem.
Adelheid barones Maria Doornaert, mij bekend als: Mia Dóórnaert!

Merci, de Bon, ik had zoiets verwacht.

koarebleumke, als ik mij niet vergis heeft ze een grote voorliefde voor Frankrijk (zoals het een echte minnares van de Nederlandse taal bekoort), misschien dacht hij van haar een plezier te doen door haar naam op zijn Frans uit te spreken.

Ik kan het trouwens nog altijd niet af dat van alle mensen over heel de wereld net zij verkozen is tot voorzitster van het Vlaams Fonds voor de Letteren. Vergeeft mij als ik het bij het verkeerde eind heb, maar ik dacht toch dat het niet de blinde was die koningin was in het land der eeno(o)g(ig)en. Een barones met nog niet het minste verstand van – laat staan respect voor – taal die komt zeggen wie dat er wel en wie dat er geen taalsubsidies mag krijgen, geeft mij dan toch maar Sjarel de Grote.

Ach, zit dat zo.
Nooit gedacht!

Hoorde juist vrt journalist Bert De Vroey op het nieuws dossier op zijn Vlaams uitspreken. Ze zijn het aan het leren ;)

Nog eentje dat ik mij veel en serieus aan erger: Vlaamse medialezers die 100000 uitspreken als het Hollandse ‘honderduijzent’/‘honderduiwzent’ in plaats van de correcte, algemeen Vlaamse uitspraak ‘hondertuizent’ (ik hoop dat ik de dag dat ze ‘hondertuust’ en ‘hondertuzent’ gaan zeggen nog ga mogen meemaken).

Ik zet het hier maar als reactie omdat het denk ik niet echt in dit lemma thuishoort, aangezien het precies wel twee duidelijke regeltjes zijn:
- uij ipv ui (typisch Hollandse hyperdiftongering – van wat oorspronkelijk en in West-Vlaanderen nog altijd simpelweg een éénklank ‘u’ is – die klakkeloos door de onderwerperige Vlaamse media wordt overgenomen)
- in Holland bepaalt de eerste letter van het volgende woord de uitspraak, in Vlaanderen gaat die eer naar de laatste letter van het voorgaande woord

(Ik heb dan toch maar een paar regeltjes onderaan de voorbeelden gezet.)

Dat ge uw eigen aan die NL uitspraak ‘honderduijzent’ ergert, verstaan ik, maar ik zal nu eens ne keer zeggen se waar dat ik mijn eigen aan erger en dat is elkeskeer dat als Martine Tanghe ‘duijzent één’ zegt in de plaats van duizend en één. Dan zou ik ze zo uit dat kaske sleuren se… ;)

Stelt u voor dat ze hun zouden wagen aan het palindroom 100001…

Relevant lemma voor de geïnteresseerden: honderd en één.

‘Onderhoud’ toegevoegd. Ik moest eens goed lachen met het lemma op Wiktionary. Ze vermelden beide klemtoonvarianten, en hebben zelfs geluidsfragmenten, maar het fragment voor onderhoud is identiek aan dat van onderhoud, gewoon luider uitgesproken. Misschien maar een technisch foutje, maar wel grappig.
https://nl.wiktionary.org/wiki/onderhoud

Iets dat mij onlangs is opgevallen, misschien een eigen lemma waard: in West- en Oost-Vlaanderen wordt de i van ‘kindje’ anders uitgesproken naargelang er affectie mee gemoeid is – hoe meer affectie, hoe scherper de i.

- “De kindjes van ’t dorp gingen van ’t school naar huis(t)” → ‘kindjes’ wordt hier uitgesproken met een /?/
- “We kunnen ’t nie zien omdat ’t hem verduikt, mo t zit een kindje in uwen buuk” (Het Zesde Metaal – Met drie) → ‘kindje’ wordt hier uitgesproken met een /i/

Hoorde nieuwsanker Wim De Vilder op het vrt nieuws spreken over Water.‘loo’. Nochtans zegt vrttal.net dat het ’Water’loo moet zijn. Dat illustreert dat die journalisten voortdurend in een taalkramp zitten. Zij zeggen niet wat natuurlijk is, maar denken voortdurend hoe het in SN misschien zou moeten. En dan krijgt ge zo’n toestanden.

Misschien wou (ik bedoel: wilde) hij het op zijn Frans uitspreken. Ik versta niet echt waarom ze, voornamelijk bij de VRT, per se Franse, Duitse en Engelse namen altijd op zijn Frans, Duits en Engels willen uitspreken ipv gewoon op zijn Vlaams (of desnoods op zijn Hollands). Moesten ze dat nu ook consistent voor alle andere plaatsnamen ter wereld zo doen, zou (ik bedoel: zilde) dat niet zo storend overkomen, maar er zit geen enkele regelmaat in. Ik hoorde van ‘t weekend de omroepster op Canvas bezig over de serie ’Flettie’, bleek ze dus om god weet welke reden de IJslandse titel ‘Flatey’ op zijn steenkolenengels uit te spreken. Nochtans, moest ze dat gewoon op zijn Vlaams hebben uitgesproken, had ze het in feite bekan volledig correct op zijn IJslands uitgesproken.

Het is toch niet meer dan normaal om Franse Duitse en Engelse woorden en namen uit te spreken op de manier zoals het hoort, we leven toch niet op een eiland. Zich inspannen om iets goed uit te spreken heeft niets met Vlaams of Hollands te maken ergo het siert de Lage Landen juist dat ze de woorden en namen van de buren in ieder geval probéren uit te spreken zoals het hoort. Ook het katten op op de uitspraak van Vlaamse omroepers en presentatoren is misplaatst. Wie eens goed naar VL- en NL-nieuws luistert en vergelijkt kan alleen maar tot de conclusie komen dat het Nederlands in Vlaanderen veel verzorgder maar ook veel authentieker klinkt dan het Hollandse nieuws.
Wat is er toch met u aan de hand dat ge immer in mineur zijt als het om het Nederlands gaat?

Dat de NL nieuwslezers het nog slechter zouden doen is het probleem van de Nederlanders, daar ga ik me als VL niet mee moeien. Maar dat VL nieuwslezers veelvuldig woorden en uitspraken gebruiken die voor de VL wereldvreemd zijn, daar geraak ik inderdaad ‘in mineur’ van. Kerreven voor caravan zegt niemand en nu eens echt niemand in VL, waarom zou de nieuwslezer het dan wel zeggen? Het argument van Ruud Hendrickx is dat kerreven de Engelse oorsprong meer zou respecteren. Dat is nu eens een non-argument, want ik denk dat een Engelsman eerder het VL karravan gaat verstaan dan het NL kerreven. Dus wat is woorden en namen uitspreken ‘zoals het hoort’? Hoe hoort het? Zoals niemand het zegt? In VL zeggen we ‘Water’-loo voor Waterloo zoals we Luik voor Liège zeggen. En wat is er toch met Martine Tanghe aan de hand dat ze immer drieduizend één zegt terwijl zowat elke Vlaming drieduizend en één zegt? Awel daarvan geraak ik inderdaad in mineur ;)

Ik koester de bangelijke vrees dat het mij niet gegeven is om u ooit in majeur te krijgen. Niet in dit leven dan toch…
:)

koarebleumke, mijn probleem met de kwestie is dat geen énkel ander land op deze planeet dat doet (meer nog, zelfs de andere helft van dit eigenste land doet dat niet), en dat, als onze nieuwslezers toch willens nillens de lokale uitspraak van een stad duizenden kilometers verderop willen gebruiken, dat ze dat dan voor alle landen en alle talen doen, en niet alleen Frans, Duits en Engels. Ten eerste komt het bekakt over, en ten tweede toont het voornamelijk hun taalonkunde aan eerder dan het omgekeerde. Ik zeg dan nog niks over het taalimperialisme van o.a. de Fransen dat ze daarmee onrechtstreeks goedkeuren: als Marseille in het nieuws is, zeggen ze niet Marselha, maar Marseille.

Over ‘verzorgder’, in mijn ogen spreken de NL nieuwslezers ook verzorgd, want hoe dat ge het ook draait of keert, het Poldernederlands is het Nederlands, want als bovengewestelijke taal spreken ze het in alle uithoeken van het land. Het is het equivalent van het algemeen Vlaams dat iedereen er hier als bovengewestelijke taal (en op West-Vlaanderen na meestal zelfs als moedertaal) op nahoudt. Dat de nieuwslezers in VL Nederlands spreken zoals men dat in NL een dikke 50 jaar geleden sprak, maar zoals werkelijk niemand het heden ten dage spreekt, noch in NL, noch in VL, zal wellicht de geschiedenisboeken ingaan als een van de onnoemelijk vele taalrariteiten in de 20e- en 21e-eeuwse Lage Landen.

Alles kan beter heeft er destijds zelfs nog eens goed mee gelachen:
https://www.youtube.com/watch?v=CI4e_a7jICU

Dat van Alles kan beter kan echt niet beter en illustreert perfect het probleem, inclusief de echte nieuwslezers in een taalkramp.

De Nl nieuwslezers? Dit is het afscheid van Sacha de Boer:
https://www.youtube.com/watch?v=gXVj207iUHU
Ik moet echt mijn best doen om soms te verstaan wat ze zegt: er worden heel wat klanken en halve of hele woorden ingeslikt.
En dit is het afscheid van Jan Becaus:
https://www.youtube.com/watch?v=SSCJIYiSKr0
Waarmee ik alleen maar gezegd wil hebben dat de NL soberder zijn dan de VL ;)

Veel landen respecteren de namen van andere niet. De Engelsen en de Fransen zijn ongeëvenaard. De Duitsers doen meer hun best want die hebben nog wat goed te maken.
Nu, dat andere geen respect hebben is geen maatstaf voor ons. Ik kan er ook niks bekakts in zien als een mens zich moeite geeft om buitenlandse namen goed uit te spreken. Het verwonderde mij al dat NL- en VL-nieuwslezers het over ‘chwawei’ hadden: een Chinese telefoonboer die klaarblijkelijk belangrijk is…
Fransen vertelden mij eens dat ze uren om Antwerpen gereden hadden omdat ‘Anvers’ maar niet op de borden kwam. Gelukkig konden ze er zelf om lachen.
Ik snap ook wel dat de VRT in een land dat van dialecten aan elkaar hangt vasthoudt aan het Standaard-Nederlands. De verschillen tussen het West-Vlaams van de kust, het Brabants van Antwerpen en het Limburgs in Maasland zijn te groot om in een tussentaal te ‘vatten’. Ze hebben het goed opgelost in mijn ogen.
Als u nog eens de moeite wil nemen om een vergelijking te maken tussen Vlaams en Hollands nieuws let dan eens nauw op de articulatie: op de v (geen f), de ee (geen eej) de r (geen rj), de ei (geen aai). Dat zijn nog maar enkele voorbeelden van dingen die echt geen goed Nederlands zijn. Overigens rollen sommige Vlamingen wel erg met de r en kloten ze met de accenten. Een Vlaamse zin klinkt soms als een trekvalies over de keien: rrr rr rrrr rr. Iedere ochtend vroeg wordt ik wakker van die dingen, verrrdomme!
Het is allemaal geen dràmmà (drama), we blijven buren, we moeten wel ;-)

PS: tof die filmpjes van Sacha en Jan, een wereld van verschil.

Jamaar, als een nieuwslezer het ineens over ‘woedzj’ heeft, gaade gij dan weten dat het over de Poolse stad ?ód? gaat? Of ‘vekschwuih’, zijnde Växjö in Zweden? Waarom sprak die omroepster dan over ‘flettie’ en niet over ‘flaateej’, wanneer het over het IJslandse Flatey ging? Waarom zeggen ze dan ‘teeneeriefee’ tegen Tenerife? Ze spreken toch ook, zoals in de sketch hierboven, West-Vlaamse steden niet uit op zijn West-Vlaams? Ze mogen het van mij allemaal doen, maar dan consistent en niet op willekeurige basis. Aangezien dat ze dat nooit zouden kunnen volhouden, en aangezien dat de meeste mensen geen zo’n talenknobbels zijn die gelijk ons (nee, wij) alle talen verstaan, doen ze het dus beter gewoon niet.

De verschillen tussen West-Vlaams en Brabants (en de tien man en een paardekop die in Vlaanderen nog Limburgs spreekt) zijn helemaal niet te groot om in een tussentaal te vatten, want ze zíjn dat al (al ettelijke decennia zelfs), en daar is het Vlaams Woordenboek m.i. een perfect bewijs van. 90% van de woorden en uitdrukkingen die hier te vinden zijn, worden door iedereen gebruikt dan wel herkend. Ook op grammaticaal vlak zijn er veel meer gelijkenissen tussen West-Vlaams en Brabants, allemaal dingen die totaal niet (of niet meer) voorkomen in eender welk dialect in Nederland (op de grensdialecten na). Dubbele, drievoudige, viervoudige persoonsvormen bijvoorbeeld (“ge zijt ge gij”), dubbele/drievoudige/viervoudige/vijfvoudige negaties, werkwoordsvormen (‘ge waart’ ipv ‘je was’, ‘hij wilt’ ipv ‘hij wil’, 2e enkelvoud als imperatief, enz.), een totale afschaffing van de saksische genitief, … Natuurlijk heeft iedereen nog zijn eigen accent, maar dat is zo in alle talen op de wereld. Alleen hier gebruikt de media een accent van een ander land, van een andere eeuw. Allemaal Standaardnederlands natuurlijk, maar dat is het probleem.

‘Ee’ spreekt de VRT trouwens wel degelijk uit als ‘eej’. Vrij zacht, maar nog altijd te veel want geen enkele Vlaming, Broekzelenaar of Waal zegt ‘eej’. Idem voor ‘ei’ als ‘eij’, ‘oo’ als ‘oow’, ‘ij’ als ‘ijj’, ‘ou’ en ‘au’ als ‘ouw’/‘auw’, ‘ui’ als ‘uij’ dan wel ‘uiw’, ‘eu’ als ‘euw’, ende zo voorts ende zo verder. Zelfs ouders of leraars die tegen de kinderen jij-en en jou-en (Oost-Vlaanderen blijkt daar gelukkig vrij resistent tegen) krijgen die tweeklanken niet over hun lippen, dat toont volgens mij afdoende aan dat het allemaal toch niet zo goed opgelost geweest is.

En nu dit weer:
https://androidworld.be/review/google-assistent-belgie-vlaams/

Nog een aantal dingen toegevoegd met dank aan de Taalfluisteraar:
https://taalfluisteraar.be/2019/05/20/de-ene-klemtoon-is-de-andere-niet/

Spreekt er hier nog iemand ‘computer’ uit als ‘komp(j)uter’ ipv ‘kompjoeter’?

Ik spreek computer uit als peesee ;) Nee, serieus, kompjoeter natuurlijk.

Miljaar zeg, bij het opzoeken voor een ander lemma zag ik dat onze kameRuud nog maar in 2010 heeft beweerd gehad dat de uitspraak van ‘casino’ kaa·*zie*·noo zou zijn. Kaaaaazienoo? Zelfs den Hollander op Wiktionary spreekt dat azo niet uit: https://nl.wiktionary.org/wiki/casino

Nog een aantal zakens toegevoegd dankzij volgende blog:

https://luciennes.blogspot.com/2010/06/roodkapje-of-roodkapje-ingewikkeld-of.html

Ik weet niet, maar met de uitspraak van nylon ben ik het niet akkoord van wat Luciennes zegt:
NL: Nylon (uitspr.: nijlon)
VL: Nylon (uitspr.: nielon)

Wie zegt er in VL nielon? In W-Vl misschienst? Ik (Antw) ken niet anders dan de uitspraak nijlon.

Ikke! Maar voor alle duidelijkheid wel met een korte i, en bij nader inzien wel niet met een klemtoon op de tweede lettergreep. ‘Nijlon’ klinkt mij ook normaal in de oren (en is op zich ook gewoon de hermonoftongering van de diftongering van ‘nilon’).
Ik denk dat er misschien een aantal zaken door mekaar gehaspeld zijn op die blog, want volgens Wiktionary is de uitspraak in NL niet ‘nijlon’, maar ‘naajlon’ zoals de Engelsen waarvan ze het hebben geleend (en het ligt niet aan de spreker, want die spreekt ’ij’s in andere geluidsopnamen nooit uit als ‘aaj’). Ik pas het lemma zo dadelijk een beetje aan.

Over de klemtoon in ‘epilepsie’ die ze vermeldt ben ik ook niet zo zeker. Ik vind daardoor nu wel dat ze in NL ‘dementie’ uitspreken met klemtoon op de laatste lettergreep. Rare jongens.

Antwerps: naailon. Deftig Antwerps of ABA (Algemeen Beschaafd Antwerps): nijlon.
M.a.w. Antwerpenaren spreken begot Hollands zonder het te weten…:)

Haha, op de parking weten we al lang dat Antwerpenaars de Hollanders van Vlaanderen zijn, maar zo letterlijk had ik dat nog niet geïnterpreteerd.

Ter verduidelijking: naailon is toch specifiek de Engelse uitspraak, en niet de (authentiek) Antwerpse uitspraak van alle ij-klanken, hé?

Nog een artikelke gevonden in DS, ik denk wel niet dat alles klopt (meer bepaald de beweringen mbt de Vlaamse klemtoon van archipel en hagedis, en de Vlaamse uitspraak van Hitler, die moeten dan toch sterk regionaal beperkt zijn):

Zo spreken wij/zij dat uit

In Nederland dragen vrouwen soms een bikíni, Vlaamse vrouwen halen bij strandweer hun bíkini uit de kast. Het is een kwestie van accenten leggen.

Talloos zijn de woorden waarin de klemtoon in noord en zuid niet op dezelfde lettergreep ligt. In de volgende woorden ligt de klemtoon in Nederland altijd op de eerste letter:greep, terwijl de lettergreep met de vetgedrukte klinker in België vaker de klemtoon krijgt: accu, archipel, asbest, asfalt, divan, platform, robot, taptoe; en voornamen als Rachel, Agnes, Arthur en Marcel.

En in dit rijtje geldt het omgekeerde: in België ligt de klemtoon (ook) op de eerste, in Nederland op de vetgedrukte lettergreep: bikini, bodega, boerenkool, dynamo, hagedis, hazewind, hobo, islam, Monaco, Roodkapje, salami.

Vooral bij woorden uit andere talen vallen uitspraakverschillen tussen Vlamingen en Nederlanders op. Engelse leenwoorden klinken in België vaker zoals ze eruitzien; in Nederland blijft de uitspraak dichter bij de oorspronkelijke. In het volgende rijtje hoor je in Nederland de letter a als /e/ van bed en in België als de /a/ van bad: handicap, kidnappen, pamper, planning, relaxen, scrabbelen, snack, tanker, tram. Het lijstje kan moeiteloos worden uitgebreid.

In het lijstje hieronder voorbeelden van grotere uitspraakverschillen.

uitspraak NL uitspraak VL
cacao: /kaakou//kaakaaoo/
chloor: /gloor//kloor/
comfort: /komfoor//komfort/
flirt: /flãrt//flirt/
gel: /dzjel//zjel/
jerrycan: /dzjerrieken//zjerriekan/
magazine: /meGzin//maagaazien/
Orpheus: /orfuis//orfeejus/
Sandwich: /sentwitsj//santwisj/
Teakhout: /tiekhout//teekhout/
Therapeut: /teeraapuit//teeraapeut/
Trainer: /treenr//treinr/
Yoghurt: /joggrt//joegoert/

Aan de manier waarop Vlamingen Franse woorden uitspreken, kun je horen dat het Frans voor hen dichtbij is. Er zijn bijvoorbeeld Vlamingen die het Engelse woord rails zelfs als /rajs/ uitspreken. Een Vlaming noemt het sap van een uitgeperste sinaasappel doorgaans fruitsap en als het in het Frans moet, heet het jus d’orange. Het Nederlandse /sjuudransj/ komt hem niet over de lippen.

Het tennistoernooi bij Parijs heet in België /roolañ Gaaroo/; Nederlanders verhollandsen de achternaam tot /Garros/. Maar in andere gevallen klinken Franse woorden in België onverwacht Nederlands, terwijl je in Nederland (min of meer) de Franse uitspraak hoort:

uitspraak NL uitspraak VL
dossier: /dosjee//dossier/
vanille: /vaaniej//vannill/
record: /rkoor//rkort/

In één geval heeft het uitspraakverschil tussen Vlaanderen en Nederland een spellingverschil opgeleverd. Het woord maïs heeft in Vlaanderen twee lettergrepen, het Nederlandse mais maar één.

Tot slot een curiosum. De naam van de Duitse dictator uit de vorige eeuw klinkt in Nederland als /hietlr/, in België als /hitlr/.

In de uitspraakweergave geven we de klinker van het woord ‘de’ (de stomme e) weer met // en de hoofdletter G staat voor de eerste klank van het woord goulasj.

https://www.standaard.be/cnt/dmf20121118_00372755

Ik weet niet:

nylon – naailon
gij – gaa(i)
rij – raa(i)
bijlange – baailange
weiland – waailand
eiland – aailand
dreigement – draaigement

enzovoorts

Samen met vorige reactie een reactie op de reactie van nthn van 25 jul 2019 19:59 Had niet gezien dat nthn er 1 minuutje daarvoor nog rap een reactie tussengefoefeld had ;)

Onlangs verwees ik ook naar de twee Chinezen van Nero die in plat Antwerps zeggen: ’Tis pertankt officieel de worhaad. Da kunde ga nie begraape’

Dus wel degelijk vrij systematisch ‘aa’ en ‘aai’ voor ‘ij’ of ‘ei’

En hier dan een reactie op de reactie van nthn van 25 jul 22:41

De Standaard schrijft ‘Engelse leenwoorden klinken in België vaker zoals ze eruitzien; in Nederland blijft de uitspraak dichter bij de oorspronkelijke.’ Dat is ook het argument van onze taalverbeteraars en journalisten op radio en tv die het over plenning hebben ipv planning. En dat argument klopt langs geen kanten. In het Engels wordt planning als /?plan??/ uitgesproken. Die a ligt stukken dichter bij onze planning dan de NL plenning. Een Engelsman gaat onze planning zelfs verstaan, terwijl hij bij de NL plenning zijn wenkbrauwen zal fronsen.

Tour de Frans

Dat is nu de 2de keer op een paar dagen tijd dat ik op radio1 een journalist(e) hoor spreken over Tour de Frans, op zijn Hollands uitgesproken. Ge kunt hier moeilijk van een verspreking uitgaan, ik denk eerder dat het een kopieerreflex is. Erg is dat. Volgende stap sjudorans?

Merci voor uw reacties! Volgens mij is het eerder zo dat ze in Nederland denken dat hun uitspraak dicht bij de oorspronkelijke ligt maar der eigenlijk mijlenver vanaf staat, terwijl dat we in België van de oorspronkelijke uitspraak niet wakker liggen en desondanks der toch dichterbij liggen.

En ja, al een geluk hebben die Hollandse uitspraken bij de doorsnee Vlaming niet al te veel sjans. Tour de Frans Bauer zeker.

(‘Sjans hebben’ zijnde de Hollandse uitdrukking voor ‘aantrekkelijk gevonden worden’/touche hebben.)

Ik heb nu al twee verschillende Oost-Vlamingen op tv ‘computer’ fonetisch weten uitspreken, misschien is die vervlaamste uitspraak dus algemeen Oost-Vlaams. Ook in West-Vlaanderen trouwens al gehoord, maar precies toch meestal wel (nog) ‘kompjoeter’.

Ik hoorde just de presentator op tv over ‘Belgrado’ bezig, met de klemtoon op de eerste lettergreep. BELgrado! Waar slaat dat nu op? Ik zocht het direct op en, hoe kan het ook anders, ik vond het volgend onvoorstelbaar denigrerend tekstje, op, hoe kan het ook anders, VRT Taal:

“Sinds verscheidene jaren hoor ik door al uw omroepers, en zeker de laatste tijd, spreken over Bélgrado, met druk op de eerste lettergreep. Het ligt waarschijnlijk aan mijn studies, maar ik heb steeds Belgrádo gezegd, met druk op de tweede lettergreep. Dit Bélgrado heb ik altijd afschuwelijk gevonden.” Dat schrijft een man uit Olen. Belgrádo klinkt hem “zo aangenaam, zo zacht in de oren” en hij wil weten wat ik daarvan vind.

Wel, meneer uit Olen, ik kan alleen maar constateren dat ‘Belgrado’ in het Nederlands wordt uitgesproken met de klemtoon op de eerste lettergreep: Bélgrado. Dat is de uitspraak die je ook in Nederland hoort en die je ook in het woordenboek van Verschueren vindt. Of die nu harder of afschuwelijker klinkt dan Belgrádo, dat doet er niet toe. Het is Bélgrado.

Onze man uit Olen zegt dat hij Belgrádo waarschijnlijk op school heeft opgepikt. Dat kan best, want schoolmeesters maken dikwijls uit hoe een vreemde naam moet worden uitgesproken, maar ze hebben het niet altijd goed. Ik heb geleerd dat Helsínki de hoofdstad van Finland is. Fout, het is Hélsinki. De Deense hoofdstad heet Kopenhágen, niet Kópenhagen. En om nog even in Scandinavië te blijven: de Zweedse hoofdstad heet Stóckholm, en niet Stockhólm zoals ik op de lagere school heb geleerd.

Nu moet ik toegeven dat het best Belgrádo had kunnen zijn. De westerse talen zijn het niet met elkaar eens waar de klemtoon moet liggen. De Fransen zeggen Belgráde, de Duitsers Bélgrad, de Britten Bélgrade en de Amerikanen Belgráde. De Spanjaarden en de Italianen zeggen Belgrádo. En hoewel die spelling verdacht veel op die van ons lijkt, houden we het toch bij Bélgrado, met de klemtoon voorin, want wij spreken nu eenmaal Nederlands.

https://vrttaal.net/nieuws/belgrado

Wat een gezwans staat der daar toch allemaal. De ‘Nederlandse’ (lees: Hollandse) klemtoon ligt op de eerste lettergreep, dus zo moet het, maar dan haalt de schrijver (ik neem aan onze beste heer Ruud, want het dateert van 1999) de uitspraak in de talen van oorsprong aan van andere hoofdsteden om een punt te bewijzen (doch vergeet dan weer te vermelden dat ‘København’ een lettergreep minder telt en bovendien verkeerd vertaald is geweest in het Nederlands), en zegt dan dat de klemtoon op de tweede lettergreep in ‘BelGRAdo’ Frans/Spaans/Italiaans is, dus slecht, eikes. Maar: de naam ‘Belgrado’ is niet ontleend aan het Servisch, waar de naam van de stad ‘Beograd’ is (met klemtoon, althans in de nominatief, op de eerste lettergreep), maar aan het Italiaans, dat ‘Beograd’ eerst aan de Italiaanse uitspraakregels had onderworpen (waardoor ‘witte stad’ werd vervormd tot ‘mooie grado’). Waarom is het dan goed om de naam van de stad uit een derde taal over te nemen, maar de daarbijhorende klemtoon niet mee te nemen, zelfs te verfoeien?
De schrijver is dus ofwel een lomperik, die absoluut niks van vreemde talen afweet maar het niet kan laten van der toch stellingen allerhande over te doen, ofwel is hij een Orangistische huichelaar die met eender welk ridicuul argument zal schermen om elk on-Hollands taalgebruik te ridiculiseren en onderdrukken. De twee sluiten mekaar eigenlijk niet uit.

Gisteren was er in Deurne een trem in een fletgebouw gereden en ik was nieuwsgierig wat ze op het nieuws zouden zeggen. ’t Was vandaag Martine Tanghe en het was een tram in een … appartementsgebouw :) Omdat Martine nogal streng in de leer is, ging ik eens googelen en kwam op deze tekst:

https://www.ikhebeenvraag.be/vraag/9668/waarom-moeten-we-trem-en-hendikep-zeggen

Het strafste in het antwoord van Peter Debrabandere is dat we het Nederlands uit Nederland als norm nemen omdat we ook het Engels van England, het Frans uit Frankrijk en het Duits uit Duitsland als norm hanteren. Ja, wadde. Maar, geen probleem, want als dat de redenering moet zijn dan spreken we vanaf nu het Vlaams uit… Vlaanderen. Martine Tanghe zat er deze keer met haar tram en appartementsgebouw boenk op.

Let ook op de knoert van een cirkelredenering in:
“als we het over de normen voor de uitspraak van het Standaardnederlands hebben, dan kunnen we natuurlijk alleen maar de uitspraak van die taalgebruikers beluisteren die Standaardnederlands spreken.”

Verder in zijn betoog ook “de VRT – hij”. “Ne VRT”? ‘Vrt’ is dan wel een mannelijk woord in het Sloveens (betekenis: hof), maar om nu ook klakkeloos het woordgeslacht van een andere taal, of het woordgeslacht van de betekenis van het woord in een andere taal, over te nemen…

Dat gedoe over de norm van het Engels in Engeland, Frans in Frankrijk, enz. is allemaal wel (gedeeltelijk) waar, maar het verschil is dat ze in Amerika/Nieuw-Zeeland/Nigeria/Schotland hun openbare omroep geen bekakt Londens Engels dwingen te spreken, dat ze in Oostenrijk en Zwitserland hun eigen versie van het Duits voorop stellen en niet alles hervormen naar Berlijns, evenals in Canada en elders hun eigen versie van het Frans (zelfs in Wallonië, waar eigenlijk nooit Frans werd gesproken), enzovoort enzoverder. Debrabandere gebruikt met andere woorden veel woorden om eigenlijk niks te zeggen. Een stokoude retorische tactiek.

Dat de Vlaamse uitspraak van Engelse leenwoorden met korte a ‘Frans’ zou zijn slaat nu toch wel echt alles.

Ook: zinnen beginnen met ‘maar’. Dat geeft dus les Nederlands he! Spijtig dat alleen de vraagsteller op die site een commentaar kan plaatsen bij een antwoord van een ander.

Ampel overleg met de BRT heeft mij geleerd dat er voor ‘tram’ is gekozen omdat dit type voertuig meer dan gemiddeld een pand induikt dan een trem.

Op tv is er dikwijls reklam voor een niet nader genoemde datingsite, om de zoveel tijd veranderen ze wat dat ze zeggen, en de laatsten tijd is het een Vlaamse mannenstem die overdreven Hollands intoneert:

“Hij-j-j-j-j wil alleejn maar sjpeejle; geejf mij-j maar iets serieu-ws.”

Zo serieus als die uitspraak zeker? Laat het uit.

Er is nu ook reklam voor een speciale editie van Knack, en de slogan is:

“Hejlemaal black.
Hejlemaal Knack.”

Waarbij /blek/, maar wel /knak/. Rare jongens, die reklamensen.

“Zeker, en ik heb een geweldige tijd gehad bij De Radio’s (Peeters spreekt de groepsnaam consequent in het Nederlands uit, met korte a, red.)." (demorgen.be)

Consequent in het Vlaams dan, want ik hoor radio met een korte a nog niet door Nederlanders uitspreken.

Hoe spreekt iedereen ‘pizza’ uit? Is, naast de uitspraak ‘pidza’ (in NL: ‘pitsa’), ook de uitspraak ‘piza’ algemeen verspreid? Als ik een gok mag doen is ‘pidza’ lang de algemene uitspraak geweest, maar is ‘piza’ nu aan populariteit aan het winnen.

mij bekende varianten: pidza, pizza, pieza

Bart Hollanders (what’s in a name) zei net dat hij in Antwerpen de snoepreep ‘Bounty’ ‘Boenty’ noemt. Ik dacht altijd dat dat voornamelijk de West-Vlaamse uitspraak was, maar zocht het net op en blijkbaar zeggen der verrassend veel mensen dat op die manier. Nu dat ik daar bij stilsta: een van de bekendste Disney-personages noemt bij vrij veel Vlamingen ‘Mickey Moes’, met een scherpe, nooit een doffe i (en een korte ‘oe’, bij gebrek aan voldoende betekenisonderscheidende klinkers in de Nederlandse spelling). Zo ook Lukkie Luk, met een scherpe, nooit een doffe u (en een korte ‘ie’, bij gebrek aan voldoende betekenisonderscheidende klinkers in de Nederlandse spelling).

Zie ook de commentaren hiere: https://www.talesfromthecrib.be/2007/03/pedigree-pal/

Dienen enen die over ‘wiefie’ kloeg fret nu voorzekers zijn kas op.

‘Net’ is dus voor alle duidelijkheid gewoon op tv in De Slimste Mens. Erik Van Looy zei bovendien ook net (op tv in De Slimste Mens) ‘glühwein’ als ‘gluwijn’, en niet als ‘Gluwajn’ (AN-uitspraak, ‘G’ is een stemhebbende k).

Huh: net op tv ‘regie’ uitgesproken gehoord als ‘resjie’, door een Vlaamse presentator. Ik zocht het op op Wiktionary aangezien dat dat mij een Hollandse uitspraak leek waar dat de Vlaming het gewoon fonetisch uitspreekt (reegie), maar de Nederlander van dienst spreekt het daar ook fonetisch uit, nl. ‘rechie’:
https://nl.wiktionary.org/wiki/regie

Is mijn uitspraak nu afwijkend of hebben ze er bij de VRT zomaar eentje verzonnen? De Franse uitspraak is ‘reezjie’, geen van de drie voorgaande dus.

Ah, en hoe spreekte gulder de vergrotende trap van ‘grof’ uit?
- groover (SN)
- grovver
- groffer
- …

In Antwerpen: groffer.

Is het Ostende of Oostende?

In Antwerpen is het Ostengde.

Merci!

‘Gegeim’ is volgens mij een relatief populaire variant van ‘geheim’ in Oost-Vlaanderen, maar op zoekresultaten is het in dit geval praktisch onmogelijk te betrouwen aangezien dat de G en de H net naast elkaar staan op een toetsenbord en elke treffer even goed een typfout kan zijn.

carnaval

’t Staat in ’t lijstje. En vrttaal.net zegt het volgende over de uitstpraak:
kar·naa·val, kar·naa·val (uitsluitend in België)

Waar ze voor België die lange aa halen, is mij een raadsel. Maar hoe denkt ge dat Martine Tanghe het uitspreekt op ’t nieuws? Just, kar·naa·val. Pffft, welke Vlaming zegt dat zo?

Ze hebben zich misschien vergist door de woordspeling ‘kar na val’, daar heeft ‘na’ wel een lange a. De (hoofd)klemtoon ligt er desalniettemin ook op de laatste en niet de eerste lettergreep.

Als zelfs de Nederlander van dienst op Wiktionary de ‘na’ kort uitspreekt, dan weet ge dat ze die lange a bij de VRT gewoon uit hun duim gezogen hebben:
https://nl.wiktionary.org/wiki/carnaval
Het is zelfs nog beter, bovengenoemde Nederlander spreekt het zelfs met een sjwa uit, hetgeen de sterkst mogelijke verkorting is die een klinker in het Nederlands kan krijgen (bij gebrek aan sjwa-deletie zoals in het West- en Oost-Vlaams).

Het is een beetje gelijk Tenerife, waar zelfs de Nederlander van dienst op Wiktionary het uitspreekt als teej·neej·rif (korte, scherpe i):
https://nl.wiktionary.org/wiki/Tenerife#Nederlands
De Vlaming spreekt de eerste twee lettergrepen ook kort (of in alle geval korter) uit en legt de klemtoon op de eerste lettergreep (te·ne·rif), en toch verzinnen ze bij de VRT de uitspraak teej·neej·rie·feej.

Ik vind dat de correcte uitspraak van ‘VRT Taal’ vanaf nu ‘vrt taal’ moet zijn. Het klinkt een beetje gelijk ‘vurt taal’ (vort), doch ‘VRT Taal’ beschrijft enkel geheel fictief taalgebruik en enige gelijkenis met bestaande woorden berust op louter toeval.

De klemtoon in ‘epidemie’:
epidemie (FR/NL)
of
epidemie (VL?)

Voor mij het tweede en dan met een korte(re) i vanachter.

Ah ja, inderdaad. Bij deze toegevoegd (en ‘pandemie’ ook).

Ik bedenk mij net dat de andere uitspraak ook voor een andere meervoudsvorm zorgt:
epidemie → epidemieën
epidemie → epidemies (epidemiën zou ook een mogelijkheid zijn maar klinkt beduidend minder goed dan epidemies)

Misschien een apart lemma waard.

Die meervoudsvorm ~ies is zeker een apart lemma waard. Ik denk dat er heel veel gevallen van Vlaamse -ies zijn tegenover de SN -iën of -ieën .

https://onzetaal.nl/taaladvies/kolonien-epidemieen/

taaltelefoon:

“Hoe spreek je het woord epidemie correct uit? Waar ligt de klemtoon?
Er zijn twee correcte uitspraken, met de klemtoon op de laatste of op de voorlaatste lettergreep: epidemie (zoals alchemie) of epidemie (zoals academie). In België komen beide uitspraken voor, in Nederland is alleen de uitspraak epidemie gebruikelijk. Het verschil in uitspraak leidt ook tot twee verschillende meervoudsvormen: epidemieën en epidemies.

Het verwante woord pandemie heeft alleen een uitspraak met de klemtoon op de laatste lettergreep: pandemie. Het meervoud is pandemieën. "

Op de VRT spreken ze de naam Filip uit gelijk ‘fiel?p’ (lange scherpe i, korte doffe i, klemtoon op de eerste lettergreep), nochtans zeggen wij ‘filip’ (2x korte scherpe i, klemtoon op de tweede lettergreep, m.a.w is alles aan de uitspraak anders). De VRT-uitspraak slaat nergens op, want identiek dezelfste naam met een andere spelling ‘Philippe’ spreken ze dan wel met twee korte scherpe i’s en de klemtoon op de eerste lettergreep uit, ‘filip’ dus. Nog eens identiek dezelfste naam met andermaal een andere spelling ‘Philip’ spreken ze zelfs op nóg een andere manier uit: ‘f?l?p’ (2x korte doffe i, klemtoon op de eerste lettergreep). Waanzin!

In het nieuws op de VTM juist gehoord dat Boris Johnson mag ‘tjogge’ in den hof van de koningin van Engeland, omdat hij een ‘sjogger’ is. Zijn ‘djoggen’ en ‘djogger’ (of ‘zjoggen’ en ‘zjogger’) nu ook al uit den boze? Waarom moeten ze malgre de Hollanders na-apen en (nochtans duidelijk) stemhebbende medeklinkers stemloos uitspreken? Chaan we fanaf morche soals Kwak en Poemel pechinne spreke?

Nog eens over epidemie:
https://www.gidsvoorhetzuiden.nl/epidemie/

Ze linkten daar door naar deze site, waarvan ik er nog een aantal heb kunnen toevoegen:
https://newsmonkey.be/23-woorden-die-we-blijkbaar-al-heel-ons-leven-verkeerd-uitspreken/

Alleen de laatste drie (bruschetta, gnocchi en chorizo) heb ik gelaten, want bij mijn weten spreken ze die in Nederland op een vernederlandste manier uit zoals wij ze vervlaamsen. Dat ge ‘broesjetta’, ‘gnotji’ en ‘chori(d)zo’ op zijn Italiaans of Spaans zou moeten uitspreken (‘broesketta’, ‘njokki’ en ‘tjoriso’) omdat ze uit die talen afkomstig zijn is dikke zever. We zeggen toch ook niet ‘el djebr’ tegen algebra of ‘eesfènoazj’ tegen spinazie? Bovendien: de uitspraak van een taal verandert constant; moest ge omstreeks 1600 aan een doorsnee Italiaan gevrogen hebben om ‘bruschetta’ en ‘gnocchi’ uit te spreken, zou dat heel anders geklonken hebben vergeleken met de Standaarditaliaanse uitspraak van vandaag. Op welk punt zou ge dan moeten bepalen “oké, dat is de correcte uitspraak, al dat voordien kwam is niet goed en al dat hierna komt nemen we ook niet over”? Tegen 2100 spreken ze dat misschien uit gelijk ‘biscuit’, ‘gnoe’ en ‘John Rice’, is dat dan de correcte uitspraak voor die woorden in onze streken of blijft de zogenaamd correcte uitspraak dan die van de Italianen van een eeuw voordien?

Iets dat mij is opgevallen is dat de Engelse r van het zgn. Poldernederlands anders wordt geïmiteerd door Vlamingen als door Nederlanders (tenminste de die die dat die r niet gebruiken). Wij imiteren dat met een w, zij met een j. Misschien heeft het iets te maken met het feit dat w’s in Nederland klinken als v’s (en v’s op hun beurt als f’en). Ge kunt het zowel horen aan de uitspraak als zien aan de spelling als ze het fonetisch noteren.

Bijvoorbeeld: ‘daardoor’ in het Nederlands klinkt voor ons als ‘daawdoow’, maar voor een Nederlander als ‘daajdooj’.

Hoorde op ’t nieuws vandaag dat de cinema Kinepolis terug open mag. Kienépolis zei de journalist. Kínnepoolis zeggen de mensen denk ik.

Ge hebt gelijk (ik dacht dat ik dat al eens had toegevoegd), die nieuwsuitspraak van Kinepolis volgt de Griekse klemtoon, zeer onnatuurlijk voor Germaanstaligen. Waarom spreken ze dan pakweg ‘Alexander’ niet uit gelijk ‘Alexander’? Wie zal het zeggen?

Alles kan beter heeft destijds ook nog eens goed met nieuwsklemtonen gelachen:
https://www.youtube.com/watch?v=c4hSpOsROQg

Orchidee of orsjidee?

Die koerscommentatoren beginnen om langs om Hollandser te spreken… Eentje zegt er gans den tijd “de juni-jore” ipv “de zjunjoren” en het komt mijn september-oren uit.

Voor de verandering moet ik toch nog eens ne keer mijn beklag doen over iets. Op de radio maken ze van Het Belang (van Limburg) nu reclam dat ze vanaf 3 oktober aanstaande de resultaten van ‘het grootste Limburgonderzoek ooit’ van de UHasselt in hun gazet gaan publiceren. De presentator wordt afgewisseld door wat – veronderstel ik – een doorsnee Limburgse moet voorstellen. Er is maar één probleem: die Limburgse heeft een Antwerps accent! Ik weet ook wel dat niet iedereen die in Limburg woont een Limburgs accent heeft, laat staan effectief Limburgs spreekt, maar het is toch te zot voor woorden dat HBVLimburg over het Limburgonderzoek van de UHasselt (in Limburg) met een on-Limburgs accent rapporteert.

Die klemtoon op de derde laatste lettergreep in woorden op –polis in het ABN stoot mij altijd tegen de borst. Dat is een Griekse klemtoon, veel onnatuurlijker wordt het niet voor ons Germaanstaligen, die de klemtoon al meer dan twee millennia op de stam van het woord leggen. Waarom het in het ABN dan wel bv. Alexander en niet Alexander is? Euh…

chimpansee
Uitspraak
sjim·pan·see
https://vrttaal.net/taaladvies-uitspraak/chimpansee

Wie spreekt er dat nu uit met een s? Toch alleen rasechte Hollanders? Zelfs Wiktionary geeft /???m.p?n.?se/ uitdrukkelijk de label ‘Noord-Nederland’.
https://nl.wiktionary.org/wiki/chimpansee

Het komt via een Franse omweg ‘kimpènzi’ in het Kongo (een Afrikaanse taal), en wat staat er daar: een z!

Ah, en die ‘i’ van VRT Taal stelt garanti een doffe i voor (want zo spreken de Hollanders dat uit, getuige andermaal Wiktionary), maar iedereen weet dat het een scherpe i moet zijn. Ook die sprekers van het Kongo, trouwens.

Klopt mijn vermoeden dat de Vlaamse uitspraak van ‘chrono’ met een k en niet met ch is? Ne kronometer, kronologisch, enz.

Ja, krono~. Alhoewel ik me kan voorstellen dat tegenwoordig ook veel chrono~ gebruikt wordt. De spelling was vroeger zelfs dikwijls met een k. Misschien toch wel een apart lemma waard.

“21 mei 1976 — Tweede werd Els Verscheure (Aalst) in 12.5, Marleen De Bruyn werd 4e en Yvette De Petter (AC Denderland) werd met een krono van 13.2 5e.”

“Tillo vindt een wonderlijk horloge met slechts één wijzer; een kronometer.”

“werd qua turnmateriaal ook gezorgd voor mi- nitrampoline, een kronometer, een trek- touw. een elastiek, danstouwen, kegels, oversnoeren, tumstokken enz.” (De Gazet van Aalst | 18 juni 1952 | pagina 11 )

chronometreren (kronometreren)
betekenis & definitie
(chronometreerde, heeft gechronometreerd), met een chronometer de tijd bepalen. (Oosterhoek Encyclopedie 1976)

Een aantal dagen geleden in het nieuws zei de verslaggever in één en dezelfde zin ‘volksgezondheid’ (de VL klemtoon) en ‘volksgezondheid’ (de NL klemtoon). Is er een ander land op de wereld waar ze krak hetzelfde woord in dezelfde zin plots een andere klemtoon geven?

Gezien de recente gebeurtenissen in Afghanistan komen de طالبان, de taliban, terug in het nieuws. Voor mij is de uitspraak daarvan ‘taliban’, maar nieuwslezers en Hollanders hebben het over de ‘talibaan’. Ik kijk op de Nederlandse Wiktionary, en daar staat als uitspraak: /ˈtaliˌbɑn/, ofte ‘taaliban’. Ik beluister de opname, en de Nederlander van dienst zegt ‘taaliban’.

De uitspraak in het Pashto/Dari/Perzisch is (laat ons efkes de typische dialectnotatie voor de normale lange a hanteren) ‘toaliboan’/‘toaleboan’, met de (typerende) klemtoon op de laatste lettergreep. De Hollanders/VRT leggen dus de juiste klemtoon, maar aan hun uitspraak van de lange a’s schort er toch nog wat. Voor de Hollanders is dat normaal, maar de VRT zou toch gewoon de Vlaamse uitspraak van de lange a kunnen gebruiken en zo een stuk dichter bij de correcte uitspraak komen.

Trouwens, terzijde, de reguliere meervoudsuitgang ‘an’, die (althans in het modern Perzisch, van Pashto zou ik het niet weten) bij elk woord kan gebruikt worden, toont schoon de verwantschap tussen die vertakking van de Indo-Europese taalboom en de onze, hij is namelijk gewoon exact hetzelfde als ons meervoud op ‘en’. De ‘taliban’ zouden hier dus gewoon de ‘taliben’ kunnen genoemd worden.

Ik las طالبان als nabilat maar was simpelweg vergeten dat ge Arabisch van rechts naar links leest ;)
Ik wist niet dat ge ook arabist waart, nthn. Moest ik nen hoed dragen, ik zou hem afnemen voor zoveel taalkennis.

Ik heb voor de fun طالبان eens ingevoerd in Google Translate en daar kunt ge de uitspraak ook beluisteren. Die ligt toch eerder bij de Vlaamse uitspraak met de klemtoon op de eerste lettergreep. De eerste beklemtoonde a is weliswaar wat langer, maar de laatste a toch redelijk kort.
Anderzijds hoorde ik op het nieuws twee versies van Afganen ter plaatse in Kaboel. De eerste met een korte a vanachter en de tweede, overigens een woordvoerder van de taliban, met een lange a of oa vanachter. ’t Zal een beetje van het dialect afhangen zeker?

Ha, Arabisch ga mij klaksken te boven, maar met Perzisch durf ik mij nog eens amuseren. Het is een schone taal.

Met dat ge dat nu zegt, voor ‘Afghaan’ kunde in het Vlaams (waarschijnlijk vooral ten westen van de Schelde) ook Afghaander zeggen, analoog met Amerikaander en Italiaander. Hun geburen zijn dan weer Pakistanezen, een woord dat beperkt in NL voorkomt. Curieus genoeg zeggen ze in Holland ook ‘Pakistaander’ (2 zoekresultaten), dat voor mij dan weer niet kan.

nthn, hetgeen dat ge daar komt te zeggen over de meervoudsuitgang -an versus onze -en blijkt wel te kloppen – niet dat ik daaraan getwijfeld had ;) Ik lees in De Morgen: “Ik ben deze morgen naar kantoor gegaan, maar de talib die aan de ingang stond, zei dat hij geen bevel gekregen had de deuren te openen”, zei Hamdullah, een ambtenaar in Kaboel."

Volgens https://onzetaal.nl/taaladvies/de-taliban-taliban
zouden we dat talieb moeten uitspreken: Sorry maar in NL is die talieb misschien een raar tiep, maar in VL is dien talib ne raren tip.

Raar hopelijk, aardig des te meer!

Ge moet eens in de rijmwoordenboek van Van Dale een aantal woorden intikken en de topsuggesties bekijken. Er staan er soms bij waarbij ze uitdrukkelijk een Belgisch vlagske zetten omdat het voor de Hollanders niet rijmt, maar Hollandse vlagskes staan er – hoe kan het ook anders – nieverans niet bij.

Vergelijk:
- zwam
→ suggestie: tram (Belgisch vlagske)
- zwem
→ suggestie: tram (geen vlagske)

Er zijn er nog een hoop waarvan ik niet snap hoe ze voor Hollanders rijmen. Bijvoorbeeld:
- Lucienne
→ suggesties: antenne, Ghislaine, migraine, verkennen → alle vijf worden (in O-Vl) anders uitgesproken! ‘en’, ‘enne’, ‘èèn’, ‘èène’, ‘ennen’ (1)
- mot
→ suggestie: squat

Ik heb azo e gevoel dat deze lijst verplichte lectuur is geworden bij de nieuwslezers en -lezeressen, waarbij ‘VL’ de foute uitspraak is, en ‘NL’ de juiste. Misschien is het gewoon omdat ik er meer op let, maar om een concreet voorbeeld te geven: ik heb vroeger nooit een Vlaamse nieuwslezer de klemtoon in afleidingen met ‘achtig’ verkeerdelijk op ‘achtig’ horen leggen in plaats van correct op het hoofdwoord. De laatste tijd leggen ze daarentegen uitsluitend de klemtoon op ‘achtig’.
“Vandaag wordt een regenACHTige dag.”
“Hij was weigerACHTig.”
“Het ging om een twijfelACHTige beslissing.”

Zou ik de lijst misschien kleurcodes moeten geven? Rood voor NL, groen voor VL? Maar dan geraken ze misschien nog in de war met de rode en groene werkwoordvolgorden (terwijl het Vlaams juist een oranje volgorde hanteert).

Ochot, eigenlijk is het nog erger: de Hollanders voegen in die afleidingen met ‘achtig’ een glottisslag in, maar dat doen onze nieuwslezers niet. Onze nieuwslezers spreken het dus grandioos verkeerd uit voor zowel het reëel Vlaams publiek als voor het beoogd Hollands publiek. Proficiat!

Iets dat mij overlest opgevallen is, is het verschil in uitspraak bij Franse leenwoorden waarin er in het Frans een door een daarop volgende m of n nasaal geworden a zit. De Nederlandse en eigenlijk vooral de VRT-uitspraak is ook met die nasale (en dus lange) klank, maar de Vlaamse is gewoon 100% vervlaamst, zonder nasalen (en dus kort). Bijvoorbeeld (de ‘au’ stelt hier een nasale a voor):

FR: campagne
NL: kampanje
VRT: kaumpanje
VL: kampanje

FR: quarantaine
NL: karauntène
VRT: karauntène
VL: karantèn(e)

Ik heb juist een NL’er ‘sponsoren’ horen uitspreken als ‘sponzooren’. Ik weet niet of dat die uitspraak algemeen is, maar het klonk mij wel bijzonder vreemd.

ik sponsor/sponser, gij sponsort/sponsert, wij sponsoren/sponseren
→ waarbij alle o’s kort zijn

Diene mens kan daar toch niet aan doen dat em sponsachtige oren heeft ;)

“Spanj en Portugal zijn buurlanden.”
of
“Spanjen en Portugal zijn buurlanden.”

Voor mij kan het alletwee (en idem voor alle andere landen/eigennamen die eindigen op een doffe e), misschien met een voorkeur voor de tweede optie. Het is een zeer curieus geval.
De eerste optie volgt de grammatica- en uitspraakregel voor vrouwelijke woorden (als ze eindigen op een doffe e en het volgend woord begint met een klinker, valt de doffe e weg), ondanks het feit dat ‘Spanje’ onzijdig is (*).
De tweede optie volgt de grammatica- en uitspraakregel voor (mannelijke en) onzijdige woorden. Voor iemand van Oost-Vlaanderen geldt dat de eind-n van mannelijke én onzijdige woorden altijd wordt uitgesproken (tenzij er een medeklinker die geen b, d, h of t is op volgt), in tegenstelling tot praktisch al de rest die die eind-n’en alleen uitspreekt bij mannelijke woorden, of als er een klinker op volgt (soms ook als er b, d, h of t op volgt). ‘Spanjen’ is inderdaad de vorm die mij het normaalst lijkt (“ik vertrek mèren naar Spanjen”) – de uitspraak ervan zou in een dialectspelling met ‘Spãjen’ kunnen weergegeven worden, met ã als iet of wat nasale a – maar van ‘Spanje’ maak ik nu niet direct een probleem (“ik vertrek mèren naar Spanje” kan ook) – uitspraak ‘Spãj’. Hoe komt dat?

‘Spanje’ is in het Latijn, net als alle andere landen die op een doffe e eindigen, wel vrouwelijk. Misschien is er daar een deel van de verklaring te zoeken. Misschien is het door gewenning aan de vorm ‘Spanje’ die in NL en alle ‘mij’ omringende dialecten gebruikt wordt dat de naam enigszins losgekoppeld wordt van de grammatica. Misschien is het juist het taalgevoel dat woorden die op een doffe e eindigen of eindigden dikwijls vrouwelijk zijn dat voor de twee mogelijkheden zorgt. Misschien de combinatie van de drie en nog een aantal andere factoren?

Er schoot mij vandaag iets te binnen over de Oost-Vlaamse korte uitspraak van de lange ie, zijnde dat ze ook wordt toegepast op vreemde woorden. Ge kunt als Oost-Vlaming dus perfect de spelconsole ‘Wii’ uitspreken als ‘wi’ (scherpe i, ≃ Franse uitspraak ‘oui’). De Hollanders doen en dus het Nederlands doet dat niet, waaruit ik enigszins voorbarig veronderstel dat die verkorting van de lange ie in Oost-Vlaanderen nog een actief proces is, en in Holland niet meer.

https://uva.fra1.qualtrics.com/jfe/form/SV_0wa9fGUS3H7vlky

Een enquete (juni 2022) van Mishko Bozhinoski van de Universiteiet van Amsterdam die fonologische processen in het Vlaams onderzoekt. Het duurt wel een half uurtje maar is heel interessant.

Op Nerdland heefd Taalmiet deze vraag gesteld:
‘bacon’. Eerste vraag: gebruiken wij dat (betekenis: zout, mager spek, bijv. in ‘gebakken ei met bacon’). Indien ja, tweede vraag: hoe spreek je het dan uit, op zijn Engels (bEEken) of op zijn Frans (bakkO)

Volgens mij is/was het in VL de Franse uitspraak. Nu stel ik wel vast dat de jongere generatie op Nerdland eerder voor de Engelse (Nederlandse) uitspraak kiest, als zij het woord al zouden gebruiken want velen kennen het niet.

Ik zou er zelf eerder ‘spekskes’ tegen zeggen, maar ik mag dat niet dus ik moet het niet dikwijls benoemen. FR en EN uitspraak kan voor mij allebei, weliswaar vervlaamst: ‘bakou’ (/bɑ’kɒ:/) en ‘beken’ (/’be:kn/).

Hoihoi Vlamingen, Nederlander hier. Ik heb bij het woord ‘verkoop’ een tweede (Nederlandse) uitspraak toegevoegd, aangezien men hier dat woord bij gebruik als werkwoord (bijv. ‘ik verkoop een auto’) ‘verkoop’ als verKOOP uitspreekt (nadruk op koop, net zoals in Vlaanderen).

Het blijft echter wel zo dat wij Nederlanders ‘verkoop’ als vérkoop uitspreken bij gebruik als zelfstandig naamwoord (bijv. de verkoop van het huis gaat niet door. of; Hoe gaat het met de verkoop? – In allebei de zinnen wordt ‘verkoop’ uitgesproken als vérkoop0

De laatste maanden valt het mij op dat de VRT ‘Hamas’ regelmatig uitspreekt als /haamaas/, met twee lange klinkers. Nochtans is de ‘echte’ uitspraak met eerst een korte en dan een lange klinker (/hamaas/). Een normale VL gebruikt trouwens gewoon twee korte klinkers (/hamas/). Probeert die soep maar ne keer uit te leggen aan nen Arabischtaligen immigrant.

Trouwens bedankt voor de toevoeging, JvandeS!

Deze staat achter de betaalmuur: https://www.demorgen.be/beter-leven/bye-bye-ij-au-en-ui-verdwijnen-de-tweeklanken-echt-uit-het-belgische-nederlands~b66b62a6b/

Het gaat over het monoftongeren van de tweeklanken in de Vlaamse Tussentaal: " Zo heeft Sven De Leijer het letterlijk jùùst gezegd, heeft Tom Waes èèndelijk rust gevonden, maakt Jeroen Meus verse tartaarsòòs en vraagt James Cooke om zeker naar zijn nieuw programma te kèèken. Ook ons nageslacht ontsnapt er niet aan. Keelin uit De nachtwacht biedt haar gasten graag een glaasje frùùtsap aan, en de Vlaamse versies van de konijnen Simon of Bing lijken al helemaal niet te weten wat tweeklanken zijn."
En dat blijkt niet zo vreemd te zijn: "Dat het monoftongeren zo aanslaat, komt niet alleen door het ‘coole’ Brabants, maar ook omdat die standaardtalige tweeklanken bij heel weinig mensen in de moedertaal zit. Ook West-Vlamingen spreken bijvoorbeeld van tied in plaats van tijd. Het zaadje valt dus in vruchtbare bodem. De tweeklank is er dan ook niet sinds het begin der tijden. Zo zei men in het Middelnederlands mien in plaats van mijn, en huus in plaats van huis. "
En tot slot: "Maar taal is altijd in beweging. Terwijl in Vlaanderen nu gemonoftongeerd wordt, is men in Nederland net verder gaan diftongeren. Als gekken, klinkt het weleens. ‘Daar zegt men nu blaaif baai maai, veejl in plaats van veel, en boom wordt bauëm. We lijken dus uit elkaar te drijven’, zegt Ghyselen. ‘De tweeklank is dan ook zo’n instabiele klank die erg veel varieert, dat verandering iets natuurlijks is.’ "