Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Onze databank bevat de volgende beschrijving(en) van "Dat"
vaak als toevoeging gebruikt na een ander voeg-, bij- of voornaamwoord
komt rechtstreeks uit het (zuidelijk/Vlaams) Middelnederlands (zie commentaren)
Hij vroeg of dat gij eens wilde komen.
Wanneer dat? Hoe dat?
Volgende voorbeelden geplukt van Taallink 1.2.2010:
Het zijn altijd dezelfde mensen die dat dat beweren.
We zoeken uit wanneer dat de trein weer kan vertrekken.
Het is een pan waarmee dat ik vaak eenpansgerechten maak.
taaltelefoon.be:
Tussen een hoofd- en bijzin wordt in gesproken taal in België soms dat als extra voegwoord toegevoegd. Dat is geen standaardtaal. In verzorgde spreek- en schrijftaal kunt u het overtollige dat beter weglaten.
•Weet jij nog hoe dat die man heet?
•Ze wist niet meer wie dat ze gezien heeft.
•Hij zoekt wel uit waar dat ze te vinden zijn.
•We zoeken uit wanneer dat de trein weer kan vertrekken.
•Ik weet niet of dat dat wel oké is.
•Het zijn altijd dezelfde mensen die dat dat beweren.
•Het is een pan waarmee dat ik vaak eenpansgerechten maak.
> andere betekenis van dat
wat
Dat is alles dat ik weet.
Is het dat dat ge bedoelt?
> andere betekenis van dat
dat geeft niet; wat kan mij dat schelen; ik trek het me niet aan; loop naar de duivel; enz.
Toen de boswachter zei dat het verboden was daar in te rijden, kreeg hij als antwoord: “Dat”, en de kerel fietste verder.
> andere betekenis van dat
waar(-), als onderdeel van een betrekkelijke bijzin die een locatie of richting uitdrukt
ook in Oost-Vlaanderen
In het Nederlands kan men, wanneer men tijd aanduidt, zowel “de dag waarop” als “de dag dat” zeggen. In het West- en Oost-Vlaams komen locatie- of richtingsverwijzingen hier nog bij, “het huis waarin dat …” wordt zo “het huis dat … in …”.
Het Zwitserduits kent hiervan een analoog in het alomtegenwoordige woord ‘wo’ ((niet) toevallig betekent dit ook ‘waar’).
Het huis da we als kind in hebben gewoond, hebben ze nu afgebroken voor der nen building neer te zetten. (het huis waarin dat we …)
Tenerife? Dat is die plek da we naar op reis zijn geweest. (die plek waarnaar / naar waar we …)
Kijk, da’s de vlieger da we mee naar Tenerife gaan gaan vliegen. (de vlieger waarmee we …)
> andere betekenis van dat
in Vlaanderen wordt ‘dat’ (eigenlijk da) als betrekkelijk voornaamwoord gebruikt voor alle drie de woordgeslachten, ‘die’ (en dienen/diejen) wordt voor mannelijke en vrouwelijke woorden enkel als aanwijzend voornaamwoord gebruikt
merk op dat dit hoegenaamd niets verandert aan de woordgeslachten zelf: men heeft het dan wel over (o.a.) “een overheid da nie marcheert”, maar men zal nimmer “dat overheid” zeggen, het blijft “die overheid”
in West-Vlaanderen en bijgevolg het West-Vlaams treedt het omgekeerde fenomeen op, daar is ‘die’ dikwijls het betrekkelijk voornaamwoord voor alle drie de geslachten, maar ook daar verandert dit niets aan de geslachten zelf en blijft het “’t huis die” en nooit “de huis die”
komt rechtstreeks uit het Middelnederlands (zie commentaren)
Seg, diene jongen dat daar staat, is da nie ’t lief van dingske?
> andere betekenis van dat
SN/NL: dit
dikwijls, maar niet noodzakelijk, wordt het door ‘dat’ bepaald zelfstandig naamwoord gevolgd door ‘hier’
Ik heb da (hier) getekend. (NL: Ik heb dit getekend.)
Da is (hier) dikke zever. (NL: Dit is je reinste onzin.)
Da huis (hier) is (hier) nu van ons. (NL: Dit huis is nu van ons.)
> andere betekenis van dat
Weet ge nog een andere betekenis voor deze term? Als ingelogd gebruiker kunt ge uw eigen beschrijvingen van Vlaamse woorden en uitspraken in onze databank aanvullen. Om fouten te verbeteren klikt ge bij de bovenstaande definities op de "bewerk" link, en om te reageren op een definitie klikt ge op de "reacties" link.
Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
