Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
een cultuur waarbij de persoon belangrijker wordt dan zijn of haar ideeën
NL: persoonsverheerlijking, poppetjescultuur
vnw: persoonsverheerlijking
Het bitse gevecht rond Vooruit-voorzitter Conner Rousseau toont de limieten van de personencultus in de Wetstraat. (De Tijd)
Te weinig openstaan voor dialoog. Volgens professor Politieke wetenschappen Bram Wauters ligt dat onder meer aan de nieuwe personencultus bij Groen. (Radio1)
Voorkeurstemmen wijzen op groeiende politieke personencultus. De Vlaamse politiek wordt presidentiëler, leert een studie van de Universiteit. (De Tijd)
belangrijk persoon, persoon van aanzien, prominent iemand, VIP
vnw:
•hoge gast, vooraanstaande, prominente figuur
-personaliteiten: prominenten
VD2017 online: BE
DS2015 standaardtaal
Maar de clerici speelden – op een aantal belangrijke personaliteiten na – een kleinere rol in de raden dan hun aantal zou doen vermoeden. (Staatsvorming en vorstelijke ambtenaren in het graafschap Vlaanderen – Jan Dumolyn)
Het huis ontving tal van bekende personaliteiten terwijl de tuin vaak het toneel was voor feesten. (tenerife-reisgids.be)
Tijdens zijn lange carrière speelde hij tegen vele grote schakers en ontmoette hij vele personaliteiten waaronder Churchill en Fidel Castro. (karpovdeinze.be)
Dit fenomeen is zo bekend geworden omdat hij een beroemde personaliteit was, dat dit zelfs in de wetenschappelijke annalen van de boeken en documenten die van zijn studiecentum afkomstig waren af en toe vermeld staat als anekdote. (aura-oasis.be)
- grootvader, opa
- peter
vnw: pépé:
•opa, grootvader
•peter
uitspraak pépé
ook: peepee
Frans: (informeel) pépé, grootvader < van père, vader
zie ook mémé
zie ook verzamellemma mensen
Mijn pepe kon uren vertellen over de kabouterkes.
Kleinzoon Jonathan Bosman is diep geraakt door het overlijden van zijn pepe. (nieuwsblad.be)
Bij ons is dat niet goed opgelost. In de familie van mijn vrouw is “pepe” voor de peter en “meme/meter” voorbehouden voor de meter. (beyondgaming.be)
worst bereid met brood, melk, ei en varkensvlees
zie pens, Luikse pens, zwarte pens
vnw: witte pens: worst waarin brood is verwerkt
Witte pensen worden sinds jaar en dag verbonden met zwarte pensen, maar zijn een totaal ander product. Witte pensen zijn wit omdat er voor de bereiding geen varkensbloed wordt gebruikt. (http://www.streekproduct.be/producten/detail.phtml?id=780.)
In de Antwerpse Kempen zijn de witte pensen werkelijk hagelwit. Groene kruiden worden er niet gebruikt. (streekproduct.be)
doorgaande beweging met een pen meestal in de zin van een handtekening met drastische gevolgen
NL: pennenstreek
ook: pennetrek (zie voorbeelden)
Met één pennentrek maakte de president vandaag een einde aan alle transatlantische verdragen. (Journaal)
De eerste pennentrek van president Trump viseert Obamacare. (deredactie.be)
Dat ze positieve verwezenlijkingen van haar voorganger niet met één pennetrek ongedaan maakt. (vrt.be)
Er zijn politici die de hoop nog koesteren dat deze splitsing met een pennetrek kan gebeuren, zonder enige toegeving. (demorgen.be)
aardappel in de schil gekookt en zo opgediend
ook pellepetat
zie ook patat; pelaardappel
In de winter maakte ons moeder wel eens pelpatatten met savooiekool klaar en daar aten we dan een droge haring bij.
Je kan dit koud eten maar ik heb dit lauw opgesmikkeld met een vers gekookte pelpatat van het veld. (tlekkerland.be)
Over de gastronomische verfijning van een pistolet met gekapt heb ik jaren geleden al eens geschreven in Tram 81 en sprot met pelpatatten hebben we pas gehad. (bruzz.be)
journalist gespecialiseerd in de nationale politiek van de Wetstraat
Opm: Theoretisch zou dit enkel de federale politiek betreffen, maar in de praktijk ook de regionale (Vlaanderen, Brussel, Wallonië).
zie ook wetstraatwatcher
hln.be: De 32-jarige Buxant werkte de afgelopen negen jaar achtereenvolgens als Europees verslaggever en Wetstraatjournalist bij La Libre Belgique.
facebook.com: Wetstraatjournalist Ivan De Vadder zal na dit seizoen niet langer ‘De Zevende Dag’ presenteren.
lannoo.be: Niemand is beter geplaatst om de politieke aardschokken van de voorbije 15 jaar zo accuraat te vatten als wetstraatjournalist Marc Van de Looverbosch.
waterfiets
vnw: waterfiets
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 4 : Het woord komt uit het Frans en is samengesteld uit ‘pédale’ en ‘eau’.
In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd ‘pedalo’ herkend door:
30 % van de Nederlanders;
76 % van de Vlamingen. (wiktionary.org)
Vlaamse uitspraak: pé·da·loo
zie ook verzamellemma wegcode
Hedde da al nekeer gedaan, azo me ulder getweeënd me de pedalo rondvaren? Da’s geestig zenne.
Onze vloot van goed onderhouden pedalo’s staat klaar om aan al je behoeften te voldoen. (kleinstrand.be)
In de laatste communicatie spreekt de stad nu ook over de mogelijke verhuur van kajaks, pedalo’s en sups. (vrt.be)
Of wat dacht u van verschillende themaspeeltuinen, een waterspeeltuin en een vijver met elektroboten, roeiboten en pedalo’s? (standaard.be)
vnw: verkorting van pedagogie: tehuis voor meisjesstudenten, studentenhuis
De peda’s waren vroeger gescheiden voor de jongens en de meiskes en met strikte bezoeksregels, maar den dag van vandaag is dat allemaal veel losser geworden en zijn der geen aparte jongens- en meiskespeda’s niet meer. Zou dat tot meer rondpoeperij geleid gehad hebben?
Op zoek naar een kamer in de Mechelse regio? Dan is ons warm internaat (vanaf 15 jaar) en peda (voor studenten) de oplossing! (pedarooienberg.staging.kitosscholen.be)
Enkele topics over onze peda. Voor secundaire studenten vanaf de derde graad, kan je in ons internaatsrestaurant kiezen voor vol pension, indien gewenst. (delasalle.be)
wegenwacht, wegenhulp, een garagebedrijf dat bijstand geeft bij pech onderweg
vnw: wegenwacht of andere hulp bij autopech
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 4
Van Dale 2017 online: BE: organisatie die hulp verleent aan automobilisten en motorrijders met pech
zie ook pechverhelping, pechverhelpingsdienst; verzamellemma wegcode
Men heeft de pechdiensten van Touring, VTAB…
Directrice Van Keerberghen relativeert die versie van de feiten: “Wij hebben een beroep gedaan op een soort van pechdienst voor autobussen.” (vrt.be)
Dronken chauffeur belt politie in plaats van pechdienst. (demorgen.be)
wegcode: voertuig van de politie of hulpdiensten dat uitgerust is met licht- en geluidssignalisatie en dat in bepaalde gevallen voorrang heeft op andere voertuigen
NL: voorrangsvoertuig
zie prioritair
“Vanaf 1 oktober wordt het principe van de “reddingsstroken” voor prioritaire voertuigen bij filevorming geïntroduceerd." (vrt.be)
De bestuurder van een prioritair voertuig dat een dringende opdracht uitvoert hoeft dit reglement niet na te leven met uitzondering van de artikelen 4, 8.4, 16.4, 20, 24, eerste lid, 3°, 35, 36, 37, 44.1, vierde en vijfde lid en 59.1 (wegcode.be)
Eén bestuurder op vier weet niet hoe te reageren wanneer er een prioritair voertuig aankomt. (touring.be)
Bestuurders van prioritaire voertuigen mogen, in welbepaalde omstandigheden, de regels van de wegcode overtreden. (secunews.be)
Er zijn gewone chauffeurs die denken dat ze met een prioritair voertuig rijden.
pejoratief voor een doorgewinterd politicus van de Wetstraat
Andere wetstraatratten zouden voor minder met een existentiële crisis sukkelen. (Carl Devos op deredactie.be)
“De visie van een Wetstraatrat” is de titel van een boek geschreven door Yves Desmet.
gepaneerde langwerpige visbalkjes voor te bakken
VD2015 online: BE
NL: visstick
Fishsticks met spinaziestoemp dat mag elke kleine.
nieuwsblad.be: Voor vele kinderen zijn fishsticks de eerste kennismaking met vis. Ze lijken immers een beetje op gewone kroketjes.
Iglo.be: Bak de Fish Sticks gedurende 6 à 8 min. Draai ze regelmatig om.
Iglo.nl: Onze Vissticks bevatten Omega-3 en zijn een natuurlijke bron van selenium.
examen, toets, concours
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
Wanneer moet ge beginnen studeren voor de prijskampen?
> andere betekenis van prijskamp
SN/NL: aan de voorkant, van voren, vooraan
vnw: langs achter/voor/onder/boven: achter-/voor-/onder-/bovenaan, aan de achter-/voor-/onder-/bovenkant, achter-/voor-/onder-/bovenlangs
zie ook langs
ook met alle andere bijwoorden van plaats: langs achter, langs binnen, langs buiten, langs onder
ook met een extra ‘van’: langs van voor, langs van achter, enz.
ook met langst ipv langs: langst van voor, langst van achter, enz.
“Combinaties als langs voor behoren niet tot de standaardtaal. Standaardtaal is aan de voorkant, van voren of vooraan.” (taaladvies.net)
zie ook langs achter; naar voor, naar achter, naar onder; naar omlaag, naar omhoog; vanvoor; vanachter
Auto knalt langs achter op tractor (standaard.be)
Binnen langs de voordeur, langs achter weer buiten. (standaard.be)
Gebouwen moeten gecompartimenteerd worden en voldoende vluchtwegen, langs buiten of via een brandwerende trapkoker (…) (vrt.be)
1) bij biedingen: het bod wordt in een gesloten omslag ingediend. Op de afgesproken datum worden alle omslagen geopend en wint het hoogste bod.
2) anoniem, in een gesloten enveloppe
google2017: .BE (>16.300) ; .NL (>1.000)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
antoniem: onder open omslag
zie ook omslag
1) Bouwpercelen Hoogvelden onder gesloten omslag (Rumst) – GVA
1) Te koop / Te huur: Woning lochristi bieden onder gesloten omslag. (sogent.be)
1) Het bod moet onder gesloten omslag ingediend worden. Op de omslag moet links bovenaan vermeld worden “offerte restgoederen en materialen”. (sint-laureins.be)
2) Kandidaturen kunnen worden gericht aan de voorzitter via e-mail naar [email protected] of onder gesloten omslag naar Michel Grootjans – Domein de Renesse, Lierselei 30 te 2390 Malle (omeinderenesse.be)
2) Elke ouder bezorgt zijn stem onder gesloten omslag terug aan de directeur. (olva-sintkatarina.be)
de afdeling palliatieve zorgen van een ziekenhuis
zie ook verzamellemma geneeskunde
telenet.be: Want ik rijd naar Ronse, naar de kliniek. Ik ben op weg naar Johan. Hij ligt op ‘de palliatieve’.
Ik gaan vanzeleven niet een gasthuis binnen. Ik heb daar de bewegwijzering eens bestudeerd: spoed —> intensieve —> palliatieve —> R.I.P.
wielrennen: een rit over een kasseibaan
Bij Education First-Drapac is het plan voor de kasseirit vergelijkbaar met dat van Team Sky. (hln.be)
Gezien de weersomstandigheden, of het nu heet en kurkdroog is of spekglad van de regen, de kasseivreters mogen zich verwachten aan een helse kasseirit op de Koppenberg.
Degenkolb verschalkt Van Avermaet en Lampaert in kasseirit naar Roubaix, Uran grote verliezer. John Degenkolb heeft de kasseirit naar Roubaix gewonnen. (hln.be)
de werkgevers als georganiseerde groepering, werkgeversorganisatie
vnw: groepering van werkgevers, de werkgevers
Van Dale online: BE, bij de vakbonden de gezamenlijke werkgevers, m.n. als tegenpartij van de bonden
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing hieronder)
Voor de regering is het nooit eenvoudig om de sociale vrede te bewaren: het patronaat heeft zo zijn eigen standpunten.
“Oranje-blauw rechtser dan patronaat vraagt” (Titel)
Het oranje-blauwe akkoord rond migratie dient enkel de werkgevers. (HLN091007)
“patroons, patronaat”
Niet gebruiken voor: werkgevers, werkgeversorganisatie.
Van een patroon is sprake als eigenaar en baas samenvallen, zoals in de negentiende eeuw vaak het geval was. In alle andere gevallen is patroon verouderd en is werkgever de beste term. De werkgevers zijn gegroepeerd in werkgeversorganisaties, zoals het VEV." (http://www.vrt.be/)
bloemlezing De Standaard:
Met 50.000 tegen het patronaat – De Standaard
Toen gold Vandeputte als de belangrijkste spreekbuis van het bedrijfsleven, het patronaat. (standaard.be)
Zelf berekende het patronaat drie jaar geleden al dat de administratieve ,,rompslomp’’ de Belgische bedrijven jaarlijks meer dan 200 miljard …(standaard.be)
Vier nationale toponderhandelaars voor het patronaat -Pieter Timmermans …(standaard.be)
Het patronaat is voor een aanpassing, de vakbonden zijn radicaal tegen, net als minister van Financiën Didier Reynders.(standaard.be)
- baas van een bedrijf
- cafébaas
vnw:
•eigenaar van een zaak, winkel
•baas, chef
zie ook patron, zelfwerkend ~
uitspraak: op zijn Frans, maar zonder de Franse r
zie ook patroon
Luc Steeno:
Want de patron, ja de patron
Hij speelde accordeon
De directeur van Maes roept: “Patron, drie Maeskes alstublieft.” (http://www.fundalize.com/ 07.04.06)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.