Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn. Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als RSS Feed
schone schijn, bedrog
VD2014 online: Belgisch-Nederlands, boerenbedrog
“Kapitaalsbescherming of oogverblinding – geeft de bank je een paraplu als de zon schijnt en vraagt ze hem terug als het regent… ?” (Website Universiteit Hasselt)
Wikipedia: De term jeugdbeweging heeft in Nederland en Vlaanderen verschillende betekenissen:
In Vlaanderen verstaat men onder de “jeugdbeweging”: organisaties waar kinderen één dag in de week (dikwijls zaterdag of zondag) naartoe kunnen. Ze kunnen er onder begeleiding van vrijwilligers gedurende enkele uren deelnemen aan allerlei activiteiten.
In Nederland wordt onder de “jeugdbeweging” verstaan: een “specifieke, aan bepaalde historische omstandigheden gebonden, jeugdbewogenheid die in uiterste consequentie, uit onbehagen over de maatschappelijke toestanden en verhoudingen, een verlangen inhield naar een nieuwe mens en een nieuwe gemeenschap” en die “in zijn optimale vorm gekenmerkt (wordt) door een zich afgrenzen van en soms zelfs door een verzet tegen de oudere generatie en derhalve door het niet accepteren en dus ontbreken van volwassen leiders”.
Ongemarkeerd in Van Dale 2018 met de VL betekenis
google 2018:
“jeugdbeweging” .BE ; .NL (>99.000)
“jeugdbewegingen” .BE (>72.000) ; .NL (>26.300)
“bij de jeugdbeweging” .BE (>31.900) .NL (>6.800)
De regen viel bij momenten bij bakken uit de hemel, de uniformen waren doorweekt, maar wie bij de jeugdbeweging is, is wel wat gewend. (gva.be)
«Jongeren die lid zijn van een jeugdbeweging gaan vlugger een uitdaging aan. Ze zeggen vlugger wat ze denken, proberen conflicten op te lossen en weten dat de groep pas werkt als iedereen rekening houdt met iedereen.» (klasse.be)
Kinderen die naar de jeugdbeweging gaan, zijn socialer en maken sneller vrienden. (libelle.be)
Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) erkent de Vlaamse jeugdbewegingen en 3 processies als immaterieel erfgoed. (vrt.be)
al de regels heel minutieus volgen
zelfde betekenis: paus, heiliger dan de ~ zijn
“In Vlaanderen worden vrachtwagens in een aantal gevallen twee keer per jaar gekeurd. “Vandaag is Vlaanderen katholieker dan de paus”, stelt Paul Van Miert vast. “Totaal wereldvreemd, want ondertussen rijden onze wegen vol vrachtwagens die één keer per jaar gekeurd worden.” (n-va.be 14 juli 2016)
“In de materialen die we gebruiken om oude meubelen een nieuwe toplaag te geven – laminaat, lijm, verf – zijn we niet katholieker dan de paus.” (radicalevernieuwers.be)
“Minister Vera Dua : Mijnheer de voorzitter, dames en heren, deze problematiek ligt me na aan het hart. We kennen allemaal de Waalse houding over bewerkte producten afkomstig van mest. Op dat vlak zijn ze katholieker dan de paus. Als het gaat over ons afval, wordt echter heel wat soepeler opgetreden.” (https://docs.vlaamsparlement.be/ 11/02/2003)
“En België wil weer katholieker dan de paus zijn ? Geef de gevaccineerden wat vrijheid terug.” (reactie in hln.be 04/05/2021)
“De Nederlanders zijn katholieker dan de paus als het om inflatiebestrijding gaat. Zij hoeven het Duitse model niet te prijzen – ze leven er gewoon naar…” (tijd.be
21 feb. 2011)
SN/NL: babysitter
wordt in NL veel minder gebruikt dan ‘babysitter’, terwijl het in VL juist omgekeerd is
Vlaamse app vindt betrouwbare (en beschikbare) babysits (standaard.be)
Bumba – De babysit (kinderboek van Gert Verhulst)
Als babysit ben je populair bij de kindjes die ongetwijfeld aan hun ouders vragen “wanneer komt de babysit nog eens?”. (gezinsbond.be)
> andere betekenis van babysit
niet opzettelijk, niet intentioneel
vn<: in België ook: onopzettelijk, onwillekeurig
Van Dale 1995: 1. niet vrijwillig, gedwongen 2. (Belg. gallicisme) onwillekeurig
Van Dale 2018 online: BE
De Jean sloeg ne plateau uit de garçon zijn handen. ’t Was wel onvrijwillig: Hij strekte zijn arm achteruit en had die garçon niet zien aankomen. Zeven pinten tegen de korst.
Knack.be: Dokter Conrad Murray, de lijfarts van Michael Jackson, is schuldig bevonden aan onvrijwillige doodslag op de Amerikaanse popster.
onaangeroerd laten, eraan voorbijgaan
vnw: onverlet
-iets onverlet laten: iets onbesproken laten, onaangeroerd laten
-niets onverlet laten: alles in het werk stellen
Van Dale 2016 online: BE, niet algemeen
zie ook niets onverlet laten
taaladvies.net: Bij de besprekingen werd het punt van de aanwerving van nieuwe leden onverlet gelaten. (in België, geen standaardtaal)
figuurlijk: afslanken door besparen, inkrimpen,…
vnw: inkrimpen, downsizen van bedrijven, organisaties
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook ontvetting
destandaard: ‘BOIC moet ontvetten’
Het ontvetten van de staat is een klassiek thema in aanloop van de verkiezingen.
hbvl.be: Natuurlijk is ontvetten en besparen op nutteloze kosten of het tegengaan van verspilling zeer nuttig, maar ik denk dat we ook moeten investeren in spierversterking van het overheidsapparaat.
demorgen.be: Een partij die aan de ene kant zegt: ‘we willen privatiseren, de overheid moet ontvetten’ en aan de andere kant gaat zeggen dat de overheid die opdrachten zou moeten uitvoeren terwijl er anderen zijn die dat beter, efficiënter en vooral goedkoper doen, snap ik niet goed", zei Beke.
ontgaan
vnw:
-ik ontsnap niet aan de indruk dat: ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat
-dat woord is me ontsnapt: ontglipt, ontvallen
in deze betekenis standaardtaal in België
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
Dat onstnapt mij nu efkes maar ik zal er seffens wel terug op komen.
Sorry, maar uw naam is mij ontsnapt. Wilt ge hem nog eens zeggen alstublieft?
SN: opgraven (ontgraven bestaat in SN in technische zin: een bodemlaag ontgraven)
vnw: opgraven: een lijk ontgraven
vgl. ontgraving
Wanneer een familielid overlijdt, kan je als nabestaande vragen een eerder overleden familielid samen te begraven. Dat wil zeggen dat de stoffelijke resten van dat eerder overleden familielid worden ontgraven en bijgeplaatst in een gezamenlijke concessie. ([email protected])
zeker en vast, niet tegen te spreken, onmiskenbaar
vnw: ontegenzeggelijk, onweerlegbaar
google2013: .BE (> 230.000) ; .NL (>34.000)
NL: ontegenzeglijk
Sporters die cocaïne nemen, ondervinden daar ontegensprekelijk een voordeel van. (De Morgen)
1. in twee delen opsplitsen
2. verdubbelen
vnw: splitsen
-een trein ontdubbelen: een tweede, extra trein inzetten
Van Dale: (BE) een tweede exemplaar toevoegen van (m.n. wanneer het genoemde overbelast dreigt te raken)
een snelweg, startbaan, schoolklas, trein, productielijn, functie
synoniem: splitsen, verdubbelen
DB & Co gallicisme (dédoubler) voor splitsen
vgl. ontdubbeling
1. Er zijn momenteel zoveel kleuters in de gemeentelijke basisschool in Tollembeek dat de klassen werden ontdubbeld.
2. De fietspaden werden ontdubbeld en zichtbaarder gemaakt door ze een rode kleur te geven.
het lot, bv. een neutrale persoon die door trekking een winnaar aanduidt
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Onze winnaar is bekend! De onschuldige hand van “onze klenne”, Dieter heeft Maggi Kemerlinckx als winnares getrokken. (facebook)
Er werd dan maar gezocht naar een onschuldige hand die uit een Olense pot de naam van de winnaar mocht opdiepen (nieuwsblad.be)
Uit alle correcte oplossingen selecteerde een onschuldige hand tien winnaars. (diksmuide.be)
Bij een ex aequo van de schiftingsvraag zal de winnaar door een onschuldige hand bepaald worden. (ergosleep.com)
De trekking van de schiftingswedstrijden werd toevertrouwd aan de zeer onschuldige hand van de computer. (gbzavzw.be)
onze (bij vrouwelijke en meervoudige woorden)
vnw:
ons: in België vaak niet verbogen
-ons kat: onze
-ons vader en ons moeder: vader en moeder
-ons Mieke: Mieke
taaltelefoon.be: Het bezittelijk voornaamwoord ons krijgt de vorm onze als het bij een de-woord of een meervoudig woord staat.(…) Bij een enkelvoudig het-woord is ons de correcte vorm.
ongebruikelijk in West-Vlaanderen
Ons vrienden voelden zich “bevrijd”. (Louis van Dievel – vrt.be)
Als, als, als? Als ons kat melk gaf dan was’t een koe.
niet rechtstreeks, indirect
vnw:
-onrechtstreekse belastingen: indirecte belastingen
-onrechtstreekse vrije trap (schop): indirecte vrije trap
Belgisch-Ned. volgens het Referentiebestand Belgisch-Nederlands:
“Commentaar 2004:
Bron: Lijst N-DK – de Google-frequentie kan hier voor verwarring zorgen: het gaat hier wel degelijk om een belgicisme: het item wordt ongeveer 13x meer gebruikt op Google.be”
DS2015 standaardtaal
Van Dale 2016 online: BE
Onrechtstreeks zal de nieuwe maatregel ons wel treffen.
De scheidsrechter floot en blauw-zwart kreeg een onrechtstreekse vrije trap.
oneven aantal, niet deelbaar door 2
taaladvies.net: standaardtaal in België
DS2015 standaardtaalzie ook paar
We zijn met een onpaar aantal, we kunnen geen twee gelijke ploegen maken. Wie speelt er pisser?
Iemand die geen kwaad uitricht, maar u wel een spiegel voorhoudt, omdat ge u ergert aan zijn gedrag.
vnw: domkop, dwaas, naïeveling
In NL meer: ‘onnozele(n)’ cq ‘onnozele hals’
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Modern lemma: onnozelaar
Een onnoozel mensch, een idioot; alleen in Zuid-Nederland.
“De arme jongen schijnt een onnoozelaard of een domkop”, Conscience
Van Dale
onnozelaar (dem; onnozelaars)
1.(beledigend) idioot, onnozel mens, dwaas
zie ook grappigaard
Onnozelaars zijn dikwijls kinderen. De waarheid komt uit de kindermond. Kinderen handelen niet altijd zoals de grote mensen zouden willen en worden gemakkelijk voor ‘onnozelaar’ versleten.
niet te overtreffen
vnw: niet te verslaan, onoverwinnelijk, onovertrefbaar: onklopbare prijzen
Van Dale 2018 online: BE
vgl. ook onklopbaar, ~ zijn
Profiteer van onklopbare solden bij Krëfel! (krefel.be)
PREVIEW: De onklopbare danspasjes van Sam Gooris | VTM
“Onklopbare” Vermaelen oogst lof na Clásico | De Krant | HLN – HLN.be
onherkenbaar
Van Dale 2018 online: BE
Er is niets dat zo onkennelijk van zichzelf vervreemdt, als een mens die in een groep belandt. (Quotes op woorden.org)
Allebei stellen ze een Christuskop voor. Die van het Knechtjeshuis is nog de oude, verweerde en onkennelijk geworden steen. (verbeelding.be)
wanneer men al dan niet pejoratief wil uitdrukken dat het om dikke vrienden gaat
In de algemene taal gekomen na het lied Vrolijke Vrienden van nonkel Bob (nonkel Bob, de ~)
voluit ook: ‘vrolijke, vrolijke vrienden’
zie ook vezamellemma Vlaamse TV
Vrolijke, vrolijke vrienden onder elkaar. Maar niet tussen de krijtlijnen, waar ze elkaar hopelijk niet opnieuw te lijf gaan zoals voorbije zondag in het Constant vanden Stockstadion. (pallieterke.net/)
Dat is de bedoeling van een goed debat. Jullie zitten hier echter op dit forum om jullie achterlijke voorgekauwde katholieke nonsens van de kansel te preken, in het oneindige, in de eeuwigheid. Ga dat in jullie parochiehuis doen als vrolijke vrolijke vrienden onder elkaar! (forum.politics.be)
Stripweb, uw online stripwinkel. De plaats om online strips de strip of het boek Joviale hamster en zijn vrolijke, vrolijke vrienden te bestellen. (stripweb.be)
< Fr. tirer des leçons
NL/SN: lering trekken uit, ergens van leren
“Het is duidelijk dat er fouten zijn gemaakt, anders zou de minister geen ontslag nemen. Het ontslag neemt de vele vragen niet weg, bijvoorbeeld wie er allemaal op de hoogte was van dat rapport van de Europese Commissie. We moeten hier lessen uit trekken.” Kristof Calvo, deredactie.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.