Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
NL: afzuigkap
Van Dale 2018 online: BE, afzuigkap
is standaardtaal in België
DS2015 standaardtaal
Zet de dampkap af als ge uw biefstuk flambeert.
“Een dampkap met luchtafvoer werkt pas efficiënt als de afvoerbuis vakkundig is geïnstalleerd. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
Om frietreuk in huis zoveel mogelijk te vermijden, is het best om de frieten te bakken onder de dampkap.
Afkomstig van de accusatief in het oude naamvallenstelsel, dat er zo uitzag voor het mannelijk onbepaald lidwoord:
1. nominatief: een / ‘n
2. genitief: eens / ‘ns
3. datief: enen / ‘nen
4. accusatief: enen / ‘nen
Voorbeelden in het oude naamvallenstelsel:
- nen sterken koning
- nen groten boom
- nen roden vis
Voordat het AN als standaardtaal werd geïmporteerd, pleitten sommige Vlaamse grammatici ervoor “nen” en “den” als mannelijke lidwoorden in te voeren in de orthografie ook in de nominatief – Zoals hierboven voorbeelden voor gegeven werden. De neiging om accusatieven te gebruiken in stede van nominatieven heet “accusativisme”.
Mettertijd werd er steeds meer geassimileerd en op den duur ontwikkelde zich het tegenwoordige, bij de eerste aanblik vrij chaotisch voorkomende, stelsel:
nen – voor alle klinkers, en een paar medeklinkers: d, t en h
nem – voor ‘b’, wordt door de meesten geschreven als ”nen” (behalve in Limburg waar geen n wordt uitgesproken voor de b)
ne – in alle andere gevallen, dwz voor: c f g j k l m n p q r s v w x y z sj zj …
Dezelfde flexie wordt gebruikt voor bijvoegelijke naamwoorden, voor den, voor bezittelijke voornaamwoorden, etc. Ook in die gevallen zijn de vormen af te leiden van oude accusatieven.
Sommigen gebruiken ( onder invloed van het AN) “een” ook bij mannelijke woorden.
→ merk op dat in het noordwesten van West-Vlaanderen (min of meer de Westhoek en de kust) alle zelfstandige naamwoorden, ongeacht het geslacht, het lidwoord ‘e’ krijgen, zie ook het lemma voor ‘e’ en de commentaren aldaar en alhier
zie ook: tussen-n in combinatie met man. znw.
Ik heb ne motocyclette gekocht van ne Chinees.
Ik heb nen oranje motocyclette gekocht van nen oranje Chinees.
Ik heb nen boom gekocht van ne Japanees.
Van dezelfde Japanner ook nen automobiel.
Ik heb nen otto gekocht van nen Hollander.
Dit is nem blauwen boom. Uitzondering: in Limburg hoor je in het lidwoord of attributief gebruikt adjectief geen -m voor een b; daar is het: ne boom, ne braune boom.
Voor de volledigheid
De archaïsche flexie van “een” voor vrouwelijke naamwoorden:
1. nominatief: ene / ’ne > een / ’n
2. genitief: ener / ’ner
3. datief: ener / ’ner
4. accusatief: ene / ’ne > een / ’n
Dankzij het feit dat het vrouwelijk lidwoord gereduceerd is tot “een”, onstaan geen problemen doordat men tegenwoordig “ne” zegt bij mannelijke woorden.
En – hetgeen hier bijna niets terzake doet – het onzijdige:
1. nominatief: een / ’n
2. genitief: eens / ’ns
3. datief: enen / ’nen
4. accusatief: een / ’n
steenkoolmijn, mijn
< Frans “la fosse”
Min nonkel heeft nog in de fos gewerkt, in Charleroi.
In de fos werken was geen gezond werk. (stoflongen)
Mens, van het vrouwelijk geslacht, die misprijzen opwekt door zijn dwaze uitspraken en/of gedrag. Hoewel dit gedrag ook kan vertoond worden door mensen van het mannelijk geslacht, is deze uitdrukking op hen niet van toepassing. (vrij naar de verklaring bij manneke, onnozel ~)
zie ook: onnozel manneke, onnozel ventje, onnozel wicht, onnozel geit
mannelijk: onnozele, onnozelaar
Als antwoord op de helemaal niet terzake doende commentaar zei hij enkel: “onnozel!”.
Gij se onnozel!
Onnozele! Ge gaat als vent toch niet een vrouwen-wc binnen omdat het bij de mannen vol is…
> andere betekenis van onnozel
NL: vaatwasser, afwasmachine (de ~)
Het afwasmachien is vol, ik doe er een zeepke in en zet het aan.
(NL: De afwasmachine is vol, ik doe er een zeepje in en zet hem aan).
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
