Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Vlaams woord van de dag

    Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn. Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #141 25 August 2024: ouderling

    ouderling
    (de ~ (m.), ~en)

    bejaarde, grijsaard

    vnw: in België meestal: bejaarde, oude man of vrouw

    DS2015: geen standaardtaal

    Heden namiddag groot feest voor de ouderlingen in de parochiezaal!

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (07 Aug 2024 07:40)
    Dit woord was woord van de dag op 25 Aug 2024

    👍
    287

    #142 24 August 2024: ouderdom

    ouderdom
    (zn. m., ~men)

    leeftijd

    vnw: in Belgie ook: leeftijd
    -dezelfde ouderdom hebben, dezelfde leeftijd hebben

    vrt-TaalNet: Ouderdom impliceert bij personen altijd een hoge leeftijd.

    zie ook: ouwerdom; ouderdomsdeken

    Heemkunde: ‘Met een gloeiende naald werd in deze “tutter” een gaatje gebrand dat klein of groot was, al naargelang de ouderdom van de baby.’

    Wat is uwen ouderdom, manneke?

    Op de ouderdom van 12 jaar deden de kinderen hun Plechtige Communie.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (07 Aug 2024 07:39)
    Dit woord was woord van de dag op 24 Aug 2024

    👍
    326

    #143 23 August 2024: organisme

    organisme
    (het ~, ~n, ~s)

    (overheids)instelling, orgaan, organisatie

    vnw: in België ook: organisatie, instelling, orgaan

    Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen

    zie ook staatsorganisme

    Organisme voor de Financiering van de Pensioenen.

    Vooraleer zich bij de gemeente aan te melden als werkzoekende, moeten de betreffende personen zich eerst inschrijven bij een betalingsorganisme (syndicaat of de HVW) en bij het BGDA.

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (04 Aug 2024 06:40)
    Dit woord was woord van de dag op 23 Aug 2024

    👍
    333

    #144 22 August 2024: verluchten

    verluchten
    (ww. verluchtte, verlucht)

    ramen en deuren tegen elkaar openzetten om frisse lucht te bekomen
    NL: doorluchten

    Typisch Vlaams: ventileren: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 5; Wordt beschouwd als een purisme

    Verluchten doet men door ramen of deuren tijdelijk open te zetten en is een aanvulling op ventileren. (vlaanderen.be)

    Dju toch, wat was het warm vandaag, nu het wat koeler wordt gaan we de living eens verluchten.

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (13 Jul 2022 07:38)
    Dit woord was woord van de dag op 22 Aug 2024

    👍
    5

    #145 21 August 2024: elentrieken

    elentrieken
    (bnw,)

    bijvoeglijk naamwoord van elentriek

    SN/NL: elektrisch(e)

    veel uitspraak- en schrijfvarianten: elektrieken, ellentrieken, eletrieken, …

    zie ook elentriekendraad

    Fijn stof is er tegen dan ook niet meer, want de elektrieken auto lost dat op. (demorgen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door nthn (28 Dec 2023 17:33)
    Dit woord was woord van de dag op 21 Aug 2024

    👍
    4

    #146 20 August 2024: nest, heel de ~

    nest, heel de ~
    (uitdrukking )

    het hele gezin, het hele huishouden, de hele boel
    NL: de hele bende

    Maar om halfzeven hoorden wij een sleutel in ’t slot gaan en moeder zei: “Urkt, voader es daar, schuun Vlaams klappen” en heel de nest zette hem proper recht aan tafel en dat sprak een ABN waar dat Martine Tanghe fier zou op geweest zijn. (De Goestendoender)

    Neen voor CV en heel de nest zijn dat toch wel dure installaties. Bovendien moet je inderdaad over goede pellets beschikken en is de prijs hiervan ook lang niet zo laag meer. (bouwinfo.be)

    Dat snap ik niet goed, je gaat een goede seal doorsnijden om te monteren en de eerste keer dat je diep door het water gaat dan loopt uwe bol vol prul en kan je heel de nest uit elkaar halen. (xrover.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door koarebleumke en laatst gewijzigd door nthn (27 Dec 2022 20:01)
    Dit woord was woord van de dag op 20 Aug 2024

    👍
    8

    #147 19 August 2024: plancher

    plancher
    (de ~ (m.), ~s)

    houten vloer, houten planken in verband gelegd met groef en uitsteeksel (tong)

    vnw:
    •houten vloer, plankenvloer
    •vloerplank

    uitspraak: plansjee: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje) om het woord te beluisteren

    < Frans: le plancher > picardisch, oud-Frans > latijn planca

    zie ook plankier

    Met de balken bloot kunt ge duidelijk de plancher van de zolder zien.

    De leefruimte (20m²), op plancher, komt uit in de open keuken (5m²). (immopoint.be)

    De plancher is om en bij de 15 m2 groot en werd in 1993 uit de vloer van een boerderij in de Béarne, in het zuidwesten van Frankrijk, gebroken. (demorgen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door haloewie en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (22 Nov 2024 14:33)
    Dit woord was woord van de dag op 19 Aug 2024

    👍
    299

    #148 18 August 2024: opvoeder, opvoedster

    opvoeder, opvoedster
    (zn. )

    professioneel begeleider van jongeren in de zorgsector

    vnw: (bnl.) surveillant of groepsbegeleider in een internaat of jeugdinstelling

    Van Dale 2016 online: BE

    kuleuven.be: Martin Duym is opvoeder in een leefgroep met twaalf jongens tussen negen en dertien jaar met een karakterstoornis of mentale handicap.

    jobat.be: Ik ben opvoedster en werk samen met kinderen en hun gezin de context uit van een problematische opvoedingssituatie.

    mountainbike.be: En mijn kameraad is opvoeder in een internaat en trok vandaag met zijn leefgroep naar ginder.

    Joeri, de zoon van Gerda en de Jean heeft voor opvoeder gestudeerd maar werkt nu als schappenvuller in de Colruyt.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (31 Jul 2024 07:48)
    Dit woord was woord van de dag op 18 Aug 2024

    👍
    210

    #149 17 August 2024: opstoven

    opstoven
    (ww. meestal infinitief)

    laten verdwijnen, elimineren

    vnw: je mag je geld opstoven: stik maar in je geld, barst

    Ik wil met die smeerbos niks ni meer te maken hebben. Ze mogen hem voor mijn paart opstoven.

    “Alleen jammer dat je hier niet mag zwemmen. Dat verbod kunnen ze wat ons betreft opstoven.” (bron: internet)

    “Hete zomer? Nee, voor mij mogen ze dat seizoen opstoven.” (uit een forum)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (29 Jul 2024 07:18)
    Dit woord was woord van de dag op 17 Aug 2024

    👍
    298

    #150 16 August 2024: opstappen

    opstappen
    (ww stapte op, opgestapt)

    betogen, demonstreren

    vnw: in België ook: meelopen met een betoging of een optocht

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    DS2015: geen standaardtaal

    Er stapten geen politici van de meerderheidspartijen mee op in Brussel.

    Een tiental sympathisanten van de Anonymous- en Occupy-bewegingen wilden mee opstappen met Guy Fawkes-maskers maar dat werd hen door de politie verboden. (standaard.be)

    Jongeren die morgen mee opstappen in de betoging tegen het regeringsbeleid brengen vannacht de nacht door in Brussel. (demorgen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (26 Jul 2024 08:15)
    Dit woord was woord van de dag op 16 Aug 2024

    👍
    350

    #151 15 August 2024: opsolferen

    opsolferen
    (ww. solferde op, opgesolferd)

    (met) iets of iemand opsolferen: iets opdringen, iets aansmeren, …

    vnw: iemand iets opsolferen: iemand iets opdringen, aansmeren of iemand iets wijsmaken

    Van Dale online 2015:
    opsolferen
    (1727) van op + solfer, sulfer (zwavel)
    (Belgisch-Nederlands, informeel)
    iemand iets opsolferen
    hem iets bedrieglijk of tegen zijn zin opdringen

    Al die gsm operatoren proberen ons vanalles op te solferen dat we niet nodig hebben.

    Nu zit ik hier opgesolferd met een abonnement dat ik niet vandoen heb.

    Tears for Fears timmert al even aan een comeback, maar werd gehinderd door managers die hen met jonge hitparade-schrijvers wilden opsolferen. (demorgen.be)

    Aan de andere kant heb je de tegenstanders, die het een schande vinden dat de farmaceutische industrie vrouwen een sekspil wil opsolferen. (standaard.be)

    3 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (25 Jul 2024 06:44)
    Dit woord was woord van de dag op 15 Aug 2024

    👍
    343

    #152 14 August 2024: koffietafel

    koffietafel
    (de ~, vrouw. zelfst. nw. geen mv.)

    rouwmaaltijd, meestal bestaande uit pistolets met hesp of kaas, waarbij koffie gedronken wordt

    ook in Zuid-Nederland
    Van Dale 2016 • een Bra­bant­se kof­fie­ta­fel
    klei­ne maal­tijd, met brood­jes, ge­nut­tigd na een be­gra­fe­nis

    “Gelieve de familie te volgen. Koffietafels in Vlaanderen” is de titel van een boek over rouwmaaltijden in België. (uitgave Davidsfonds)

    Koffietafel voor gekapte eeuweling “Jef den Eik” in Eisden (vrt.be)

    “Communiefeesten, huwelijken, maar ook koffietafels werden er georganiseerd. Mochten de muren kunnen spreken….”, mijmert Lowie. (vrt.be)

    6 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (24 Jul 2024 12:05)
    Dit woord was woord van de dag op 14 Aug 2024

    👍
    235

    #153 13 August 2024: opnemen

    opnemen

    dweilen

    vnw: in België ook: dweilen

    zie ook opnemer, aftrekker

    Voila! Alleen de keuken nog oepnemen en ’t is weer propel.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door jiet en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (24 Jul 2024 06:43)
    Dit woord was woord van de dag op 13 Aug 2024

    👍
    310

    #154 12 August 2024: te deum

    te deum
    (begrip)

    het ‘te deum’ is een hymne (voluit ‘te deum laudamus’, ‘wij loven u God’)
    In België is het onlosmakelijk verbonden met de nationale feestdag omdat het onderdeel is van het dagprogramma waarop alle hoogwaardigheidsbekleders, de zogenaamde gestelde lichamen, aanwezig zijn. Op die manier krijgt het in België een andere betekenisinvulling dan de ‘hymne’ die VD als verklaring geeft. Er is zelfs een politieke connotatie omdat het onderdeel is van het gevoelige spanningsveld tussen kerk, staat en koningshuis.

    Omdat den Berre vandaag de kroon doorgeeft aan de Fluppe (zie Berre en Fluppe) zijn er alvast twee uitzonderingen op de nationale feestdag: 1) Frank Deboosere heeft ervoor gezorgd dat er geen drasj national is, in tegendeel het wordt hoogzomer, en 2) de koning en de koningin, zowel de nieuwe als de oude, woonden het te deum bij; gewoonlijk is het koningspaar daar niet bij aanwezig.

    De koninklijke familie is aangekomen bij de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele om er het Te Deum bij de wonen, de religieuze ceremonie waarmee traditioneel de nationale feestdag begint. (vrt.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (21 Jul 2024 12:47)
    Dit woord was woord van de dag op 12 Aug 2024

    👍
    276

    #155 11 August 2024: bal national

    bal national
    (begrip)

    een volksfeest ter gelegenheid van de nationale feestdag op 21 juli op het Brusselse Vossenplein in de Marollen

    zie ook bal populaire

    vgl. Brol National, Resto National

    Aan de vooravond van de nationale feestdag is in Brussel het Bal National gehouden. (vrt.be)

    Een vol Vossenplein heeft zaterdagavond het Brusselse ‘Bal National’ bijgewoond met het huidige en toekomstig koninklijke paar. (gva.be)

    De Belgische nationale feestdag valt op 21 juli, maar naar aloude traditie is het de avond voordien alvast prijs met Bal National (zila.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 06:50)
    Dit woord was woord van de dag op 11 Aug 2024

    👍
    108

    #156 10 August 2024: opleg

    opleg
    (zn. m.)

    extra kost, meerkost, het bedrag dat men moet opleggen, bijbetalen

    vnw: toeslag, bijbetaling

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 3

    Van Dale 1995 online: Belgisch-Nederlands: wat men op, de prijs van, iets toe­legt

    Mits een kleine opleg kunt ge in het hotel ook een kamer met airconditioning reserveren.

    > andere betekenis van opleg

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (21 Jul 2024 11:51)
    Dit woord was woord van de dag op 10 Aug 2024

    👍
    283

    #157 09 August 2024: opkuisen

    opkuisen
    (ww., kuiste op, opgekuist)

    1) opvegen, door reinigen verwijderen
    2) (schertsend) opeten
    3) fig.: iets terug op orde stellen

    1 & 2: Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal

    vnw:
    •schoonmaken
    •opnemen, opdweilen

    voorbeelden: een hof (bladeren e.d.), een garage, kot, kamer, zolder (oprommelen, opvegen, …)
    “Kuist uw kamer ne keer op, manneke! Gij woont precies in ne varkensstal.”

    vgl. proper en opgekuist; opkuiser; opkuis

    Met ne vollen emmer water liep hij al morsend door de huiskamer. Moeder riep dat hij dat schonekes allemaal moest opkuisen!

    De pest aan den herfst is het opkuisen van al die blaren.

    Allee, er is nog een halve patat en drie spruitjes over. Ik zal dat eens opkuisen se, met nog wat saus van ’t vlees.

    Hij heeft drie maanden nodig gehad om de puinhoop op te kuisen die de vorige directeur van de afdeling achtergelaten had.

    demorgen.be: …de minister van Binnenlandse Zaken heeft het in een reactie op de feiten van de avond voordien over een “opkuisactie” en hij vindt dat de zaak “proper opgeruimd” is.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (21 Jul 2024 11:46)
    Dit woord was woord van de dag op 09 Aug 2024

    👍
    473

    #158 08 August 2024: dedouaneren

    dedouaneren
    (ww. dedouaneerde; gededouaneerd)

    fig. iets of iemand aanvaardbaar maken, van schuld ontlasten

    vgl. dedouaneren: goederen inschrijven

    Historisch onderzoek toont overigens aan dat De Vlaamse Linie het ‘zwarte Vlaanderen’ dedouaneerde bij de bredere katholieke bevolking (bloggen.be)

    Als ze de eerste twee weken na haar ‘schandaal’ (wat het ook reëel moge geweest zijn) overleeft, is de zaak definitief van de baan en wordt ze vanzelf maatschappelijk gededouaneerd. (dewereldmorgen.be)

    ‘De N-VA is niet opgericht om het Belang te dedouaneren’ (knack.be)

    Toch hebben de auteurs het gedrag van Laïs tegenover Soetkin terecht gesitueerd binnen een welbekende wetmatigheid: je kunt je als gedoodverfd “fascist” alleen dedouaneren door weer anderen van “fascisme” te beschuldigen. (inflandersfields.eu)

    Het Brusselse establishment is gededouaneerd voor een premier De Wever, schrijft Rolf Falter, historicus en auteur van onder andere De geboorte van Europa en 1302 – Het jaar van de mythe. (demorgen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (19 Jul 2024 18:17)
    Dit woord was woord van de dag op 08 Aug 2024

    👍
    5

    #159 07 August 2024: opgezet zijn met

    opgezet zijn met
    (uitdr.)

    blij, in zijn schik zijn met

    vnw: met iets opgezet zijn: ingenomen zijn, in zijn schik, tevreden zijn met iets

    DS2015: standaardtaal

    Van Dale 2020 online: BE, spreektaal

    “N-VA-kopstuk Theo Francken is niet opgezet met de openlijke kritiek van partijgenoot Jan Peumans op hem en de marsrichting van N-VA.”
    (dD 010718)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (19 Jul 2024 10:48)
    Dit woord was woord van de dag op 07 Aug 2024

    👍
    322

    #160 06 August 2024: crisette

    crisette
    (zn. v., ~s of ~n)

    kleine crisis

    neologistisch Wetstratees

    Oorsprong: het woord ontstond naar aanleiding van het ontslag van Bert Anciaux (2002), dat tot een crisette of een minicrisis binnen de Vlaamse Regering leidde. Crisette is gevormd naar analogie van andere woorden met het achtervoegsel -ette: operette, fuguette, kitchenette, superette, wasserette.

    ‘Als opwarmertje kan de crisette over de dienstencheques tellen.’ (De Standaard, 27/11/03: – bron: www.nlterm.org)

    ‘Geen akkoord zonder crisette. Het is een wetmatigheid in de Wetstraat. Maar het zag ernaar uit dat het op een crisette zonder akkoord zou uitdraaien.’ (De Morgen, 15/09/11)

    Het komt dan nog wel eens tot een rechtstreeks gesprek tussen enkel de N-VA en de PS maar, zoals ik in een eerste bijdrage aangaf, pas nadat een “crisette” in de Wetstraat werd uitgelokt. (vrt.be – 2019)

    Van een crisis of een crisette is geen sprake. Bij Vooruit, cd&v en Les Engagés wordt aangegeven dat het nog altijd om de prille start van de onderhandelingen gaat. (demorgen – 2024)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (18 Jul 2024 07:31)
    Dit woord was woord van de dag op 06 Aug 2024

    👍
    348

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.