Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
presteren, scoren, winnen, iets voor elkaar krijgen
NL: hoge ogen gooien
vgl. ook potten, niet veel ~ gebroken hebben
Kan Anderlecht potten breken in CL?
Hou deze regisseur in het oog want hij gaat nog potten breken.
Moerbeke gaat potten breken in tweede.
Aan de linkerzijde kan enkel Groen potten breken. (DeMorgen.be)
besmettelijk zijn, een ziekte die verder zet
verspreiden
Kijk uit want die ziekte is besmettelijk.
Kijk uit want die ziekte “loopt voort”.
Er zat iemand in zijn klas met een zwaar griep en enkele dagen later was iedereen ziek, want ja da “loopt voort” natuurlijk.
Een koortsblaasje loopt voort, dus niemand kussen als ge het hebt.
De uitlopers van de maagdenpalm lopen voort.
scheepstimmerwerf
< Middelnederlands sate. Van zitten.
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
scheepstimmerwerf. Gewestelijk in Vlaams-België, meestal in den vorm zaat.
“Ongelukkig voor Bavo arbeidde ook, Jan Donckers, Bert’s vader, toen reeds op de zaat”, Sleeckx (1863).
“Te Hoboken is ’en groote zaat”, Corn.-Vervliet (1903).
Van Dale 2013 online: gewestelijk
vormvariant: zate
Tot in de eerste helft van de 20ste eeuw stond er in Herentals een zaat, naast het binnendok en het huidige station. Op de zaat staan nu woningen en de straat noemt de Zaatweg.
Aan het kanaal in Schoten noemt de straat: de Zaatstraat.
< andere definitie van zaat
babbelen, praten… maar dan meer in de zin van onophoudelijk zeveren
MNW: Cabbelen: kabbelen, kibbelen, twisten, tegenspreken.
Oorsprong is niet met zekerheid bekend. W.-Vl.: kabeelen.
Als die begint te “kabeele” komt er gin end aan.
kleed dat meisjes/dames in de zomer dragen
ook zomer kleedje
meervoud zal meestal in diminutief gebruikt worden
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
SN-NL: zomerjurk
zie ook bain de soleil; verzamellemma kledij
Als ge nog zomerkleedjes nodig hebt is ’t nu ’t moment. De solden zijn bijna gedaan.
bedrogen of gefopt worden, opgelicht worden,
maar ook wanneer iets anders uitdraait dan men verwacht of gehoopt had
zie ook zak, in ’t ~ zetten; zak, in ’t ~ laten lopen; grammatica: gereduceerd lidwoord
Hij ging eens naar Spanje voor de zon, maar is dik in ’t zak gezet: Heel den tijd regen en bewolkt.
blue-army.com: Clubsupporters worden in ’t zak gezet.
zich buiten de situatie houden
< contaminatie van ‘ergens zijn neus niet insteken’ en ‘van tussenuit, zich ergens ~ houden’.
Waarschijnlijk een eenmalige verspreking.
De minister snapt verder niet dat mensen hem verdenken van belangenvermenging en vragen om het ACW-dossier door te geven aan een ander ministerie: ‘Er is geen dossier om door te geven. Het is de taak van de minister van Financiën om zijn neus daarvan tussen te houden.’
Vastbenoemd personeel in het onderwijs kan niet worden afgedankt, wegens hervormingen omdat zijn functie ophoudt te bestaan. Hij of zij wordt dan overgeplaatst naar een andere school of een andere dienst, desnoods in een andere functie maar verwant aan dezelfde loonschaal en met behoud van anciënniteit. Het overplaatsen geschiedt binnen 1 en dezelfde scholengemeenschap.
Bij overheidsdiensten wordt dit muteren of mutatie genoemd.
zie ook: affecteren, reaffectatie
De regentes Esthetische Vorming in de doorstromingsafdeling had niet voldoende lesuren en werd daarom gereaffecteerd naar het Kunsthumaniora waar ze voltijds kon starten.
lef hebben
< Fr. avoir du toupet = lef hebben
In de XVIde eeuw waren er huurmoordenaars (bravi) die handelden voor edellieden. Tijdens hun misdaden trokken ze een lok van een lange toupet over hun gezicht om niet herkend te worden. Ze werden beschouwd als onverschrokken, vanwaar de uitdrukking.
De Gust heeft toupet. Gisteren ging hij, met zijn motorhelm op, dronken de weg vragen in een politiekantoor.
uitspraak in Antwerpen: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje)
vooruitstekende kin
Hij is een keigoeie zanger maar hij heeft een mottige knut.
regeerperiode van een regering
vnw: (bnl.) in België ook: regeerperiode, zittingstijd, zittingsperiode van een wetgevend lichaam of een bestuursorgaan
Van Dale 2018 online: BE
Zuid-Nederlands: zittingsperiode van een wetgevend lichaam of van een bestuursorgaan; zittingsduur, zittingstijd.
Dus ook voor gemeenten.
zie ook legislatuurparlement
Als ze hun eigen (eigen, zijn ~) niet gaan spoeien (spoeien, zich ~) met de regeringsvorming is de legislatuur voorbij vooraleer ze er aan begonnen zijn.
“Het instellen van de onverenigbaarheid tussen een parlementair mandaat en een ministerieel ambt is van bij de start van de legislatuur noodzakelijk. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
sierspeld
< Frans breloque, hanger, sieraad
< Engels berlock, hangsieraad, bedelke
Dat is een mooie berlok, die staat beeldig op de rever van uw vestje.
vertaling van kutkop;
scheldwoord
De Gert is ne foefkop.
" Die foefkoppen zetten toch wel die verwarming af zeker op mijn kot :( Ik zit hier nu al te rillen van de koude en ’t is nog maar 9u30." (internet)
gerecht: stoofvlees geserveerd met frieten. Een salade of andere groenten zijn optioneel. In de stoofvleessaus kunnen eventueel al worteltjes of andere groenten verwerkt zijn.
zie friet
vgl. biefstuk-friet
klik op de afbeelding
Stoofvlees-friet
deredactie.be: De Vlaming heeft gekozen: dat 14.331 kijkers hebben gestemd op stoofvlees-friet als dé ultieme Vlaamse Klassieker uit alle Vlaamse gerechten die hij de voorbije vijf jaar klaarmaakte in “Dagelijkse kost”. Meus roept zondag 1 maart uit tot Nationale Stoofvlees-frietdag en vraagt de kijkers om die dag massaal dit topgerechtje klaar te maken.
zelfstandig nw van schietten
diarree, buikloop
Mijn koeien hebben allemaal de schiette: den afgang.
bijeen geraapt sprokkel hout, samengebonden, opgeslagen op een mijt om later de kachel mee aan te steken
Rutten, A. (1890), Bijdrage tot een Haspengouwsch Idioticon.
HETSEL, m. z. Mutsaard. Wij stoken immer den oven met dennen hetsels. – Hetsel is eigenlijk heetsel, wat dient om te heeten, gelijk stijfsel van stijven, zwartsel van zwarten enz. – bij Kiliaan heytsel.
Ik heb een hetzel opgestookt.
overtreding
Frans infraction
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands (juridisch)
vgl. wetsinbreuk; verkeersinbreuk; milieu-inbreuk
Een inbreuk op de privacy.
Het aantal geregistreerde inbreuken op het maximaal toegelaten gewicht van voertuigen op wegen is tussen 2008 en 2011 gestegen van … (De Standaard)
verpakking (folie, zak, hoes, …) uit kunststof (metonymisch)
uitspraak: plastiek … plastik (zie ook Vlaamse uitspraak)
zie ook plastiekje
Ja, occasie, maar ’t was nog spiksplinternieuw want ’t zat nog in de plastiek en al.
- Moet ge een plastiek hebben om die groenten mee te nemen?
- Ja okee, geeft mij maar een plastiek zakske.
Hebt ge ne plastiek om dat hier in te doen?
persoon die scheel ziet
strabisme
De schelen laat niet met zich sollen.
zijn grens(zen) bereiken, zijn beperkingen hebben
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
ook variaties: tegen zijn limiet(en) botsen, …
We botsen namelijk op de limieten van het huidige denkkader. Tot nu toe was Europa’s antwoord op de crisis bijna uitsluitend een budgettair antwoord. (forum)
nieuwsblad.be: Maar ook een gezondheidsfreak botst op zijn limieten. Di Rupo kampt al twee jaar met een schorre stem.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
