Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
vals
herkomst: zou een vervorming zijn van het oude woord aes-sack. Dit was een zak met aas (voedsel) die men meenam op reis.
Daarnaast kreeg aaszak ook de betekenis van goocheltas. Het “bedrog” van de goochelaar ging in het Zuid-Nederlands over in bedrog tijdens het spel.
Van Dale: haarzak
de (m.); g.mv.
1. (gewestelijk) aaszak
zie ook: haarzakkerij
haarzakken
haarzakker
vnw: aaszak, aaszak doen = valsspelen
Jij speelt haarzak!
stekelbes,
zie kruisbes voor overzicht
Doet uw ouwe jas maar aan als ge kroeselen gaat plukken!
Zo vol als een kroesel.
Pas op voor de doorns as ge kroeselen gaat plukken!
Rooj kroeselen. Zuur kroeselen.
aan het voorhoofd recht geknipte haarlijn
SN: pony
zie ook: froe
Van Dale online: BE, informeel
Meisje met een froufrou
Mijne froufrou hangt bekan in mijn ogen, ik moet dringend eens naar de coiffeur.
“Die froufrou? Dat is gewoon omdat ik in mijn midlifecrisis zit”, zegt de vrouw van de Amerikaanse president. (vrt.be)
later, straks
vnw:
•direct, onmiddellijk, meteen
•straks, zo dadelijk
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6
uitspraak in Antwerpen: sèvves, seves
Kempen: sèwwes, seuwes > met korte eu
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Thans alleen in Zuid-Nederland, vroeger ook in Holland.
“Kom, doe liever voort … ’t moet hier nog al verricht worden en seffens komen de gasten!” Stijn Streuvels, Minnehandel (1903).
Van Dale online: BE: spreektaal: dadelijk, aanstonds
Ik zal dat seffens wel even doen, als ik hier gedaan heb.
“De pendelbus heeft mij netjes afgezet voor de deur van het centrum en brengt mij seffens weer naar het centrum van de stad. " (vrt.be)
De Europese beleggers hebben blijkbaar een goed oog in de verklaring die FED-voorzitter Ben Bernanke seffens zal afleggen. (trends.knack.be)
‘Ik denk dat ze de boeren hier weg willen. Maar seffens heeft België niets meer van zijn eigen. Platteland is landbouw!’ (standaard.be)
verdeelstekker die in stopcontact zelf past
Van Dale 2018: BE; spreektaal verdeelstekker
zie ook dominostekker
Ik heb een stopcontact te weinig om de toestellen aan te sluiten. Hebben we nog ergens een kattenkop?
ieder zitmeubel voor meerdere personen met een hard oppervlak
NL bank heeft ruimere betekenis, Van Dale: “als deel van een ameublement dwarse sofa met dikke, verende bekleding” wordt in Vlaanderen “zetel” genoemd
Bank op de dijk van Oostende
We hebben een tijdje zitten babbelen op een bank in ’t park.
spoelbak, wastafel, gootsteen, afwasbak
zie ook poembak
uitspraak: pombak
vnw: gootsteen, aanrecht met spoelbak, spoelbak
Van Dale: niet algemeen gootsteen
Zet de vuile glazen maar in de pompbak.
De pombak loopt over.
En de pombak, de pombak, de pombak is kapot.. (liedje)
Ze legde de pan op de handdoek naast de pompbak. (demorgen.be)
Vul de pompbak met voldoende water en pluk de rest van de slablaadjes los. (dagelijksekost.vrt.be)
Het wasmeubel stelden Nathalie en Piet samen met een pompbak uit de kringwinkel, kranen uit Desco, golfplaten en een mooie arduinsteen. (standaard.be)
De helden van de jeugd heten Gladde Paling, Pombak en Natte Visstick. In een razend tempo veroveren ze Tiktok en Chirofuiven met maffe hits (standaard.be)
trots op iets zijn
zo fier als een pauw
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
vgl. fier
Fonske heeft zich een nieuwe auto gekocht, ge moet hem ermee zien rondrijden! Zo fier als ne gieter zit hij in zijne auto.
“Ik ben zo fier als een gieter” zei prinses Astrid, in een interview, nadat ze de marathon had uitgelopen.
Thiam zo fier als een gieter (demorgen.be)
Iemand die ineens van houding verandert en totaal het tegenovergestelde doet van wat hij vroeger zei. Wordt bijvoorbeeld gezegd van iemand die van politieke partij verandert.
ook kazakkenkeerder
ook: kazakdraaier, zijn kazak keren, kazak
< Frans: tourner casaque.
Van Dale 2016 online: BE
vgl. windhaan
Dië Guido is nen echte kazakkendraaier! Wie weet wat hij morgen weer gaat vertellen.
bevallig en pront dametje
Streek van Aalst (O-Vl): misteinget (zoals het Franse woord)
oorsprong: artiestennaam van Jeanne Bourgeois, een Franse zangeres. Het pseudoniem Mistinguett, was een verbastering van Miss Tinguette, mogelijk afgeleid van adjectief “dingue” wat zoveel betekent als “gek”
De Joeben loopt weeral te stoefen met zijn mistanget aan de arm.
Zij kon zwiere, meh maniere
en ik zag da’ z’eur vermake kon
Mistanget, we gon noh ’t buffet
ik zing da’ ge dörst ed
Zölle, Mistanget, we gon noh ’t buffet
ik zing da’ ge dörst ed
Zölle, Mistanget, we gon noh ’t buffet
ik zing da’ ge dörst ed
(http://www.vlaamseliedjes.com/axl_peleman-mistanget.html)
merknaam Cracottes
luchtige toast, krakkertje, knäckebrödje
Kempen: mv = cracotters
zie ook verzamellemma verwaterde merknamen
Als ge wilt afvallen moette veel cracotten eten!
zeuren, zagen
m.: ne krefter of ne kreft
v.: een kreft
zie http://gerdernissen.wordpress.com/2007/08/18/kreften-over-hoeken-af-en-iemand-opeten/
ook in de Antwerpse Kempen en de Denderstreek
’t Is niet omdat ge vies gezind zijt, dat ge tegen ons moet beginnen kreften!
een gapende wonde (meestal hoofdwonde)
ook in Oost-Vlaanderen
Engels: “gap”, opening, snee en “gob” (vulgair) voor mond
verwant met gapen
Koentje viel en bezeerde zich; de gabbe dient genaaid te worden door de dokter.
gebakje
wnt: 3. In Zuid-Nederland, in navolging van het Frans Gebakje, taartje, pasteitje.
vnw: gebakje
Van Dale 2017: pateeke
1. BE; spreektaal gebakje, taartje
Klik op de afbeelding
Verschillende pateekes
We hadden lekkere pateekes voor bij de koffie.
> andere betekenis van pateeke
steekwagentje
< Frans: brouette, zie berrewet
zie ook pirrewitje, duvelke
We zullen de frigo verhuizen met een pierewiet.
> andere betekenis van pierewiet
wreef = bovendeel van een voet
ook in de prov. Antw.
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij wrijf:
znw. m. Wreef van den voet, jongere vorm in de plaats gekomen van wrijch.
Kiliaan: wrijf des voets, suprema pars pedis. In Zuidnederland nog gewoon.
Er is een steen op zijne vrijf gevallen.
“Lederen lap in rijgschoenen, die de wrijf bedekt”, Cornelissen-Vervliet (1906).
aanhoudend, aanaavende, voortdurend
zie ook: botten, om de vijf ~, om de vijf voet
Die DVD mag weg want die blokkeert om de vijf voeten.
schoppen
West-Vlaanderen: pieken
< Frans: ‘pique’
vnw: pijken(s) (mv.): schoppen in het kaartspel
-pijkenzot: schoppenboer
Wie heeft de pijkenaas dan in zijn hand?
- alg.: gereedschap, verzameling werktuigen, alm
- fig.: spottende naam voor mannelijke geslachtsdelen, vgl: gerief
wnt: Alaam, allam (met verwisseling van accent ALM, ALEM): Het woord was en is alleen in Zuid-Nederland en in Zeeuwsch-Vlaanderen bekend en daar nog thans algemeen; het beteekent gereedschap.
< Middelnederlands: ‘allame’ < andlame, waarbij and- overeen komt met eerste deel van ‘antwoord’ en -lame vergelijkbaar is met Eng. ‘loom’. Hetzelfde woord als Oudengels andloman (meervoud) dat “gerief, gereedschappen” betekende, evenals “penis”.
Gezegden:
- alg.: Zijn alaam kennen: zijn vak verstaan (Teirlinck (1908))
- fig.: Een aardig stuk alem: een rare kwant (Joos (1900-1904)
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, archaïsch
vnw:
•gereedschap
•stuk gereedschap, materiaal
zie ook alaambak
- In de Brico zal je alle alaam vinden die je nodig hebt om parket te leggen.
- Als de buurman zijn fietsbroek aan heeft, zie je heel duidelijk zijn alaam zitten.
- “Dyveerssche halaemen dienende ter neerrynghe der draperye als scietspoelen, caerden ende dier ghelycke,” – uit de Spelen van Cornelis Everaert, ca. 1530
-om van te verschieten, om van te schrikken, iets wat plotseling, maar niet blijvend, schrik teweegbrengt
-ook: vlug verschieten, gezegd van mensen of dieren
Woordenboek der Nederlandsche Taal: (Vl.-België). De neiging hebbend gauw te schrikken, ontsteld te raken, bang te zijn. Ook van paarden.
Van Dale: BE; spreektaal
zie ook verschietelijk
“Weet u niet wat verschietachtig is?. Stel, u fietst voorbij een geparkeerde auto en de deur van die auto gaat plots open en u kunt een aanrijding nog net vermijden. Wel, dat is nu verschietachtig.” (Drs. Johan Happolati, ‘Verschietachtig’ moet in de Dikke Van Dale)
Onze Jeroen is heel verschietachtig. Hij laat regelmatig iets vallen van ’t verschieten.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
