Reacties van de Bon

Is heel Vlaanderen niet te ruim? In Hageland is het takzoal en in de Leiestreek oksaal. Provincie Antwerpen misschien?

Diederik, marsie is zeker Antwerps, maar ik zeg het zelf niet.

opgraven en opduikelen vervangen door opscharrelen? Of gewoon verwijderen.

omgekeerde wereld!

Taalunie:

Alleen gevangenis is standaardtaal in het hele taalgebied. In België komt gevang vooral voor in gesproken taal; het woord behoort er niet tot de standaardtaal. Gevang is wel standaardtaal in Nederland. Het wordt er vooral gebruikt in informele taal.

Toelichting
Hoewel veel naslagwerken gevang en gevangenis als synoniemen van elkaar opnemen, is alleen gevangenis standaardtaal in het hele taalgebied. In België wordt het woord gevang vooral in de gesproken taal gebruikt. Het behoort er niet tot de standaardtaal.

(1) Ooit begon hij als veelbelovend bokser, maar hij werd crackverslaafd, belandde in de gevangenis en later op straat.

(2) ‘Als hij zo verder doet, eindigt hij nog in het gevang!’, mompelde ze. (in België, geen standaardtaal)

In Nederland behoort gevang wel tot de standaardtaal. Het woord komt er vooral voor in informeel taalgebruik. Vaak heeft gevang er ook een ironische bijklank.

(3) Een rechter bepaalde vrijdag dat ‘la Hilton’ weer het gevang in moest. standaardtaal in Nederland (informeel)

EWN:

hoorndol
bn. ‘razend, woest’
Vnnl. in de mensch wert eerst horendul (1555; WNT), horen-dul ‘razend (van beesten)’ (1599; Kil.); nnl. horendollen stieren (1758; WNT).
Dit woord lijkt een samenstelling uit hoorn en dol. Men zou kunnen denken aan dolgeworden dieren die met hun hoorns aanvallen; men meende vroeger wel dat een aandoening aan de hoorns daar de oorzaak van was. Deze associatie kan echter secundair en dus volksetymologisch zijn; het eerste lid moet dan een vervorming van een ander woord zijn. Te denken valt aan ore- of oor- in mnl. orewoet, oorwoet ‘extase, euforie’, waarvoor zie oorzaak. Een betere kandidaat, vooral gezien de identieke betekenis, lijkt Middelhoogduits hirnwüetic ‘razend, woest’ (Lexer) dat een eerste lid hirn ‘hersenen’ heeft, zie hersenen, en dus een doorzichtige samenstelling is.
Het bestaan van de volkomen vergelijkbare en ongeveer even oude samenstellingen vne. horne-wood ‘razend’ (van mensen) (ca. 1500; OED) en horne-mad ‘id.’ (zowel van beesten als van mensen) (1579, 1607; OED) (beide verouderd) pleit voor de verklaring ‘razend als een hoorndier dat aanvalt’, of voor ontlening tussen het Nederlands en het Engels. Het zou immers erg toevallig zijn als in het Engels precies dezelfde volksetymologische associatie is opgetreden als in het Nederlands.