Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
(19de eeuw) doodlopend steegje met kleine, uiterst primitieve huizen zonder enig modern comfort, tegenwoordig worden beluiken soms verbouwd tot moderne woonerven
< beloken (= afgesloten, verborgen)
Van Dale 2017 online:
1. BE besloten ruimte, blinde steeg met huizen
= hofje (2)
2. BE; verkorting van vilbeluik
Beluik in Gent
In de film ‘Daens’ zijn mooie voorbeelden van beluiken te zien.
“Het zijn vijf identieke arbeidershuizen die bereikbaar zijn via een gang achter de witte deur tussen nr. 16 en nr. 28. Daarom heet het ‘Het Beluik’. Dit is uniek in Limburg. Het geheel werd beschermd in 1983.” (Hasel)
sjarel, sloeber
zie ook de reactie
vnw:
•belhamel, deugniet
•forsgebouwde kerel
Heeft hij nu weer de hond losgelaten. ’t Is ne kastaar!
Mijn dochter gaat naar Parijs een marathon lopen. ’t Is ne kastaar!
“re. vrachtwagenschool.
vandaag had ne collega van pa zo ene van het school mee.
-amai, zei pa zenne collega, da was ne kastaar, die had hem ’s morgens opgepikt en die had geslapen tot ze op de werf waren. Dan moesten ze nog ergens leeggoed gaan oppikken, maar da is zo een moeilijke werf (der ligt veel rommel en zo), ma die jong bleef gewoon zitte zenne, truckstar leze en opeens toen pa zenne collega aant achteruit rijde was, zei hem zo: welke cabine vind gy het mooiste?
-en toen ze trug op de hof ware ging hem van zen oren maken dat hem nie had mogen rijden.” (truckfanclub.be 24 sep. 2009)
Een bende castaars, dat is wat wij zijn. Jonge durvers, anders dan de rest. (facebook)
> andere betekenis van kastaar
penis
ook: flosj
Jongens hebben een flocheke, meisjes niet.
> andere betekenis van floche
verdeelstekker
vnw: domino (de, -’s), dominofiche (de, -s), dominostekker (de, -s): verdeelstekker, driewegstekker
zie ook kattenkop
Ge moet toch oppassen met die dominostekkers, kwestie van het circuit niet te overbelasten.
Zeef
Ook als ww: ziften (zeven) – zift, ziftte, gezift.
< Middelnedelands: sifte, sichte
Keukenzift
Ge kunt dat blikske pekes en aarte (erwten) afgieten door de zift.
Ge moet dat zand ziften, dan blijven de steentjes er in liggen.
Ze hebben daar nogal gelachen! Ze hebben die leerjongen om een glazen zift gestuurd.
Gierigorde emme een zift op hun schouw staan om hunnen smoor te zifte. Dan kunnen ze de beste stukken nog is gebruiken.
spatbord
< Frans garde-boue (= slijk-weerder)
vnw: garde-boue: spatbord
Ze hebben tegen mijn auto gereden en er is een bluts in mijn gardeboe.
Ook voor Rustam was de taal het moeilijkst, vertelt hij, terwijl hij een ‘garde-boue’ (spatbord, red.) aan het uitdeuken is. (standaard.be)
Dat het dialect dikwijls van het Franse woord voor het voorwerp komt is duidelijk. Dat we het correcte Franse wordt beiden verkeerd hebben ‘geschreven’ is ook een feit. Dat het in het Frans gaat om een garde-boue is nu duidelijk. Ik reageerde op het feit dat iemand dacht dat een gardeboe (dialect dus) een voorvleugel is, wat niet zo is. (autoforum.be)
De twee deuren + de gardeboe van een Nissan Primera 1600 cc bj 1994 (autokerkhof.be)
schade aan de smart, beetje verf van de gardeboe, schade aan de bus, ferme deuk, mijn verf op de bus en spatlap in frenne vaneen 8) (houvast.be)
trottoir, voetpad, stoep
< Frans alentours (les ~) de omgeving, lieux autour: omstreken
oorsprong: De straten hadden geen voetpaden zoals nu, maar de rijken hadden wel een verhoogd wandelpad, voetpad dat ‘aux alentours’ lag (rond het eigendom).
Nog gebruikelijk in het Antwerps dialect.
De kinderen hinkelen oep (op) de lantoer.
“Ons bomma zei vrueger alttij ‘’ oep de lantoer bloaven hé’’ wat zo goed wil zeggen als op de stoep of het voetpad blijven hé en er nie neffes loepe.” (tuinadvies.be 3 feb. 2008)
alcoholicus, alcoholist
zie ook alcoholieker, alcolieker, alcolist
Van Dale online Belgisch-Nederlands, spreektaal
vgl. alcool
Als ge meer dan zeven glazen bier per week drinkt, zijt ge nen alkolieker.
onder moeilijke omstandigheden blijven doorwerken en niet opgeven
Die gast is al zeker 5 jaar aan dat huis aan ’t toeken!
- 1 friet: stukje, reepje patat
- portie friet, pak frieten
zie andere betekenis van frit
zie ook patat frut
Chronologisch woordenboek, Nicoline van der Sijs:
“Boeiend zijn de benamingen voor gebakken aardappels. De patates frites (waarvoor ik als datering 1932 heb gevonden) zijn in België uitgevonden, zowel qua naam als qua zaak. In het Frans heten ze pommes frites. De patates frites zijn in Nederland verkort tot patat(es) (pas in 1976 gevonden), geheel volgens de normale ‘regel’ dat het eerste relevante deel van een verbinding bewaard blijft en het tweede verdwijnt. In Vlaanderen stuitte dit echter op een probleem, want hier bestond het woord patat al voor de aardappel (een leenwoord uit Spaans patata). Daarom werd in het Zuid-Nederlands patates frites verkort tot frites/friet (gedateerd op 1924, dus eerder dan de verbinding patates frites, wat ongetwijfeld te danken is aan het toeval). Zo zijn dus twee geografisch gescheiden verkortingen ontstaan.” (DBNL)
- Is er iets Vlaamser als fritten?
- Ja, frieten.
gruwelijk
heeft in het Aalsterse tal van betekenissen: enorm, vreselijk, verschrikkelijk en duidt steeds een superlatief aan van het zinsdeel dat er op volgt:
Uitspraak: graa-lèk
Antw. Kempen: graawelek
Een gralijk accident (een enorm, vreselijk ongeval)
Ze heeft gralijk veel geld (ontzettend rijk)
’t Is gralijk hoor! (het is erg, het is vreselijk)
binnenhalen, in de wacht slepen, geld opstrijken
znw: (Eig.: met een hark naar binnen halen). (Een overwinning e.d.) op zijn naam schrijven, behalen; (iets) in zijn bezit krijgen, binnenhalen.
Van Dale 2015 online: BE
Binnenrijven is een woord dat vrijwel alleen in België bekend is; in Nederland wordt het maar zelden gebruikt. Rijf is een ander woord voor ‘hark’ en rijven betekent ‘harken’. Ook deze woorden komen vooral in België voor, maar zijn ook in sommige delen van Nederland nog wel bekend. Letterlijk betekent binnenrijven dus ‘binnenharken’, ‘met een hark naar je toe halen’. In de praktijk wordt het vooral figuurlijk gebruikt voor ‘binnenhalen, binnenslepen’. (onzetaal.nl)
zie rijven
We hebben een dik contract binnengerijfd.
De gezinnen die er het minst nood aan hebben, reven het grootste deel van de 3,5 miljard steun voor investeringen in energiebesparing binnen. (DS 20/01/17)
BINNENRIJVEN, – Fig. Binnenpalmen. Hij héet dat erfdeel daar binnengereven. (Cornelissen-Vervliet 1899)
Voor het tweede opeenvolgende jaar heeft de Amerikaanse zangeres en actrice Jennifer Lopez de titel van meest sexy vrouw ter wereld binnengereven. (hbvl.be)
Facebook en co. hebben het afgelopen kwartaal weer vele miljarden binnengerijfd. (nieuwsblad.be)
mier
< mierzeiker, uit mier en zeik
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
bij pismier: Evenzoo eng. pismire. Gewestelijke benaming voor de mier, die zoo geheeten wordt, omdat het insect een pisachtigen reuk afgeeft, of, naar het volksgeloof, de menschen bepist.
“Pis-miere, mier-seycke.” Formica (Kiliaan)
variant: moezake, moezeiker, zeikmoeier, murezjieker, zeikworm
zie ook brek
W’emme ne nest muurzeikers ier in den hof, dus past op waar da ge ga zitten.
drukkend warm weer, zwoel, laf
Van Dale online:
Belgisch-Nederlands, niet algemeen, van het weer, de atmosfeer
Het is doef weer vandaag, het zal allicht gaan onweren.
José De Cauwer als commentator bij de Ronde van Frankrijk: "Doef is een woord dat de Nederlanders ons benijden, zoals goesting en goesting in…’
> andere betekenis van doef
nodig hebben
zie ook doen, van ~ zijn, hebben
Belt maar als ge mij vandoen hebt.
“Maar dat gekribbel met die vulpen
heb ik allemaal niet vandoen
want later als ik groot ben,
leer ik toch voor kampioen” (Urbanus, De Kampioen)
Een geprefabriceerde betonnen holleplaat vloer, ook wel kanaalplaten genoemd.
zie ook brikken
Er worden welfsels gebruikt voor het gelijkvloers.
snelheidsmeter, kilometerteller
vnw: kilometerteller
Ik heb een nieuwe kilometriek voor mijn velo gekocht.
De wijzer van de kilometriek van de auto slaagt op hol. Ik rijd 100 en 60 km int d’uur tegelijk.
kont, achterwerk, zitvlak
vnw: •achterste, achterwerk, billen, bips
-iemand op zijn poep geven: iemand een pak voor zijn billen geven
DS2015 geen standaardtaal
De gebruikelijke Nederlandse betekenis van uitwerpselen of stront wordt in Vlaanderen niet gebruikt. Uitzondering hierop is hondenpoep, hoewel de Vlaming eerder hondenstront zal verkiezen.
< Volgens sommige etymologen zou poep komen van het Franse poupe: achtersteven van een schip, Latijn puppis
zie ook voorpoep; poepzitten; klets op de poep
Zet u neer op uw poep.
Als ge niet braaf zijt, krijgt ge een klets op uw poep.
Dat student Lloyd aarzelend op haar poep had gemikt om de omvang van de blauwe plek te beperken, kon Joke geen barst schelen. (standaard.be)
Houd uw poep lekker warm met ‘swants’ – De Standaard
Op het eind ging De Bruyne, na een zoveelste ren, op de poep zitten. Krampen. Zich helemaal te pletter gelopen. (demorgen.be)
toegeven, zwichten
vnw: in België ook:
•zwichten, toegeven, gehoorzamen
-plooien of breken: buigen of barsten
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
opm: zich plooien, zich schikken is wel SN
zie ook plooien of breken; nie neute, nie pleuje
Zelfs als zijn baas dreigde met ontslag plooide hij nog niet.
Ook toen was er geen haar op Franckens hoofd dat eraan dacht om te plooien. (demorgen.be)
> zie andere betekenissen van plooien
krabben
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Door dissimilatie uit Scharren. Thans alleen in Zuid-Nederland.
1. Krabben, schrabben. In zijn haar scharten. Achter zijn ooren scharten, De Bo (1873).
zie andere definities van scharten
Ols het jukt (jeukt), moei je scharten.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
