Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
vergiet
< van het werkwoord verzijpen: laten uitlekken, laten uitdruipen < zijpen: druipen (Woordenboek der Nederlandsche Taal)
West-Vlaanderen: verziep
synoniemen uit verschillende regio’s: trizee, stramijn, zijbaar, temst
De druiven liggen in het verzijp.
“De bovenste puntjes van de artichoken afsnyden en een weynig in ’t water leggen, dan in kokende water met wat zout en op een verzijp leggen dat zy uytdruppen” bij Liev.-Coopm. (1837).
ondertussen
uitspraak Antwerpen: taaidterwaail; ook tijdterwijlen
Antwerpse Kempen: taterwaal
As ik baa de kwaffeur mut wachte, lees ik taaterwaal e boekske. (Als ik bij de kapper moet wachten, lees ik ondertussen een boekje.)
’k Zal hem taterwaal wel bezig houden.
aangezicht, meestal bedoeld op kin en onderste gedeelte van een gezicht (informeel)
syn.: smoel
Woordenboek der Nederlandsche Taal: znw. onz., mv. bakkesen; verkl. bakkesje.
Bakkes is verkort uit vnnl. bakhuis ‘gezicht, kinnebak’ met verdoffing van het tweede lid. Het eerste lid is Middelnederlands backe ‘wang, kaak’, al Oudnederlands in de samenstelling kinnebak. Het tweede lid is huis in de betekenis ‘omhulsel, kap’, zoals dat ook voorkomt in bijv. klokhuis
C.H.Ph. Meijer (1919),Woorden en uitdrukkingen:
Bakkes, ook bakhuis, in België: gezicht. Het eerste gedeelte is dezelfde stam, die in kinnebak, baktand voorkomt en kaak beteekent. Verondersteld wordt, dat het ontstaan is uit een meerv. bakkens, dat tot bakkes werd en dat later (reeds Kil. heeft alleen bakhuys) schijnbaar hersteld zal zijn tot dien gewaanden juisten vorm bakhuis
Van Dale online: bakkes zelfstandig naamwoord: het, mv. bakkesen
Moet ik u eens een toek op uw bakkes verkopen?
exotisch fruit (Citrus ×paradisi)
NL: grapefruit
zie ook de commentaren hieronder en bij pompelmoessap
vnw: grapefruit
Van Dale 2015 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook pompelmoessap; verzamellemma groenten en fruit
< Tamil: pampalimasu.
Ik eet liever appelsienen dan pompelmoezen.
IJsthee met zeste van roze pompelmoes – De Standaard
zeer goede mop, of meer algemeen ook een hilarisch toneelstuk, …
SN/NL: dijenkletser
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel dijenkletser
zie ook bil
Die mop die ge me daar verteld hebt is nen echten billekletser.
< ook gijnappel; volgens Snellaert (1844) uit Genua-appel, naar de Italiaanse invoerhaven van appelsienen (bron: F. Debrabandere)
Ik maak zo dadelijk verse vruchtensla klaar. Ik moet enkel nog de ginappels in stukjes snijden.
hé gij daar, opgepast!
Helaba, rustig aan hé manneke of ik zal uw vader eens roepen.
> andere betekenis van helaba
blonde bruine suiker
< vernoemd naar de afbeelding van een lachend kind op de verpakking
zie ook cassonade
Wil jij kinnekessuiker op je pannenkoek?
Rijstpap is het lekkerste met kinnekessuiker.
De suiker wordt ook wel kinnekessuiker genoemd, naar het iconische gezichtje op de verpakking. Maar wist u ook dat die tekening gebaseerd is op een Brussels ketje? (vrt.be)
Voor pannenkoeken grijpen velen onder ons dan ook steevast naar de Cassonade Graeffe, ons allen beter bekend als ‘kinnekessuiker’. (hln.be)
Voor de kinnekessuiker wordt een mengeling gemaakt van drie verschillende varianten van de siroop: van licht tot donker. (standaard.be)
dop, stop, afsluiting
zie ook toep, tsjoepke
De cola wordt plat als we den tsjoep van de fles niet vinden.
Trekt den tsjoep uit bad als ge deruit zijt.
rem bv. fietsrem, rem in de auto, …
< Frans frein
zie ook freinen, noodfrein, handfrein, coup de frein, fring
De kabel van mijn frein was gekrakt, en ik fietste recht in de beek.
En ze dacht dat de rechterpedaal in haren auto de frein was…
op de frein gaan staan; de freins dichtgooien; de freins dichtknijpen
steenafval
Brugse ommeland en kust: brikkeljon
Antwerps: brikkaljon
Antwerpse Kempen: brikkeljon
< Waals/Frans: briquaillons
We hebben een muur uitgebroken en we hebben de broquiljon op onze oprit gekapt.
bouwinfo.be: Eventjes terzijde: brocillion, bricalion, briqueljon, en zo meer, ik heb er ook altijd last mee om dit woord te schrijven (uitspreken geen probleem). Ik heb het dan toch maar eens opgezocht en het is blijkbaar enkel te vinden in het Vlaams woordenboek (wist niet dat dit bestond). Daar schrijft men brikkeljon exact zoals je het uitspreekt dus.
vlek, klad
in Antwerpen plak
vnw: vlek, klad door inkt of vet
wnt: Een klein gedeelte der oppervlakte van iets dat anders van kleur is dan de oppervlakte er om heen. Inzonderheid: een (natuurlijke) vlek van ronden of anderen vorm op de huid van mensch of dier. Dikwijls met aanwijzing van de kleur der vlek: een blauwe plek. kunstmatig aangebrachte vlekken.
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
zie ook verzamellemma geneeskunde
Met wijnplekken op een tafelkleed moet ge bij tante Kaat zijn. Die zal u vertellen hoe ge die eruit krijgt.
Ge moet nu eens zien, ik heb allemaal van die rooi plekken op mijne arm gekregen. Zou dat een of ander allergie zijn?
Op mijn armen en op mijn lijf zijn er veel blauwe plekken overal waar hij genepen heeft, Stijn Streuvels, Minnehandel (1903)
> andere betekenis van plek
spuitwater,
zie ook: spa bruis, sproedel, broebelwater, spuit;
verkort: bruis
taaladvies.net: Standaardtaal in het hele taalgebied zijn spuitwater, bruisend water en bruiswater. Deze aanduidingen worden vaker in België dan in Nederland gebruikt.
Mag ik een glas bruiswater met een rietje?
3 bruiswaters voor tafel 5!
binnenkant schoonmaken
bv. een kot, oren, tenen (tussen de tenen),…
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook kuisen
Het hondenkot is vuil. Het moet dringend worden uitgekuist.
Hoort ge niet goed? Oren uitkuisen wou wel eens kunnen helpen.
bewustzijnsverlies door een duik in koud water die vaatvernauwing veroorzaakt
Zodus mannekes, langzaam in het water gaan om hydrocutie te voorkomen!
kind van ouders die ontzet zijn uit de ouderlijke macht
Joris is een lieve jongen maar als gerechtskind zal hij het niet gemakkelijk hebben.
aardappel
zie synoniemen bij patat
Wil jij de erpels al jassen? (jassen, patatten ~)
> andere betekenis van erpel
assortiment, collectie, aanbod, verscheidenheid
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 5
voorbeeld google2014 online:
‘wij bieden een gamma aan’: .BE (>500); .NL (3)
‘wij bieden een gamma van’: .BE (>6.300); .NL (1)
Van Dale 2014 online: een geordende reeks
zie ook keuzegamma, artikelengamma
Onze winkel verkoopt een heel gamma thermometers aan sterk verminderde prijzen.
mavaro.be: Ook bij geperforeerde platen is er een gamma aan mogelijkheden om de balustrade een extra cachet te geven.
gipsplaten, gipskarton
Gyproc® is een merknaam van Saint-Gobain Construction Products, zie verwaterde merknamen
vergelijk: gyprocplaat
ook samenstellingen zoals: gyprocwerken, gyproclijm
afleidingen: ww. gyprocken
Nemen ze in de gamma Eco-Cheques aan voor … spaarlampen,tl’s,led en armaturen ervoor,gyproc van het merk gyproc zelf,alles voor de tuin dat niet motorisch is of geen vergif,alles van fsc en pefc hout … (facebook)
Gyproc van het merk knauf 2600×1200×12.5Mm (2dehands.be)
De kader heb je toch nodig en moet je steeds plaatsen. Een dikkere Plastiek kost ook snel 1€/m², en voor 3€/m² heb je al een “onbekende” gyproc van de DHZ ertegen, of voor 5€/m2 een osb… (bouwinfo.be)
Gyproc (of gipskarton): makkelijk en flexible (…) Gyproc wordt ook wel droog pleisterwerk genoemd omdat er, in tegenstelling tot natte pleisterwerken, geen water aan te pas komt. (offrea.be)
als ge’t lijmt met gyproclijm hebt ge geen vijzekes nodig zenne (bouwinfo.be)
Een aannemer met liefdesverdriet, noem het een gyprocken hart. (twitter)
Je kan het zien (toont zijn geschaafde handen), ik ben thuis aan het gyprocken en schilderen.(veto.be)
- zich met eigen middelen uit de slag trekken, zich weten te redden
- ook pejoratief op een gebiedende wijze
vnw: zijn plan trekken: zich weten te redden, te behelpen, er iets op vinden
Van Dale 2018 online: BE
Taaladvies.net: standaardtaal in België
DS2015 standaardtaal
Belgisch-Frans ‘tirer son plan’ is aan het Vlaams ontleend (vgl. Frans: se débrouiller)
zie ook plantrekker; tirez votre plan
Hij zou zijne plan wel trekken. Ge moet u niet ongerust maken. Ze zijn met tweeën.
Ik doe niet meer mee, trekt uwe plan!
En deze keer mag de groep zonder Dieter en Saar genieten, want ze mogen drie dagen lang volledig hun plan trekken. (vrt.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
