Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
spit: acute lage rugpijn, die vaak ontstaat na het optillen van een zware last
Woordenboek der Nederlandsche Taal: (Vl.-België) Plotseling optredende pijn met gedeeltelijke machteloosheid in de lendespieren, spit; (med.) lumbago.
— Ik heb e verschot in mijnen rug, Cornelissen-Vervliet (1903).
Van Dale BE; spreektaal spit
Mijne man heeft mee helpen verhuizen en nu zit hij met het verschot.
gezellig babbeltje bij een tas koffie
vnw: koffiepraatje, koffiekransje
ook koffieklasj
zie ook koffiekletsen, koffiekletser
Elke zaterdag komt de buurvrouw op koffieklets.
gebreide trui
uitspraak: boy, boaj, boej, boi, boj
Van Dale: baai
(1619) <Frans baie, Oud Frans bai, van Latijn badius (bruin – paard- met zwarte stippen)
(stofnaam) dik en grof wollen weefsel, op molton lijkend flanel, waarvan onderkleren, vrouwenrokken, hemden worden gemaakt
zie ook liefbaai; verzamellemma kledij
ook in sommige Limburgse regio’s en in de Noorderkempen
Trek zo nie an m’n boy!
Met dat koud weer kan je wel een boy gebruiken.
dierenhok
Van Dale 2013: kot (het; meervoud: kotten; in België: koten)
Kempen: mv: koters, kotes
zie ook verzamellemma koterij
De konijnenkoten moeten eens uitgekuist (uitkuisen) worden, ze stinken.
De school dat is een apekot, parlez-vous
De apen zitten twee aan twee, parlez-vous
De grootsten aap die zit van voor
En doet de zotste kuren voor, inke pinke parlez-vous
(Vuile Mong en zijn vieze gasten)
> andere betekenissen van kot
heel weinig volk op een plaats
NL: anderhalve man en een paardenkop
het aantal ‘man’ kan variëren, zie voorbeelden
zie ook drie man en een paardenkop
Er was maar twee man en een paardekop in de stamenee.
“Maar het moet zinvol zijn: gaan spelen in een crappy café voor een man en een paardenkop, daar zie ik het nut niet van in.” (poppunt.be)
“Bijna alle r’en uit de wereldtalen zijn in het Nederlands aanwezig, van de getrilde tongpunt-r tot de Gooise r — in Vlaanderen door nog geen tien man en een paardenkop gebruikt.” (Ann De Craemer)
“Programma’s maken voor duizend man en een paardenkop is onzinnig, wat niet wil zeggen dat je klakkeloos caféwijsheden en toogpraat moet overnemen.” (sites.google.com)
wenen, schreien, schreeuwen
< Middelnederlands ‘scremen’
“Begind hier nie te skreêmn, da pakk’n zy hier nie. Z’hen ‘t hier nie’ vô jankers en zeker nie’ voôr iemand gelik gy.” (Hannelore Bedert – Ol de mens’n)
Men snikte en schreemde rond het lijk. Ik kan dat niet hooren zonder schreemen. Hij schreemde van spijt en berouw, (De Bo 1873)
Jezus
Woordenboek der Nederlandsche Taal: jezus:
In de zegsw. ‘Deezeken de oogen uitsteken, het te bont, te bar maken.
’Dat gaat over zijn hout. Menschen, houdt op, want waarlijk ge steekt Deezeken zijne oogen uit!’ De Mont en De Cock, Vl. Vert. (1898).
(Hageland) Zjuzzeke, Jezeke
zie ook danke Dezeke, Dezeke kijft
smoort, smoort, smoort ’n sigaret
doe voort, voort, voort en smoort zo lank a ge nog asem hèt
vraagt on Deezeke, lieve God
dat ’m boven al e pleutske lot
mor da g’ eerst nog moet trekke on oe sigaret
(naar de Strangers)
Ge meugt Diezeke zijn ogen niet uitsteken!
In Djezekes tijd (heel lang geleden)
een kleine portie friet
Een kleintje met mayonaise en een curryworst, alstublieft.
man/vrouw die elke dag naar de mis gaat, iemand die zodanig veel bidt, maar voor de schijn
NL: kerkrat
ook als spotnaam voor christendemocraat
Die zal de bijbel wel uit zijn hoofd kennen, de pilarenbijter.
“Of zijn de liberalen plots verworden tot pilarenbijter-knuffelaars? :dat is nu net het hilarische :D
liberalen en sossen mogen vanvoor zitten, onze super-tjeef zit vanachter.” (politics.be)
Pilarenbijters, die lezen Onze-Lieve-Heer nog van zijn kruis.
“Onze mama was wel katholiek, maar was geen pilarenbijter”, zegt haar zoon Guy Van Ginderen. (vrt.be)
grootlicht, koplamp van de auto
algemeen: schijnwerper
< Frans: phare (zie voorbeelden)
zie ook verzamellemma wegcode
Kunt u de faren opzetten alsjeblief?
“En dan heb je nog de inderdaad de grootlichten (in de volksmond: faren). Als je die ontsteekt, brandt er op je dashboard een blauw symbool.” (gratisrijbewijsonline-forum.be 17 dec. 2010)
Met helikopters en faren zochten ze het hele terrein af.
Als je nog verder dan honderd meter kunt zien door openbare verlichting, dan mag je de grootlichten (pharen in de volksmond) niet aansteken. (vab.be)
Pharen/faren is inderdaad een woord dat men ook wel eens gebruikt voor grootlicht. (gratisrijbewijsonline-forum.be)
> andere betekenis van faar
slabbetje
ook: bavette
< Frans bavette
Doe maar een bavet aan, als ge gaat beginnen smossen met uw eten.
Ai nee, Sofian heeft nog maar net verse kleerkes aan en ge zijt zijn bavet vergeten aan te doen.
Daar heeft hij veel last van, moet constant een bavette aanlaten of zijn bloes is door en door nat. (baby.be)
En – jawel – een bavette die je beschermt tegen vuile vlekken. … (nieuwsblad.be)
bruin brood
“Grof brood, brood uit een mengsel van tarwe en rogge gebakken”, Cornelissen-Vervliet (1899)
anw: (vooral) in België; weinig gebruikt)
vgl. grijs brood
Breng eens een grof brood mee van de bakker.
taalkundig verbasteren, verfransen, …
Van Dale 1995 (Belg)
uit wikipedia:
Verbeulemansing betekent het taalkundig verknoeien of verbasteren van bepaalde woorden of uitdrukkingen door deze te vervangen door woorden van de heersende elite. De term wordt veel gebruikt in relatie met Brussel maar kan ook algemeen gebruikt worden.
Het woord is ontstaan naar aanleiding van het populaire en verfilmde Franstalige toneelstuk Le Mariage de Mademoiselle Beulemans (Nederlands: Het Trouwfeest van Juffrouw Beulemans of Brussels: De Traaifiest van Mademoiselle Beulemans), geschreven door Frantz Fonson en Fernand Wicheler in 1910, dat een portret schetst van de Brusselse Franstalige burgerijbevolking met haar eigen taaltje.
In 1917 gebruikte de schrijfster Virginie Loveling het woord reeds in haar dagboek, waar ze de verbeulemansing van de stad Gent aanklaagt.
zie ook verbeulemansing; Beulemans en Kakebroek
Tegenwoordig hoort ge vaak Ça va? in plaats van Hoe is’t?
- En, ça va? (ça va)
- Jaja. Çavakkes.
Moeten we dat als een verbeulemansing van het Vlaams beschouwen?
‘Verbeulemansing’ is de term die Vlamingen meestal associëren met de verspreiding van een taal ten koste van een andere. Zoals in Brussel gebeurde met het Frans ten koste van het Nederlands.
(http://home.scarlet.be/~camaja/Recensies/wereldtaal.pdf)
bijten, kauwen
Karin: “Dan moeten we vanavond op baksels van vanmorgen knoeften!” (bron: het Peulengaleis)
> andere betekenis van knoeften
schommelen
ook uitgesproken /zjokkelen/
Laat hem eens sjokkelen op het schommelpaard.
knoflooksaus
Van Dale 2016 online: BE
Voor mij een kebab met looksaus en een blikske cola, alstublieft.
gerief om mee op te nemen opnemen
AN: trekker of vloertrekker
vrttaal.net: standaardtaal in België
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 4
zie ook aftrekken
Om de vloer te kuisen heb ik een opnemer, een emmer water, allesreiniger en een aftrekker nodig.
Volgens vakbondsman Hans Lemmens (ACOD) is hij enkele dagen terug nog een medegedetineerde te lijf gegaan met een aftrekker.(standaard.be)
> andere betekenis van aftrekker
bedriegen, benadelen, oplichten
Van Dale online: iemand in de zak zetten: Belgisch-Nederlands informeel
zie ook zak, in ’t ~ gezet worden; zak, in ’t ~ laten lopen; grammatica: gereduceerd lidwoord
Ik heb mij ne nieuwe mixer gekocht, maar daar hebben ze me ferm mee in ’t zak gezet! Binnen het jaar was hij al kapot.
Ze hebben hun eigen serieus in ’t zak laten zetten door de zo gezegde all-in formule te pakken.
“Ofwel wist de minister het niet en is hij eigenlijk in de zak gezet door de legertop, en dat is redelijk ernstig”, analyseert Ivan De Vadder nu in “De ochtend” op Radio 1. (vrt.be)
erg kwaad zijn, het hysterisch zijn nabij
zie ook horendol, ergens ~ van worden, hoorndul
ook in de Antw.Kempen
‘Wie honger lijdt, schreeuwt om iemand oorendul te maken’ Teyrlinck, Land van Belofte.
dommerik, ook sufferd, goedzak maar eerder simpel van geest
verwant met trunten, trunte
regio: scheldeland, groene gordel
Zo nen troeten, zijn vrouw bedriegt hem waar hij bij staat.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.