Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
dom, onhandig iemand
ook in Hageland, Vlaams Brabant
Antwerpen: scheldwoord voor onnozelaar, scharminkel
Kempen: scheldwoord voor achterlijke aap, onnozelaar
Leuven: matteko
Halle: mettekou
Vlaamse Ardennen: martiko
Mechelen: onnozele, onnozelaar, onhandig iemand
Niel: mettekoo: rug
Woordenboek der Nederlandsche Taal: modern lemma: marteko, ook wel martiko
In Zuid-Nederland een naam voor den aap, en zooals De Bo (1873) opmerkt, bepaaldelijk voor het jong van den aap. Mocht men dus denken aan een diminutief, dan moet men wel vragen of Marteko een verkleining zou kunnen zijn van Martijn (bij Kiliaan (1588) ook Marte), vanouds een naam van den aap (…) maar een vorm martico is in het Fransch niet aangewezen."
Marticot bestaat niet in het Frans, maar wel in het Waals waar het makaak (Macaca) betekent (Waalse wikipedia).
Als ge drie keer zout op de patatten doet, zijt ge toch wel nen echten metteko!
kalf, lomperik
uitspraak met doffe u
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Een in Zuid-Nederland gewone naam voor een zeer jong kalf; wellicht is dit woord gevormd met het suffix ‘îna’, dat dikwijls voorkomt in namen van jonge dieren, waarbij men echter het onz. geslacht zou verwachten.
- “De muttekes staan in hun stal” De Cock en Teirlinck Kinderspel & Kinderlust in Zuid-Nederland (1902).
- Oneigenlijk, een klein kind; een dommerik, een sul (…)
- Samenst. Muttenstal (Joos (1900-1904), meuttentuischer, ”schacheraar in kalven” (Cornelissen-Vervliet (1899-1906)
Van Dale 2018: mutten
niet algemeen
1. kalf
2. domme jongen
Welke mutten heeft dat nu weer uitgevonden?
Inne minne mutten
10 pond grutten
10 pond kaas
inne minne mutten is de baas
vnw: blaar
Van Dale: blein
< 1287 ‘blaar, puist’ ~ Oudengels blegen, grondbetekenis ‘zwellen’
1. bleintje
met bloed belopen striem
a lange blaar
b niet algemeen blaar
zie ook verzamellemma geneeskunde
Toen mijn vinger geklemd geraakte, kwam er een ‘bleine’ op.
> andere betekenis van blein
zie stoofkarbonade
Van Dale 2017: BE
stoofvlees
Ingrediënten van stoverij
Ik lust graag stoverij met friet.
stom geluk, bijzonder veel geluk hebben
wnt: Geluk hebben gelijk eene hoer (ook hoerengeluk hebben; vergelijk Hoogduits hurenglück haben). In Zuid-Nederland gezegd van iemand wien het onverdiend medeloopt.
anw: hoerenchance: (vooral) in België: buitengewoon veel geluk; heel veel geluk
Van Dale: hoerenchance
toegevoegd in oktober 2009
hoerensjans
herkomst: zie reacties
ook hoerengeluk
vgl. boerenchance
Dat ge in de finale zijt geraakt is pure hoerenchance.
Uiteindelijk ben ik naar de huisarts gegaan en die heeft mij flink doen schrikken: “ge hebt hoerenchance gehad. Als die bal los op uw oog beland was, was je het kwijtgespeeld”. Maar ik heb dus blijkbaar een goede engelbewaarder en ik kom er vanaf met een gekneusd en licht ontstoken oog en een kleine … (uit een blog 05/12/2008)
bord, ook telloor, teljoor, taljoor
< Frans: tailloir: hakbord
etymologie bij teljoor: “Het eerste voorkomen was in 1441 in de betekenis ‘schotel, vooral dienend voor het snijden van vlees’. Het wordt in Nederlandse dialecten ook gespeld als taljoor.” (N. van der Sijs (2006), Klein uitleenwoordenboek)
Ik heb alles op mijn talloor opgegeten.
Hij heeft zijn talloor opgeten.
Neem eens talloren uit de kast! We gaan eten.
zin, lust, trek
goesting hebben voor, in, naar, achter iets
DS2015 geen standaardtaal
Dit woord werd door Radio 1 in Vlaanderen verkozen tot mooiste Nederlandstalige woord
wnt: Modern lemma: goesting
GUSTING; daarnaast ook GOESTE
↪ Het Fransche woord goût (Oudfrans goust, van Latijn gustus) met het Germaansche achtervoegsel -ing. In Noord-Nederland uitsluitend in enkele zuidelijke tongvallen (gusti of gusting) in Zuid-Nederland in meer algemeen gebruik (De Bo (1873), Schuermans (1865-1870)). Lust, trek, zin, smaak; al naar het verband.
uitdrukkingen:
West-Vlaanderen: goeste, begoest (op), goestendoender,
enkel, zie ook knoesel
zie andere definitie van knoezel
Ik ben gevallen met de fiets en heb mijn knoezel gebroken.
Bij het fietsen schoot hij van het pedaal en bezeerde daarbij zijn knoezel.
bewegen
ook figuurlijk
uitspraak in Antwerpen: boezjeere
< Frans bouger
Op het spitsuur op den tram is er geen bougeren aan. Als ge wilt afstappen, moet ge u op tijd naar de deur wriemelen.
Hij moet mij nog 20 euro, maar hij bougeert niet.
hark
vnw: in België vaak voor: hark
< Middelnederlands: rive
zie ook: rijven, rakel, gritsel, krab
Ik neem de rijf even om die bladeren op te ruimen.
onderdeel van een legkast, linnenkast
bij uitbreiding elke plank in een kast ook bv. een keukenkast, ijskast, … ; ook plank van een rek
tapkast (nl. de planken)
Van Dale: schap, (het, de; schappen)
2. plankenkast, legkast, (gewestelijk)
3. tapkast, (gewestelijk)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 1. Planken in een winkelrek worden in Algemeen Nederlands ook ‘schappen’ genoemd. In Belgisch-Nederlands wordt het woord ook gebruikt voor legplanken in een kast.
schrijf- en uitspraakvariant: schab
zie ook van ’t schab
Tapkast met schappen
Voor mij nen trappist van ’t schap a.u.b. (d.i. niet gekoeld)
Tenzij je twee meter lang bent, heb je ongetwijfeld al eens hardop gevloekt dat je telkens een opstapje er bij moet nemen wanneer je iets van het bovenste schap in de keukenkast wil halen. (interieurbouwenschrijnwerk.be)
…nu staan ze mooi te wezen op het bovenste schap van de middelste archiefkast naast ongeveer 25 notitieboeken die zowat mijn hele levensloop overspannen (inter.be blog)
ergens naar toe gaan, zich ergens naar begeven, reizen
We tsjollen naar Amerika deze vakantie.
De vorige vakantie tsjolde ik met mijn fiets elke dag naar de winkel.
cool
Wa een graaf spel is da.
Van Dale online:
(Belgisch-Nederlands, niet algemeen, figuurlijk) (iem.) helpen bij zijn debuut
Bij het begin van zijn politieke carrière werd hij gegangmaakt door Theo.
rubberen schoenen om in de tuin te werken of om te kuisen
Hij trok zijn galochen aan om geen natte voeten te krijgen.
> andere betekenis van galoche
kaalkop
zie synoniemen bij kletskop
Meester Pieter heeft een vleesklak.
demorgen.be: “Dat je homo bent, kun je nog gemakkelijk wegsteken – op het veld achter een bonte verzameling tatoeages, in de kleedkamer achter je handdoek. Maar een vleesklak verberg je niet zomaar”, weet Steven Defour, die in het midden laat of zijn rare kapsels het gevolg zijn van een ziekte of van miskopen in de pruikenwinkel."(Tim F. Van der Mensbrugghe)
geroosterde boterhammen met kaas en hesp tussen
zie ook: croque
Van Dale 2016 online: BE
NL: tosti
soorten:
croque-monsieur: (basis) met kaas en hesp
croque uit het vuistje
croque-madame: met een paardenoog
croque Hawaï: met een schijf ananas
croque janet: twee croques op elkaar
croque boem boem: met bolognaise
croque bolognese: met spaghettisaus
vegetarische croque: zonder hesp, bv. met mozzarella en gedroogde tomaten
zie ook croque-monsieurmachine
Ik heb niet veel honger, ik bestel wel een croque-monsieur.
vreetkick, een vreetaanval
van het werkwoord boefen
Van te veel te paffen krijgde altijd zo’nen boefkick.
sukkeltje
zie ook duts
Ocharme, zie dat dutske daar
Intergalactic Lovers: de wraak van de dutskes (demorgen.be)
1. onbestemde kleur
in de prov. Antwerpen was appelblauwzeegroen een ondefinieerbare kleur
2. nu ook: blauwgroen, turkoois (misschien heeft de volksetymologie aan appelblauwzeegroen een “echte” kleur willen geven?)
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij appel: appelblauw-zeegroen, schertsend gezegd als men de kleur van iets niet kan of wil noemen (De Bo (1873); Joos (1900-1904)).
1. Ze hebben die gevel in ’t appelblauwtzeegreung gezet
2. Haar nieuw rokske is appelblauwzeegroen.
2. Er zit een gat in de politieke markt, en dat gat kleurt appelblauwzeegroen (demorgen.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
